Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Super User

Super User

Thursday, 26 July 2018 12:15

मराठी धातुकोश

चेंगर १ [जोगूर्यते ( गूर ४ हिंसागत्योः ) = चोगरणें = चेंगरणें ] दाबून ठार मारणें. इतर रूप-चेंगड.

-२ [ शिष् १ हिंसायाम् शेषति ( मारणें ) शिषर (ना.)] दाबणें, पिळून काढणें.

चेच १ [ चर्च् १० अध्ययने-अभ्यास करणें ] चाचणें, अभ्यास करणें. ( चच २ पहा )

-२ [ छष् १ हिंसायाम् ] चचणें, चसणें ( चच ४ पहा )

-३ [ शस् १ हिंसायाम् अभ्यास-शिशस् ] कुटणें, चेचणें.

-४ [ शस् १ हिंसायाम् ] चचणें. उ०—वत्सतरी विशसिता = वासरी चेचली.

-५ [ शिष् १ हिंसायाम् ] इतर रूप-चेंच २.

-६ [ चि १ वैदिक ) द्वेषे यङ्लुगन्त-चेचीय ] सूड घेणें. उ०—त्याला चेचला.

-७ [ छिद् ७ द्वैधीकरणे अभ्यास चेछिद् ] इतर रूप-चेचट.

चेंच १ [ छेदनं ( दचा ज व जचा च )] उ०-शीर्षछेद्यः = शिरचेंच्या

-२ [ शिष् १ हिंसायाम्-शेषति ( मारणें )] चेचणें. ( चेच ५ पहा )

चेचट [ छिद् ७ द्वैधीकरणे-चेछिद् ] चेचणें. (चेच ७ पहा )

चेचड [ चिच्छिद् ] तुकडे करणें.

चेचर [ शृ ९ हिंसायाम् अभ्यास]चिरडणें. इतर रूप-चेंचर.

चेंचर [ शृ १ हिँसायाम् अभ्यास ] चिरडणें. ( चेचर पहा )

चेत १ [ चित् १ संज्ञाने ] वाईटाचा अंगांत संचार करणें

-२ [ चित् १ संज्ञाने-चेतति ] ( चिथ १ पहा )

-३ [ चित् प्रकाशने ] इतर रूप-चेतवि १, चिताव, चिथाव २

-४ [ चित् संचेतने ] ( चेइ १ पहा )

-५[ चृत् ६ पेटविणें ] पेटणें. इतर रूपें-चेतवि २, चेताव, चेतावि.

-६ [ चेष्ट १ to stir ( whitney )( हालचाल करणें ) ( ट = त )

चेतव [ चित् १ संज्ञाने-चेतयति ] ( चिथ १ पहा )

चेतवि १ [ चित् प्रकाशने ] ( चेत ३ पहा )

-२ [चृत् ६ पेटविणें ] ( चेत ५ पहा )

चेतळ [ चेत + आढ्य ( ना. ) ] चेतवणें. इतर रूप-चेताळ.

चेताव [चृत् ६ पेटविणें ] चेतविणें. ( चेत ५ पहा )

चेतावि [ चृत् ६ पेटविणें ] चेतविणें. ( चेत ५ पहा )

चेताळ [ चेत + आढ्य ( ना.)] चेतळणें. ( चेतळ पहा )

Thursday, 26 July 2018 12:11

मराठी धातुकोश

चुरुत [ चृत् ६ ग्रंथने ] चुरतणें, धोतराच्या नि-या करणें. इतर रूप-चुरत.

चुव १ [ सूच् १० पैशुन्ये ] इतर रूपें-चोव १, चोय ३, चोड्, चुड्.

-२ [ सिव् ( स्यू ) तंतुसंताने ] चोवणें. ( चोव २ पहा )

चुळ [ शुल्व ( ना.)] उ०—पाणी चुळणें, चूळ भरणें. द्विरुक्त - चुळबुळणें. पाणी चुळबुळून टाकणें. इतर रूप-बुळबुळ.

