पत्रांक १५                                                    

                                                                                     श्री                                                                                                   

राजश्रिया विराजित राजमान्य राजश्री गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसी पोष्य बाळाजी जनार्दन साष्टांग नमस्कार विनंति उपरि येथील वर्तमान ता। छ ७ रबिलाखर पावेतों यथास्थित असे विशेष तुमचा निरोप घेऊन आलों ते छ २ रबिलाखर पुण्यास येऊन पावलों तुमचें आमचें येते समई कितेक प्रकारें जें खुलासपणाचें बोलणें चालणें जाहालें त्याज प्रमाणें च आम्हाकडे आहे गुता नाहीं त्यास आम्ही येथें आल्यावर एकदोन गोष्टी येथील अविचारी देखिल्या त्या येथें बोलाव्याशा नाहींत परंतु आपणास मात्र सूचनार्थ लिहिलें असे आपण लिहिणें तें परभारें त्यास ल्याहावें आपण बोलल्याप्रमाणें निखालसता चालावी उत्तम आहे आपणापाशी खासगीचे बेहेडयाविशीचे वगैरे कबूल केलें त्याजप्रा।करून देतों आपण तेथील सविस्तर मजकूर वरचेवर लिहून पाठवीत जावा ^* व श्रीमंत्रास पत्रें लिहिलीं आहेत ही पाहून द्यावयाचीं असतील तीं बाजीपंताकडून देवावीं आपण राजश्री आण्णास लिहित जावें म्हणजे ठीक पडेल नाहींतर मी येथें असतां त्याणीं अविचारीं उगीच मारझोड करावी ते आम्हीं पहावी येणें करून कसें दिसतें यास्तव लिहिलें आहे निरंतर स्नेहवृद्धि करीत जावी लष्करचे कागद गेले किंवा नाहीं हें लिहून पाठवावें बहुत काय लिहिणें लोभ असो द्यावा हें विनंति आमच्या पत्रांत तुम्हांस श्रीमंतांचे दोन कागद होते ते पाठविले असत हे विनंति तिसरा कागद ऐवजाचे मजकुराचा तो हि पाठविला आहे त्यास नेमणूक ऐवजाची करून बाकी दाहा लक्ष काढली आहे त्याचा तपशील बाजीपंताजवळ आहे तो पाहावा त्या पौ कांहीं ऐवज रावसाहेबाकडे देतील तर पुसावें हे विनंति

                                                                                                    पत्रांक १४                                                    

पे।। छ २८ जिल्हेज सु।। इसन्ने सबैन                                       श्री                                                   माघ वा ६ श. १६९३                                                

दंडवत विनंति उपरि इकडील लढाईचा मजकूर आलाहिदा पत्रीं लिहिला आहे त्यावरून कळेल लढाईचे अगोदर वद्य पंचमीस रात्रौ राजश्री विसाजीपंत आमचे डेरियासी येऊन लढाईची मसलत पुसली आम्ही ही त्याचे च मनोदयानरूप मसलत देऊन दुसरे दिवशी षष्टीस प्रातःकाळी दरोबस्त फौजेनिशी तयार होऊन गंगांचे घांटावर गेलो आपले मिसलीस जा + + + + + ही विशी आपले तर्फेने कमी न कारतां अथाक पाणियांत घोडे जिनासुद्धां घालोन गंगा ऊतरून उत्तर तिरीं येऊन रोहिल्याची फौज मारून गर्द केली चार सरदार मातबर तितके आमचे जागे होते ते कराकरा आणून अंबा-यांसुद्धां हत्ती निशाणें बाण जंबुरे नौबती लूट आणली स्वामिसेवेंत यवच्छक्ति अंतर न केलें असें असोन राजश्री विसाजीपंत व शिंदे पहिलेपासून येक त्यामुळें शिंदे पंतमशारनिलेस भरोभरी देत गेले आणि श्रीमंतांस पत्रें पाठविलीं आणि हाल्ली हि लिहिण्यासीं कमी करीत नाहींत उभयतांच्या लिहिल्यावरून श्रीमंतांची मर्जी कळेल त्यास आमचे तर्फेनें स्वामिसेवेंत अंतर कोणे हि गोष्टीचें होणें नसे आपण प्रसंगोपात विनंतीस न चुकावें अवघे एक फक्त आम्हीं मात्र च वेगळे त्यामुळें एकाचें लिहिणें खावंदास प्रमाण कसें वाटेल सर्व गोष्टी परिणामीं निदर्शनास येतील अस्तु दरबारी आमचे तर्फेचे आपण आहेत कल विकल सांभाळ + + + + + लिहीत गेलों पुढे होईल तो हि लेहून पाठऊं आम्हांस भरवसा एक आपला असे

