[ ५०४ ]

श्री.

चिरंजीव राजश्री आपा यासी. पिलाजी जाधवराऊ आशीर्वाद येथील क्षेम छ २३ मोहरम मुकाम नजिक अकोलें यथास्थित असे. यानंतर: नवाबाची मर्जी आहे की, जैसा स्नेह चालतो, तैसा त्यांनी रक्षावा. मुद्दे घालून जाहागीर मागतात, ते न द्यावी. भेटीहून प्रयोजन नाहीं. नासरजंग याची गर्मी. त्याहिबरी आह्मी भेटीस येतोंच. वाळादेहून माहुराकडे आले, यामुळें लौकिक विपर्यास जाहाला. तथापि आह्मी येथें धीर धरून राहिलों, याणे उत्तम जालें. श्रीमंतांनीहि फौजेची वोढ पडावी ह्मणून कूच करून, गंगा उतरून, गेले, उत्तम जाहालें. तुह्मी जलदीनें स्वार होऊन खावंदास सामील होणें. आह्मांस बोलावितील तेव्हां येऊन भेटी होतील. तुह्मी जलदीनें लांबलाब मजली करून जाऊन पोचणें. तुह्मांस खर्चास महालकरियासी येथून लिहिलें आहे. येसाजी गाइकवाड याचे राऊत आह्मांबराबर होते, त्यांतून पाचजण पाठविले. दाहा हजार रुपये तुह्मांस खर्चास देविले ते घेऊन येतील. कदाचित मुकाम जाले तरी भादळीजवळ होतील. तेथें आह्मी येऊन पोचतों. तुह्मांस खर्चास लागलें तरी, रसदेपौ। अगर दरएक ऐवजीं महालकरियांपासून राऊत पाठवून आणवणें. बहुत काय लिहिण ? हें आशीर्वाद.

(मोर्तब सुद.)

[ ५०३ ]

श्री.

राजश्रियाविराजित राजमान्य राजश्री गंगाधरपंत तात्या स्वामी गोसावी यासी:------

पोष्य त्रिंबकराव सदाशिव नमस्कार विनंति उपरि येथील कुशल जाणून स्वकीय लिहित जावें. विशेष. श्रीमंताचीं पत्रें राजश्री सुबेदारास व तुह्मांस आलें; तेंच पत्रें पाठविली आहेत, त्यावरून सर्व कळेल. तुमचें पत्र आहे, त्यांत मजकूर फार कठिण अक्षरें लिहिला; समयें पाहून, विचार ध्यानांत आणून लिहिला. असो. खावंद थोर आहेत. परंतु सेवक लोकांनीं उचित अर्थ ध्यानांत आणून प्रसंगानरूप वर्तावें. या पत्रांतील मजकूर सुभेदारास कळलियास चित्तांत बहुत श्रमी होतील. याकरितां तुह्मी, पत्रांतील भाव लिहिल्याअन्वयें नच सांगणे. जे गोष्टीनें सुभेदार खटे ने होत तें करावें. सुभेदाराचे मर्जीचा प्रकार तुह्मी जाणतच आहां. पत्रांताल मजकूर कळलियास, सुभेदार खटे होऊन मोठे दुःखी होतील; याकरितां नच सांगणें. याप्रमाणें आह्मांस सुचलें तें लिहिले आहे. तुह्मीहि उचित तेंच कराल. सर्व मदार सुभेदारावर आहे. ते सर्वथा खटे नसावे. आह्मी श्रीमंताजवळ गेलियावर त्यासी बोलोन ये विषयींचा प्रकार सविस्तर त्यास उमजवूं; उपरांत तुह्मांस लिहून पाठवूं. तोपर्यंत त्यास हा मजकूर कळो न देणें. तुह्मी पत्रें सांडणीस्वाराबराबर पाठविलीं तीं पावलीं. श्रीमंतांसंनिध पावलियावर सर्व लिहून पाठवितों. बहुत काय लिहिणें ? लोभ असो दीजे. हे विनंति.

[ ५०२ ]

श्री *

श्रियासह चिरंजीव रा॥ दादा व नाना यासी प्रति बापूजी माहादेव कृतानेक आशीर्वाद उपरि. महदुबसिंग, व नबाब अमीरुलउमरा निजामनमुलुक, गाजुदीखां, फौजंगबहादुर यांकडून आले आहेत. त्यासी, हे जें सांगतील, त्याप्रों। सरदारांस विनंति करून अमलांत येत तें करणें. बहुत काय लिहिणें ? हे आशीर्वाद.