चुळचुळ [ शुल्व ( ना. ) ( द्वि. }] ( चुळ पहा )

चुळप १ [ चुलुंम् १ भेदने ] पाण्यामध्यें वस्त्र आघळणें.

-२ [ चुलुंपनं ] उ०-खीर चुळपणें म्ह० गटगटां पिणें.

चुळबुळ १ [ चुड्, चुल्ल ( हावभावे ) + बुड् निःसारणे ] वर फेकणें, धुसफुसणें, चुळबुळ करणें म्ह० आपला मनोभाव हावभावानें प्रदर्शित करणें.

-२ [ चूर्ण् + बुड् निःसारणें ] माखून मऊ करणें. इतर रूप-चुळबुळावि.

चुळबुळावि [ चूर्ण् + बुड् निःसारणे ] चुळबुळणें. ( चुळबुळ २ पहा )

चूक [ शुल्क् १० अतिस्पर्शने कर्मणि ] चुकणें. (चुक १२ पहा)

चूर हो [ शुर् शूर्-शूर्यते ] चुरणें, वेड्यासारखें स्तब्ध होणें. ( चुर २ पहा )

चे [ चित् संचेतने ] चेतणें. ( चेइ १ पहा )

चेइ १ [ चित् संचेतने ] चेतणे. इतर रूपें-चे, चेत.

-२ [ चित् १ चेतने ]

चेक [येष् १ यले ] उ०-तो चेकला म्ह० झटून काम करूं लागला.

चेकळ १ [ कल् ( वागणें ), चाकल्य ( वाईट त-हेनें वागणें ) चाकल्यते = चेकळतो ] इतर रूप-चेकाळ १.

-२ [ चेखोल्ति चेखेलीति ] अतिशय खेळणें. ( चेकाळ २ पहा )

-३ [ केल् १, खेल् १ चलने-यङ्लुगन्त चेकेल् ] अतिशय चेकळून जाणें.

चेकाळ १ [ कल् ( वागणें ), चाकल्य ( वाईट त-हेनें वागणें ) चाकल्यते=चेकळतो ] (चेकळ १ पहा )

-२ [ चेखेल्ति, चेखेलीति ] अतिशय खेळणें. इतर रूप-चेकळ २.

चेंगट [ उच्चिंगट ( ना.)]

चेंगड [ जोगूर्यते = चोगरणें = चेंगरणें ( गूर् ४ हिंसायाम् )] चेंगरणें, दाबून ठार मारणें. ( चेंगर १ पहा )

Thursday, 26 July 2018 12:05

मराठी धातुकोश

चुर १ [ छुर् घांसणें ] घांसणे ( पाय वगैरे ).

-२ ( शुर् , शूर् शूर्यते वेड्यासारखा स्तब्ध होणें ] चूर होणें. इतर रूप-चूर हो.

-३ [ शृ ९ हिंसायाम् , शूर्त ] चुरणें. शीर्ष = चिरणें. ऋ चा ईर् व ऊर् होतो.

घुरंगट [ चूर्ण् १० संकोचने + गन्ध् १० अर्दने | चोळामेळा करणें, चुरगळणें, चुरगाळणें. इतर रूपें-चुरगळ २, चुरगाळ २.

चुरगळ १ [ चूर्णकला ( ना. ) ] चुरगाळणें. इतर रूप-चुरगाळ १.

-२ [ चूर्ण् १० संकोचने + गन्ध् १० अर्दने ] चुरंगटणें, चुरगाळणें. ( चुरंगट पहा )

चुरगाळ १ [ चूर्णकला ( ना. )] चुरगळणें. ( चुरगळ १ पहा )

-२  [चूर्ण् १० संकोचने + गन्ध् १० अर्दने ] चुरंगटणें, चुरगळणें. ( चुरंगट पहा )

चुरचुर १ [ ऋज् १ भर्जने द्विरुक्त ( शब्दविपर्यासानें ) ( ऋज् = रुज् = रुच् = चुर् )] भाजणें. उ० पोहे चुरचुरले; भाजी चुरचुरते.