रा। छ १९ जिलकाद बहुत काय लिहिणे लोभ असो दीजे हे विनंती


                                                                                                                                                 

                                                                                                 पत्रांक १३                                                    

पौ छ १३ जमादिलावल                                                    श्रीगणेश                                              कार्तिक शु० १५ शके १६८६                                                 

राजश्रिया विराजित राजमान्य राजश्री त्रिंबकराम मामा व तथा गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसी
पोष्य त्रिंबक सदाशिव व गोपाळराव गोविंद व मोरो बाबूराव कृतानेक नमस्कार विनंति उपरि येथील कुशल ता। छ १३ जमादिलावल जाणून स्वकीय कुशल लिहीत असले पाहिजे विशेष तुम्हांकडून सांप्रत पत्र येऊन वर्तमान कळत नाहीं ऐसे नसावें सदैव येणारा मनुष्या समागमें पत्र पाठवून कुशल वृत्त लिहून संतोषवीत जावें श्रीमंत राजश्री दादासाहेब प्रस्तुत कोणे स्थलीं आहेत फौज किती जमा जाली इकडे कधी येणार भोसले गायकवाड येतात की नाहीं येविशीचें तथ्य वर्तमान तेथें असेल लिहून पाठवावें इकडील वर्तमान तर श्रीमंतांनीं धारवाडास मोर्चे लाविले पावणेदोन महिने लढाई जाली किल्ल्यांत मिर फैजुल्ला याचा भाऊ दोन हजार माणूस होते आपलेकडील मोर्चे खंदकावर गेल्यावर सुरुंग चालीस लागले जिभी सुरुंगानीं उडविली याखेरीज चार बुरूज उडविले किल्ला मातबर दुहेरी कोट दोन खंदक आंत दारू व गोळी नाशी जाली दाणा पुष्कळे होता दारूगोळीमुळें हायास आले आणि सलुखावर घातलें हत्यार-वस्तु-भावसुद्धां बाहेर काढून दिल्हे छ ११ रोजीं किल्ला फत्ते जाला सरकारचें निशाण चढलें धारवाडांत सरंजाम पोख्ता असता तर आणखी दोन महिने लागते परंतु श्रीमंत दैववान् आंत सरंजाम नाहींसा जाला तेणेंकरून कौल घेऊन ठाणें सरकारांत दिल्हें हैदरनाईकाचे चित्तांत कुमक करण्याची होती परंतु राजश्री विठ्ठलपंत सावनुरांत राजश्री गोपाळराव रास्ते नेहमीं छबिन्यास फौज सुद्धां या मुळें त्यास यावयाचें अवसान आलें नाहीं याउपर तुंगभद्रे पलीकडे जाण्याचा मनसुबा त्यास नदीस उतार नाहीं कार्तिक अखेर उतार होईल त्या उपरि जो मनसुबा होईल तो लिहून पाठऊं बहुत काय लिहिणें लोभ असो दीजे हे विनंति

                                                                                               पत्रांक १२                                                    

                                                                                      श्री                                                                                              
राजश्री गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसीं
पोष्य बाळाजी जनार्दन साष्टांग नमस्कार विनंति आपण पत्र पाठविलें तें पावलें फाजिलाचे पत्र रसदेचे ऐवजीं असें घेतलें आहे तें आम्हांकडे पाठवावें चांगले ऐवज नेमून देतों हे विनंति