[ ५०१ ]

श्री

राजश्रियाविराजित राजमान्य रा॥ त्रिंबकराव नाना स्वामीचे सेवेसीः--

पो। बळवंतराव नागनाथ सा। नमस्कार विनंति उपरि येथील कुशल जाणून स्वकीय कुशललेखन करीत जावें. विशेष. बहुत दिवस जाले; पत्र येऊन वर्तमान कळत नव्हतें. तेणेंकरून परम चित्तास चिंता लागली होती की, आपली कृपा आह्मांवर असून या समयीं सगळेंच आमचें विस्मरण पडलें. तों अकस्मात अमृततुल्य स्वदस्तुरचेंच पत्र पाठविलें; त्यांत घरोब्याचे रुईनें बहुत प्रकारें लिहिलें. त्यांस, नाना, आमचा व आपले स्नेह कसा आहे ? वडिलाचिर्त. व सध्या हालिया जमान्यांतहि आपणहि कृपा कसी करीत होते ? तें ह्या समयांत कोणींकडेस जाऊन फुकाचा नमस्कारहि कधी आला नाहीं ! श्रीमंत वसईचे मु॥ असतां बहुत पत्रें आपलीं आलीं ; व, त्यांच्या रवानग्याहि बहुत जाल्या ! त्यासमयीं मी आपला असतां माझ्याच हातें जाल्या. आह्मीहि आश्चिर्य करूं !! परंतु दैवयोगें गोष्ट दिवसेदिवस विस्मृतीखालीच येत गेली. त्याहिमध्यें सध्यां कांही आमचे उर्जिताचे दिवस कीं, आपणांस आमचें स्मरण जालें !!! त्यास बहुत उत्तम गोष्ट चांगली जाली !!! श्रीमंत यजमानस्वामीचें आज्ञापत्र सादर जालें आहे, त्यावरून सर्व मजकूर कळेल. त्याप्रों। वर्तणुकेंत यावे. रा। छ २४ मोहरम. बहुत काय लिहिणें ? लोभ सदोदित वृद्धिंगत होत जावा. हे विनंति.

[ ५०० ]

श्री.

सेवेसी विज्ञापना. येथील कुशल तागायत छ ४ रमजान यथास्थित असे. विज्ञापना. येथील दिनचर्येचें वर्तमान तरः काल छ ३ रोजीं तिसरे प्रहरीं राजश्री पालखींत बसोन जननीच्या दर्शनास ह्मणोन दरवाजाखालीं आले. देवीचें दर्शन घेऊन माघारे गेले. आज प्रातःकाली हवालदार राजश्रीच्या दर्शनास वाडियांत गेले. तेव्हां मातुश्रीकडील शंभर माणूस वाडियांत देवढीस होतें. त्यांणी हवालदारांचीं माणसें आंत जाऊं न दिली. दों पोरग्यानिसी आंत गेले. राजश्रीस मुजरा जाहला. मातुश्रीस मुजरा जाहला. उपरांतिक अहिल्याबाईनें बोलाविले. त्याकडे गेले. तेथून माघारे चौकांत वृंदावनाजवळ आले, तों माघून दो बाव्हल्यांवर दोन वार टाकिले. त्याउपरि डोईवर च्यार पाच बसले. हवालदार ठार जाहाले. मुडदा उचलून हवालदाराच्या घरीं आणिला. त्याचे जावाई व सोइरे घरीं होते ते मुडद्यास माती द्यावयाची तरतुद करूं लागले. तों मातुश्रींनीं सांगून पाठविलें कीं, मुडद्यास माती तुह्मी न देणें, तुह्मी सारे. खाली जाणें. ह्मणून सांगून पाठविलें; आणि घरास दोनशे माणसांची चौकी पाठविली. हवालदारांचे जावाई व सोइरे मोकळे खालीं सोडले. तेच येथें येऊन वर्तमान सांगितले. तें सेवेसी लिहिलें असे. सेवेसीं श्रुत होय. हे विज्ञापना.

[ ४९९ ]

श्री.

विज्ञप्ति कीं, स्वामींनी कृपा करून मतलबवार दसकत केले पाहिजेत.

बापूजी महादेव लाहोरी स्वामीसेवेवर आहेत. त्यांची चौ वर्षांची तलब राहिली. ते हरकोठें तनखा करून देऊन पुढें नेमणुकीचे ऐवजास स्वदेशीं एखादा माहाल करार करून देणार स्वामी समर्थ आहेत.

सेवकास स्वामी कृपेची उमेद मोठीच आहे. हजूर राहून चाकरी केली असती तर, आजी पाच सात हजार फौजेची सरदारी स्वामीच कृपा करून देते. देशी स्वामीचे प्रतापाची चाकरी केली तिकडे फिरोन जावयाची आज्ञा होते. त्यास, दोन हजार स्वारांची नेमणूक करून, ऐवजाची स्वदेशी जागीर देणार स्वामी समर्थ आहेत.

मौजे, अंध्रोटे पा। दिंडोरी हा गांव सेवकाकडे पूर्वीपासून. तो गांव सांप्रत जुन्नरकरांस दिधला. त्याचे ऐवजी दुसरा गांव त्या जमेचा नाशिक परगण्यांत देविला पाहिजे.