-२ [ चुर् ४ दाहे - चूर्यते ] इतर रूप-चुरकन्.

चुरड १ [ अति + उद् + रध् १ विलेखने ( भेद करणें )]

-२ [ अति + उद् + रध् ४ हिंसायाम् ] समूळ नाश करणें.

-३ [ चूर्ण् १० प्रेरणे ] 

चुरत [ चृत् ६ ग्रंथने ] चुरुतणें, धोतराच्या नि-या करणें. ( चुरुत पहा )

चुरंब [ सुंभ् १ हिंसायाम् ] चुरमणें. इतर रूप-चुरम २

चुरम १ [ चूर्ण् + मृण् ६ हिंसायाम् ] चुरडणें

-२ [ सृंभ् १ हिंसायाम् ] चुरंबणें ( चुरंब पहा )

चुरमट [ चूर्ण् + मृध् १ हिंसायाम् ] चुरडणें.

चुरमड [ चूर्ण + मृड् ६ हिंसायाम् ] सुरकुत्या पाडणें.

चुरमर [ चूर्ण् + मृ ९ हिंसायाम् ] सुरकुत्या पाडणें.

चुरमळ १ [ चूर्ण् + मल् १ चिकटविणें ]

-२ [ सृम् १ + मृद् ९ क्षोदे ]

चुरमुट [ चूर्ण् + मुट् १० संचूर्णने ] चुरडणें.

चुरमुड [ चूर्ण् + मुड् १ खंडने ] चुरडणें.

चुरमुण [ चूर्ण् + मृण् ६ हिंसायाम् ]

चुरमुर १ [ चुर् ४ दाहे + मूर्छ् १ मोहे ] धुसफुसणें.

-२ [ चुर् ४ दाहे + मृ ९ हिंसायाम् ]

Thursday, 26 July 2018 12:00

मराठी धातुकोश

चुंब १ [ चुब् चुंब् १० हिंसायाम् चुंबयति ] त्रास देणें. इतर रूप-चुंबन.

-२ [चुंब् १० हिंसायाम् ] उ०-चुंबत येईल.

-३ [शुभ् १ हिंसायाम् शुंभति]मनाविरुद्ध करावयास लावणें.

चुबक १ [ शुभ १ हिंसायाम् + स्पर्ष् १ आद्रींभावे ] पाण्यांत भिजवून पिळून काढणें.

-२ [ स्पर्ष् १ आद्रींभावे ( स = च )( ष = क ) सपरष = चबखणें, चुबकणें. ] ।

-३ [ शुभ् हिंसायाम् ( मारणें ) + स्पष्ं आद्रींभावे ] ( सुबक पहा )

-४ [ क्षुभ् १ संचलने ] खुपणे-कांटा वगैरे. इतर रूप-चुबक १

-५ [ क्षोभक ( ना. )] खुपणें-कांटा वगैरे. इतर रूप-चुबुक २

चुबकळ [ स्पर्ष १ आद्रिंभावे ] बुचकळणें.

चुबचुब [ स्पर्ष् १ आद्रींभावे ]

चुंबव [ चुब्-चुंब् १० हिंसायाम् ] त्रास देणें. ( चुंब १ पहा )

चुंबळ [ सुमृष्टीकृ ] पाण्यांत पूड किंवा साबण चुंबळून आंग घासणे. ( सोमळ पहा )

चुबुक १ [ क्षुभ् १ संचलने ] चुबकणें, खुपणें-कांटा वगैरे. ( चुबक ४ पहा )

-२ [ क्षोभक (ना.)] चुंबकणें. ( चुबक ५ पहा ) 