                                                                                               पत्रांक ११                                                    

                                                                                      श्री                                                                                              
राजश्री गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसी
पोष्य बाळाजी जनार्दन साष्टांग नमस्कार विनंति रसदेविशीं श्रीमंतांचे पत्र पाठविलें हें बहुतम उत्तम जाहालें सनद आपले नावें देवितों रसदेची मात्र तयारी करवावी धोंडोपंतास मामलत सांगावी म्हणोन श्रीमंतांचें पत्र तुम्हांस व आम्हांस आलें आहे येथील कारभारियाचे चित्तांत सर्वथैव नाहीं नानाप्रकारें उपपत्ती आणितात यास्तव श्रीमंतांस विनंति करून धोंडोपंतास च मामलत सांगणे असे पत्र घेऊन लौकर पाठवावें अवधूतराव लाख रुपये देतो धोडोपंत हि द्यावयास कबूल आहेत चेहळदूसुद्धां मग गुंता काय श्रीमंतांनी येथील श्रीमंतांस हि विनंति करावी म्हणोन लिहिलें च आहे व आपलें चेहळदूस हि ठीक पडेल जरूर पत्र पाठवावें बहुत काय लिहिणें कृपा करावी हे विनंति

                                                                                               पत्रांक १०                                                    

                                                                                      श्री                                                          रविवार श्रावण शु० १।१६८६                                    
राजश्रिया विराजित राजमान्य राजश्री गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसी तो बाळाजी जनार्दन सां। नमस्कार विनंति उपर येथील कुशल ता। छ २९ मोहरम पावेतों वर्तमान यथास्थित असे विशेष आपण पत्र पाठविलें तें पावलें श्रीमंताचें पत्र लष्करांतून आलें त्याप्रमाणें करावें परंतु विचार पाहतां यांचा कारभार विल्हेस लागला त्या हि मध्यें राजश्री नारो बाबाजी सारख्यास तशा च पर्यायें सांगितल्या सतीस चाळीस हजार जाजती हि निदानी देतील परंतु त्याचें फाजील फार आहे हें निमित्य ठेऊन स्थल हातीं देणार नाहीं व त्यांस पिछा हि बळकट मग कोठें पुसावें आधीं जीं जीं खुळें माजलीं आहेत त्यांचा कोठें परिणाम मग हें त्यांत अधिक वाढवावेंसे होतें असें मला दिसतें तुम्हीं दूरंदेशी मनांत आणून कसे करावें हें लिहून पाठवावें व श्रीमंतीस कोठें ल्याहावें हें हि लिहून पाठवावें पैठणचे कमाविसदार हिशेब घेऊन आले आहेत चिंतो विठ्ठल यासी बोलावेंसें म्हणतात परंतु आपण मला सांगितले होतें यास्तव टाळाटाळ केली पुढें काय तें लिहून पाठवावें चिंतोपत सातारकर तेथें गेलियावर कोठें मर्जी जाली येथें येण्याचा प्रकार कोठें तें हि थोडेसे लिहून पाठवावें आम्हांस रसदेचे तरतुजेविशी बोलाविलें होतें तें कार्य जाहालें कोकण व महिपतराव कवडे व किरकोळ कोठें कांहीं या प्रा। मात्र राहिलें पुढें निरोप हि लवकर देवावा लस्करच्या वराता फार येतात श्रीमंताचें जाणें नगरावरून लवकर होतें म्हणजे फार चांगली गोष्ट होती तोफखाना लटका खर्च असा प्रकार आहे या खर्चाचे मोबदला फौज पांचसात हजार लौकर जमा करून भाद्रपदांत नगरचे पलीकडे जावें हें बरें आहे तुमचा उपाय काय जितका चालेल तितका कराल परंतु गांठ कठिण पडली यामुळें उपाय नाहीं बहुत काय लिहिणें लोभ असा दीजे हे विनंति 

                                                      पत्रांक ९                                                    

 श्री                                                                                मार्गशीष शु।। ९ शके १६८६  
                                 
यादी लडाई हैदरनाईक छ ७ जमादिलाखर आपलेकडील लोक जखमी व ठार सु।। खमस सितैन मया व अलफ