चुबुळ [ अत्युद् + बुड्, बुल्, ( अलोप )] बुडविणें, ( चुभुल पहा )

चुबुळ [ अत्युद् + बुड्, बुल् ( अलोप )] सांडे तों बुडविणें. ( चुभुल पहा )

चुभल [ अत्युद् + भृ १ भरणें ( अलोप )] चुभळणें, कांठोकांठ भरणें.
उ०-जे परिणामा निघाले कुोंभ । जे धैर्यमंडपाचे खांब ।।
जे आनंदसमुद्रीं कुंभ । चुभलूनि भरिले ।। ज्ञा. ९-१९०
इतर रूप-चुभळ.

चुभळ [ अत्युद् + मृ १ भरणें ( अलोप )] कांठोकांठ भरणें. (चुभल पहा )

चुभुल [ अत्युद् + बुड्, बुल् ( अलोप )] इतर रूपें-चुबुल, चुभुळ, चुबुळ.

बुभुळ [ भत्युद् + बुड्, बुल् ( अलोप )]( चुभुल पहा )

चुभळ [ सुमृष्टीकृ-चांगले घांसणें ] पाण्यांत पूड किंवा साबण चुभळून आंग घांसणें. ( सोमळ पहा )

चुय [ सिव् ( स्यू ) ४ तंतुसंतानें ] चोवणें, चुवणें. ( चोव २ पहा )

Thursday, 26 July 2018 11:54

मराठी धातुकोश

चुचाव [ च्यु १० हसने-च्यावयति-अभ्यास-चुच्यु ]

चुट [ सम् + उत् + कृत् ६ छेदने ] चटकन् तोडणें. इतर रूपें-चुटक, छुटक.

चुटक [ सम् + उत् + कृत् ६ छेदने ] ( चुट पहा )

चुटपुट [ चुट्ट् भावकरणें + पुट् १० शब्दे ] घुसपुसणें, वाईट वाटणें.

चुण १ [ कूण् १० सङ्कोचे - यङ्लुगन्त चुकूण् = चुऊण = चुणणें ] चुनणें. उ०- नि-या चुणणें. इतर रूप-चुन.

-२ [ चूण् १० संकोचे ]

-३ [ चूर्ण् १० सङ्कोचे - चूर्णणं ] धोतर चुणणें म्ह० बारीक नि-या करून त्याचा संकोच करणें.

चुणकाव [ चुण् हिंसायाम् ] गोड शब्दानें धमकी देणें. ( चुणक = चुणकापयति )

चुणचुण १ [ चुण्–१ कर्तने ] चटकन् तोडणे.

-२ [ चुण्–१ कर्तने द्वित्त ] चुणफुणणें. इतर रूप-चुणाण.

चुणाण [ चुण् १ कर्तने द्वित्त ] ( चुणचुण २ पहा )

चुथ १ [ चृत् ६ योगे ] एके ठिकाणीं गोठणें.

-२ [ चृत् ६ हिंसायाम् ] शोधणें.

-३ [ तुत्थ् १० आवरणे तुत्थयति ]

चुथड [ श्वर्त् १० वैक्लव्ये णिच् ] संकट उत्पन्न करणें. इतर रूप-चुथडाव.

चुथडाव [ श्वर्त् १० वैल्कव्ये णिच् ] ( चुथड पहा )

चंद १ [ सम् + उन्द् ७ ल्केदने ] उ०-कापड चुंदणें.

-२ [ सम् + उद्-उन्द् ७ ल्केदने ] ओलें करणें.

-३ [ सम् + उद् ७ ल्केदने ] ओलें चिंब होणें; कपडा, धोतर चुंदणें.

चुदचुद [ सूद् १० हिंसायाम् ] इजा, दुखापत झाल्यासारखें वाटणें.

चुन १ [ कूण १० सङ्कोचे - चुकूण्–यङ्लुगन्त = चुऊण = चुनणें, ] उ०-निच्या चुनणें. ( चुण १ पहा )

-२ [ चुद् - चुंदति ] निवडणें.

चुप कर [ युप् ( वैदिक ) to obstruct ( MCD म्याक्डोनल्ड ) ( अडथळा करणें )] गप्प बसविणे.

चुंफ [ चुंबनं ( चुब्-चुंब् १ वक्त्रसंयोगे ]

Thursday, 26 July 2018 11:50

मराठी धातुकोश

चुकचुक १ [ कु २ शब्दे अभ्यास चुकु द्वित्व ] पालीसारखा आवाज करणें.

-२ [ कु १ शब्दे चौकूय ( यङ्लुगन्त )]

-३ [ कूज् १ अव्यक्ते शब्द चोकूज्यते ]

-४ [ चुकचुक ( शब्द धा.)] पालीचें ओरडणें.

-५ [ सृक्कृ १ शब्दे ] चुकचुक करणें. ( चुक् चुक् कर पहा )

चुक् चुक् कर [ सृक्क् १ शब्द ] चुकचुक करणें. इतर रूप-चुक चुक ५

चुकव १ [ कुह् विस्मापने चोकूहति ] फसवणें. उ०-तो मला चुकवून गेला.

-२ [ चुक्क् १० व्यथने-दुखबिणें ] उ०—असा मला चुकवूं नकोस. इतर रूपें-चुक ३, चुकावि.

-३ [ युग १ वर्जने ] उ०—मी त्याला चुकवून आलों. डोळा चुकविणें ( चुक ५ पहा )

-४ [ शुल्क १० दाने शुल्कयति ] उ०-पैसे चुकवणें. ( चुक ९ पहा )

-५ [ स्वगा-कृ ८ करणे ] बाकी चुकवणें, चुकती करणें. उ०-पन्नास पोतीं चुकविलीं, चुकतीं केलीं. इतर रूप-चुकिव.

चुकवि [ शुक् १ गतौ ] उ०-डोळा चुकविणें. ( चुक ८ पहा )

चुकार १ [चाक्मर्यते ( क्मर् १ हूच्छने )]

-२ [ सम् + उत् + कम् ४ वर्जने ] काम करण्याचे टाळणे.

चुकावि [ चुक्क् १० व्यथने-दुखविणें ] चुकणें, चुकवणें. ( चुकव २ पहा )

चुकिव [ स्वगाकृ ] चुकवणें. ( चुकव ५ पहा )

चुक्रुस [ सम् + उत् + क्रुश १ शब्दे ] उ०–पाल चुक्रुसती.

चुंख [ चूष् १ भक्षणे ] चोखणें.

चुचकार १ [चुच्य् करणम्-चुच्य् (अभिषवे-सैल करणें )] मनधरणी करणें.

-२ [ सम् + उत् + आ + श्वस् ] आत्मविश्वास उत्पन्न करणें.

-३ [ समुत्सुकीकृ ] आवड लावणें. उ०-गाईला चुचकारा.

Thursday, 26 July 2018 11:44

मराठी धातुकोश

चिरमुट [शृ ९ हिंसायाम् + मुट् ६ मर्दने ] चुरमुळून पिळणें.

चिलक [ चिल्ल् १ शैथिल्ये ] थोडें थोडें हगणें. (चिरक १ पहा )

चिलस [ क्लिश् यङ्लुगन्त चिक्लिश् ९ विबाधनें ] कष्टी होणें. 
उ०-आतां तेया तामसा । आवडि आहारि परियसां ।
तेहि सांघों चिलसा । झनें तुम्हीं । ज्ञा. १७-१५२
इतर रूप-चिळस २.

चिवचिव १ [स्यम् = चिव् ( द्विरुक्ति )]

-२ [चीव् १ भाषार्थः ] चिवचिव करणें.