                                                                                                 पत्रांक ८                                                     फाल्गुन व. १०।१६९३

पो छ १३ मोहरम                                                          श्रीगणराज                                                     २८ मार्च १७७२ इ.                                    
राजश्रिया विराजित राजमान्य राजश्री गोविंदराव तात्या स्वामीचे सेवेसी
पो गोपाळराव गोविंद कृतानेक नमस्कार विनंति उपरि येथील कुशल ता। छ २३ जिल्हेज मंदवासर मु।। इटगे-मनापूर वर्तमान यथास्थित जाणून स्वकीयें कुशल लिहित असलें पाहिजे विशेष आपणाकडील बहुत दिवस पत्र येऊन वर्तमान कळत नाहीं हें उचित कीं काय सदैव पत्रीं सविस्तर लिहून पाठवावें हैदरनाइकाचें पारपत्य पुर्ते जाहालें नाहीं व ठाणीं घेतलीं हीं फिरोन जातील व सावनुरकर भेटतील राजश्री मुरारराव घोरपडे भेटले सावनुरास अपाय होईल घोरपड्याच्या राहिल्या स्थळास उपद्रव करील अशा सर्व गोष्टी प्रतिकूल जाणोन छावणी करावी हा च मनसबा पक्का सर्वांच्या विचारें जाहाला दाणा-वैरण मिळत नाहीं यास्तव गांवखेडीं आपलीं च मोडावीं लागतात डोंगरची वैरण जाहाली म्हणजे एक जागा धरून दोन मास राहणार आमच्या सरंजामाचें वर्तमान बारी अलीकडील आम्हाकडे मिरज वगैरे तालुका सुटलेला सरकारची बेरीज दहा लक्ष त्यापैकीं वाजवी वसूल सात आठ लक्ष पीकपाणी जाहालें म्हणजे व्हावें त्यास गुदस्ता मिरज जमखिंडी यादवाड वगैरे येथें पर्जन्य दरोबस्त पडला नाहीं व बरवे व लक्ष्मण कोनेर यांनी धामधूम करून वसूल नेला आमच्या हातास येणें कळलें च परंतु कर्नाटकची स्वारी चार लोक बरकसे करून ठेवावे धनी समजतनासें नाहीं असे चित्तांत आणून सातहजार फौज ठेऊन यथामतीनें सेवाचाकरी केली छावणीस राहिलों सावनूरची अवघड चाकरी आम्हांस च सांगितली उपाय नाहीं जावें च लागलें खर्चीखालीं बेजार नित्य उपोषणें सरंजाम वर्कडाचा किती आणि फौज किती आमचा सरंजाम किती व फौज किती हें कोण पहातो एथील प्रकार म्हणाल तर तुम्हीं जाणत च आहा कारभारियांनीं पुणियांत वचन दिलें तें कांहीं स्मरण नाहीं खावंद तदाधीन तत्रापि आम्हीं कांहीं बोभाट सांगत नाहीं क्रिया स्मरोन आहों ते आपले गुण सोडीत नाहींत त्यांत शक्रगड गेलेपासून चित्त त्यांचे उद्विग्न दिसतें असो काळाचे दिवस घालवितों पुढें सर्व भार श्रीवर आहे चाळीसपन्नास राऊत व एक खासा ऐसा नेहमीं तेथें ठेवावा म्हणून आपण लिहिलें ऐसियास सालमजकुरीं तो प्रकार राहिला आपण व राजश्री मामा तेथें असता आणखी येऊन काय करणार तत्रापि आपले विचारें असलिया दसरा आलियावर राऊत पन्नास व कारकून एक शाहाणा अगर खासा एकजण पाठऊन देऊ कळावें तेथील सर्व रक्षणें तुम्हांकडे आहे आपले पागेविसी काळजी न करावी प्रस्तुत महागाई फार आहे कळेल ते रीतीनें चालवितों आपणाकारणें कांहीं ऐवज कर्जाचा पाठवावा असें चितांत आहे सोय पडतां च निमे ऐवज पावता करितों कळावें बहुत काय लिहिणे हे विनंति ।

राजश्री महादाजी पोंक्षे स्वामींस वामनराव गोविंद नमस्कार
पोष्य नारो कृष्ण व नीलकंठ त्रिंबक व मोरो बल्लाळ व वामनराव गोविंद व परशराम रामचंद्र कृतानेक साष्टांग नमस्कार विनंति आपण कितेक शब्द लाऊन लिहिले एसियास स्वल्प आम्हांकडून पत्र यावयास दिवसगत लागली तत्रापि तें चित्तांत न आणावें आमचे गुणदोष चित्तांत न आणितां सर्व तेथील रक्षणें तुम्हां कडे आहे तुमचे पागेची काळजी तिळमात्र न करणें कळेल ते रीतीनें निभाऊं. बहुत काय लिहिणे हे विनंति.

सेवेसीं शिवाजी बावाजी म्हैसकर कृतानेक साष्टांग नमस्कार विनंति आपणांकडून हमेष पंत्रे येतात परंतु सेवकाचे स्मरण होत नाहीं असें नसावें सदैव पत्र पाठवून सांभाळ करावा पागेची काळजी आपण करावीसें नाहीं येथील सरकारचे पागेप्रमाणे सर्व बेजमी करून देतात सेवेसीं श्रुत होय हे विनंति

                                                                                                पत्रांक ७

                                                                                      श्री.                                                              

चिरंजीव राजश्री नीलकंठ ^१महादेव यासि प्रति माधवराव बल्लाळ प्रधान आशिर्वाद उपरि येथील कुशल जाणोन स्वकीय लिहिणें विशेष सरकारचा जामदारखाना व कागदपत्र व जामदार पुरंधरी आहेत त्यास तो जामदारखाना हालीं पुणियांस आणावा लागतो याजकरितां हें पत्र तुम्हांस लिहिलें असे तरी लिहिल्याप्रमाणें जामदारखाना व कागदाचे रुमाल व जामदार ऐसे पुण्यांस पाठऊन देणें रा छ २ रमजान सरकारचे दागिने रिझेचे आहेत ते सरकारांत पाठवणें हे आशिर्वाद

                                                                                                पत्रांक ६

                                                                                      श्री.                                                              

चिरंजीव राजश्री राव यासि रघुनाथ बाजीराव आशिर्वाद उपार येथील कुशल जाणून स्वकीय कुशल लिहित जावें विशेष आपण दोन पत्रें पाठविलीं तीं पोहचलीं माधवराव दिनकर यास पाठविलें तो पावल ऐसियास याचें वर्तमान मना आणून चौकशीचे रीतीने त्याजकडे अन्याय लागल्यास आपलेकडे पाठवून देतों माधवराव लबाड तो आहे च यांत गुंता नाहीं बाळाजी वामन दामले याजकडे पो। अकोले येथील तनकरा निघाला आहे त्याची चौकशी करून त्याजकडे जे रुपये निघतील ते घेऊन त्यास इकडे पाठवून द्यावे चौकशी चांगली करावी माधवराव दिनकराने पहिल्यानें च फारखती दाखविल्या सबब हा खरासा वाटला होता आपण आणविला म्हणोन पाठविला त्यास गाडद्यांचे स्वाधीन केलें हें ऐकोन आपणास रगडून लिहिले आपण माघारा पाठविला व त्याणें सरकारांत मुचलका दिल्हा तो हि पाठविला ऐसियासि त्याचें बोलणें पाहातां प्रमाणिकसें दिसत नाहीं लबाड आहे च गुदस्ता हि याणें च लटकी वरात करून विकली होती तें ठिकाणी लागलें तेव्हां मार हि दिल्हा होता या हि कारभारांत लबाडी असेल यास्तव येथें थोडीशी चवकशी करून लबाडी दिसल्यास आपणाकडे पाठवितों आपण पुर्ती चवकशी करावी पारपत्य हि करावें परंतु बिसनशिंगाचा हि कारभार लबाडीचा आहे आपण चौकशी करितील च आपणास ल्याहावेंसे नाहीं आमच्यापेक्षां आपली चौकशी अधिक आहे बाळू दामल्याकडे चोरी लावली हे अपूर्व च आहे पुर्ती चौकशी करून रुपये घ्यावें व एथें पाठवावा एथेंहि शासन होईल तोफखानियाचा हिशेब घ्यावयाचा आहे हे आशिर्वाद