चिवड १ [ चिपिटनं ( चिपिटः = चिविडा = चिवडा )] उ०-भात चिवडून टाकणे म्ह० बोटांनीं चापट करून टाकणें.

-२ [ श्यृ १ पीडायाम् ]

चिहळ [ घृ-जिघृ ३ क्षरणदीप्त्योः ] चिहाळणें, गळणें, इतर रूप-चिहाळ.

चिहाळ [ घृ-जिघृ ३ क्षरणदीप्त्योः ] गळणें. (चिहळ पहा)

चिळक [ चिल्ल् १ शैथिल्ये ] थोडें थोडें हगणें. ( चिरक १ पहा )

चिळस १ [ चिक्लिश् अतिशयोपतापे ] अतिशय किळस म्ह० चिळस.

-२ [ क्लि-यड्छुगन्त-चिक्लिश् ९ विबाधने ] चिलसणें. ( चिलस पहा )

ची ची कर [ चि भाषार्थः ( द्वि. )]

चीड [ सीद्-सीदति–चीडतो ( दुःखी होतो )] उ०—मा सीद = चिडूं नको. इतर रूप-चिडवि.

चुइ [ सूच् १० पैशुन्यै ] चुवणें, चोवणें, ( चुव १ पहा )

चुक १ [ कग् - अभ्यास - चकग् ] (ह्या धातूला विशेष अर्थ नाहीं. तो पूर्णत्व दाखवितो.) उ०- करून, जेवून, लिहून चुकलों. संस्कृतांतही कग् धातूस विशेष अर्थ नाहीं.

-२ [ कुक् १ आदाने अभ्यास चुकुक् ] संपविणे. उ०- खाऊन चुकलों; जेऊन चुकलो.

-३ [ चुक्क् १० व्यथने - दुखविणें ] चुकवणें. ( चुकव २ पहा )

-४ [ चंक्रम् ] भटकणें.

-५ [ युग् १ वर्जने - युंगति ] चुकवणें. इतर रूप-चुकब ३

-६ [ युच्छ् १ प्रमादे = जुकणें = चुकणें ]

-७ [ युच्छ् १ प्रमादे ( य = ज ) ( छ = क )]

-८ [ शुक् १ गतौ ] चुकून एकदम अचानक येणें. उ०- इकडे कुणीकडे चुकला ? इतर रूप-चुकवि.

-९ [ शुल्क १० दाने शुल्कयति ] इतर रूप-चुकव ४.

-१० [ कुह् १० विस्मापने चुकुह् ] उ०- मला चुकल्यासारखें झालें.

-११ [ सम् + उप + कम् ( समुप = चु )] संपविणें, अगोदर सुरू करणें. उ०- बोलून चुकलों.

-१२ [ शुल्क १० अतिस्पर्शने ] इतर रूप-चूक.

Thursday, 26 July 2018 11:39

मराठी धातुकोश

चिमट १ [ मुचुटि ( ना.) = चिमूट ] चिंबणे. इतर रूपें-चिंबट, चिंब १, चिंबळ, चिम, चिमळ १, चिमुट २.

-२ [ मुचुटयिते ( मुचुट्या गृण्हाति )] चिमुटणें, चिमटींत धरणें. (चिमुट ३ पहा ) 

चिमळ १ [ मुचुटि (ना.) = चिमूट ] चिमटणें, चिमुटणें. ( चिमट १ पहा )

-२ [ श्मील् १ निमेषणे ] डोळे मिचकणें. ( शिमळ पहा )

चिमुट १ [ मुचुटि ( ना. )] चिमटा घेणें, चिमटींत धरणें.

-२ [ मुचुटि ( ना.) = चिमूट ] चिमटणें.

-३ [ मुचुटीयते ( मुचुट्या गृण्हाति )] चिमटणें, चिमटींत धरणें. इतर रूप-चिमट २ ।

चिर १ [ चिरि ५ हिंसायाम् चिरिणोति ] इजा करणें. उ०-मला असा चिरूं नको, चिरून खाऊं नको.

-२ [ चिरि ५ हिंसायाम् ] उ०-राक्षस मनुष्याला चिरून खातो.

-३ [ चीर ( ना. )] जाळ्याचे ताणे लावणें. 

-४ [ शृ-शीर्य् ९ हिंसायाम् ]चिरडणे. इतर रूप-चिरड ३

-५ [ शृ ९ हिंसायाम् ] चिरकणें. इतर रूप-चिरक ४.

-६  [ शृ ९ हिंसायाम् ] दोन भाग करणें. 

चिरक १ [ चिल्लू १ शैथिल्ये ] थोडें थोडें इंगणें. इतर रूपे-चिलक, चिळक.

-२ [ चीत्कृ ] हत्तीसारखा आवाज करणें.

-३ [ शीर्णीकृ ]

-४ [ शृ ९ हिंसायाम् ] ( चिर ५ पहा )

-५ [ शृध् १ पर्दने + अकच् ] थोडें थोडें शौचास होणें.

चिरंगट [ शृ ९ हिंसायाम् + गंध १० अर्दने ] दाबून पिळणें.

चिरचिर १ [ चिरि द्विरुक्त ( ना.) ] पोपटासारखें ओरडणें.

-२ [ चिरि ५ शब्दे ]

-३ [ चीत्कृ-द्वित्व ] चिरचिर आवाज करणें.

-४ [ चिरि ( शुकः )( ना.)] पोपटासारखा आवाज करणें, कुरकुर करणें.

-५ [ चीत्कृ ( द्वित्व )] हत्तीसारखा आवाज करणें.

चिरड १ [ अति + अर्द् १ हिंसायाम् ]

-२ [ चृत् ६ हिंसायाम् ].

-३ [ शृ ९ हिंसायाम् कर्मणि ] चिरणें ( चिर ४ पहा )

-४ [ शृध् १० हिंसायाम् ] चीड येणें.

-५ [ स्त्रिध् ( वैदिक ) हिंसायाम् ]

चिरमळ  [ स्त्रिम् + मृद् ५ क्षोदे ] म. पा. १३

Thursday, 26 July 2018 11:35

मराठी धातुकोश

चिन [ चि + नु] जवळ जवळ ठेवणें. ( चिण २ पहा )

चिनक [ क्षिण् ८ हिंसायाम्-चिझिण् ] चिणकणें. (चिणक पहा )

चिनकाव १ [ चिन्त् १० स्मृतौः चिन्तक (ना.)] चिणकावणें.

-२ [ क्षिण् ८ हिंसायाम् - चिक्षिण् ] चिणकणें, (चिणक पहा )

चिनकावि [ चिह् - चिह्नयति ( खूण करणें )] हातानें खुणा करणें.

चिन्ह [ चिह् = चिन्हिणे ] चिन्ह, खुर्ण करणे; चित्रविचित्र करणे, (चिन्ह पहा )

चिन्हि १ [ चिह्न = चिन्हिणें, खूण करणें ] चिन्ह, खूण करणें, चित्रविचित्र करणें. इतर रूप-चिन्ह

-२ [ चिह्न ना.)] खूण करणें.

चिप [ चि १० चयने चपयति-चिचपयति ] दाबणें, पिळून काढणें. उ०-डोळे चिपणें.

चिपचिप [ स्तिप् १ सिंचने ]

चिपड [ चिपड ( ना.) ] चिपड्यानें डोळे चिकटतात तसें चिकटणें.

चिंब १ [ मुचुटि ( ना.) = चिमूट] चिमटणें, चिमणें, पिळवटणें. ( चिमट १ पा)

-२ [ विंद् १ क्लेदने]

-३[ सिंभ् इजा करणें ] उ०- कणिक चिंबणे; पाय चिंबून गेले म्ह० इजा होऊन गेले.

-४ [ सिंभ् १ हिंसायाम् ] पिळवटून काढणें. 

चिबचिब [ स्तिम् ४ आद्रींभावे ] चिंबणें (चिंबचिंब पहा )

चिंबचिंय [ स्तिम् ४ आद्रिंभावे] चिंबणें. इतर रूप-चिबचिब

चिंबट [ मुचुटि (ना.) = चिमूट ] चिंबणे, चिमटणें, चिमुटणें, ( चिमट १ पहा )

चिंबव [ स्तिम्, स्तीम् ( णिच् ) आद्रिभावे ] ऊसाला पाणी पाजवणें.

चिंबळ [ मुचुटि ( ना. ) = चिमूट ] चिंबणें, चिमटणें. ( चिमट १ पा)

चिम [ मुचुटि (ना.) = चिमूट ] चिंबणें, चिमटणें. (चिमट १ पहा )

Thursday, 26 July 2018 11:28

मराठी धातुकोश

चिंत १ [ चित् १ संज्ञाने ] विचार करणें. ( चित १ पहा )

-२ [ चित् १० स्मृत्याम् ] स्मरणें.

चितड [ श्चित् १ धवलीकरणें. श्वित्र ( ना. )] रंग भरणें. ( शितर पहा)

चितर १ [ श्वित्र १ श्वित्र ( ना. )] ( शितर पहा )

-२ [ चित्र ( ना.) चित्रयति ] चित्तरणें, चितारणें, चित्रित करणें, रंग भरणें. 
उ०-मग राजसा क्रिया । तिया इंद्रावणी सांसिनलिया ॥
जें सुखें चितारूनियां । फलति दुःखें ॥ ज्ञा. १४-२६०
इतर रूपें–चितार ३, चित्तर.

-३ [ चित्र १० चित्रीकरणे ] चितारणें. इतर रूप-चितार १.

चिताड १ [ श्चित् १ धवलीकरणें श्वित्र ( ना.)] ( शितर पहा )

-२ [ चित्राढ्य ( ना.)] चित्रित करणें.

चितार १ [ चित्र् १ चित्रीकरणे ] चितरणें (चित्तर ३ पहा)

-२ [ श्वित् १ धवलीकरणें श्वित्र ( ना. ) ] ( शितर पहा )

-३ [ चित्र ( ना. ) चित्रयति ] चितरणें, चित्तरणे. (चितर २ पहा )

चिताव [ चितापयति ( चित् १ प्रकाशने )] चिथावणें. ( चेत ३ पहा )

चिंताव [ चिंता ( ना. )] भयानें चिंता उत्पन्न होणें.

चितावि [ चित् ] चेतवणें, चिडविणें.

चिते [ श्वित् १ वर्षे ] पांढ-या मुसेनें झांकणें.

चित्तर [ चित्र ( ना. ) चित्रयति ] चितरणें. (चितर २ पहा)

चित्रावि [ चित्र् १० चित्रीकरणे ]

चिथ १ [ चित् १ संज्ञाने ]
१ चिथणें. ( चेतति ) ४ चेतवणें ( चेतयति )
२ चिथवणें ( चेतयति ) ५ चिंतणें.
३ चेतणें ( चेतति )

-२ [ चित् ( ना.) चिथवणें ( णिच् )]

चिथड [ चित्राढ्य ( ना. )] रेघाटणें.

चिथव १ [ चित् १ संज्ञाने-चेतयति ( णिच् )] ( चिथ् १ पहा )

-२ [ चित् सूड घेणें ( ना. ) ( णिच् )]

-३ [ चित् वैदिक-णिच्-चित्तयति (पाणिनेय णिच्-चेतयति )]

चिथाव १ [ चित् + तापनं = चित्तापनं ]

-२ [ चितापयति ( चित् प्रकाशने )] चितावणें. (चेत ३ पहा )