सेवकाचा खर्च भारी ! अमद कांहींच नाहीं ! कर्जदार होऊन आजवर गुजराण केली !! आतां स्वामीनीं कृपा करून नेमणूक खर्चाची करून दिधली पाहिजे.

सेवकाकडे आसाम्या सरकारांतून पूर्ववतप्रो। चालत आल्या, त्या कृपाळू होऊन चालत्या करणार स्वामी समर्थ आहेत. ---

१ बुंधेलखंडची मजमू.
१ पा। नाशिकची फडणिसी.
१ पा। आवडे येथील दत्परदारी.
२ किल्ले रामसेज येथील:--

१ सबनिसी
१ सुभेदारी
------
२
-----
५

मौ। चांधोरी पा। नाशिक येथील पाटिलकी सरकारांत जप्त आहे, याची गुमास्तागरी सेवकाकडे चालत आली. पूर्ववतप्रों। गुमास्तागिरीचें काम करार करून देणार स्वामी समर्थ आहेत.

[ ४९८ ]

श्री.
पु॥ श्रीमंत राजश्री

सुभेदार साहेबाचे सेवेसी:-

विनंति उपरि. शाहाकडील व शाहावल्लीखानाकडील वर्तमानः याकूबअलीखानाची दोस्तीचा विचार पूर्वी विस्तारें सो। लिहिलें होतें, त्यावरून श्रुत जालें असेल. हालिज्याहनखा, त्याचा सरदार, अटक नदीवर आला. येथें नदी उतरोन गुजरातेस आला असेल; अथवा येईल. शाहा पिसोरास आला. दरकूच लाहोरास येणार आहे. जेव्हां तो लाहोरास येऊन बसेल, तेव्हां येथील उमराव लहानमोठे सर्व त्यापाशीं जाऊन इतफाक पहिल्याप्रों। करतील. त्यास, आजवर शाहावल्लीखानाची मर्जी या गोष्टीवर राखिली होती की, श्रीमंताशिवाय शाहासी एकोपा करावा; आणि, येथील लहानमोठे यास एकीकडे करावें. फिरूनही शाहावल्लीखानानीं याकूबअल्लीखानास ताकीद लिहिली कीं, तुह्मी श्रीमंत सुबेदारापाशी जाऊन, ज्यांत त्यांची खुषी, व जगताचे बरें होय ते गोष्ट करणें. त्यास, गोसावियाकडील कोण्ही उत्तर त्याचे मुद्दे माफीक न आलें. आतां या दिवसांत फिरून त्याचा शोध रायावयाचा जाला आहे. यासाठीं याकुबअल्लीखानांनी सलाह सांगितली आहे कीं, तुह्मीं श्रीमंतांकडे त्वरेनें लिहून पाठविणें की, आजपावेतों खैरखाही आपले मकदुरपावेतों केली; आतांही जे त्याची मर्जी असली तर, परस्परें एकोपियाची गोष्ट मातपकी करावयासी हजीर आहों. खानमा।र ह्मणतात कीं, आज्ञा होईल तर मीच येईन ; नाहींतर, पूर्वी श्रीमंतांनी वस्ती वगैरे पाठविली, ते फिरून माघारे गेली, ते येथें पाठवून द्यावी. व जैसी जैसी त्यासी पोत्खगी करून घेणें, हदहदूद बांधणें, व परस्परें मित्रत्व होय कीं, त्यांचे मुलुकास आपली फौज कार्य पडलिया बोलावीत, व आपल्यास पाहिजे तर, आपण बोलाऊन घ्यावी. लहानमोठे हिंदुस्थानचे अमीर सरदार पातशाहासुद्धां, यांस कळलें कीं, उभयपक्षी एकोपा पुर्ता जाला, ह्मणजे हेही सर्व दबतील. व मुलुख याचे हाताखालें दबला आहे तो सुटेल. मग इकडे ज्याचें ज्याचे पारपत्य एकएकाचें निरनिराळें करावें. याप्रो। खानमारांनी सांगितलें तें सो। लिहिलें असे. उत्तरीं सनाथ करणार साहेब समर्थ आहेत.

[ ४९७ ]

श्री.

पौ। छ १० रजब.

राजश्रियाविराजित राजमान्य राजश्री दामोदर महादेव स्वामी
गोसावी यांसीः --

पोष्य बाळाजी बाजीराव प्रधान नमस्कार उपरि येथील कुशल जाणोन स्वकीय कुशल लिहिणें. विशेष. तुह्मी अजुरदार कासिदाबराबर पत्र पाठविलेंत तें पावलें. दिल्लीतील व पठाणाकडील वगैरे बारिक मोठें वर्तमान लिहिले तें कळलें. ऐसियास, याउपरिहि, तिकडील नवलविशेष वर्तमान लिहिणें. येथील कुल अर्थ व कर्तव्यपदार्थाचा भाव लिहिणें तो लिहिला आहे; तदनुरूप पैरवी करणें, ती मंत्र गुप्त राखोन करून, स्वामिकार्यास उपयोगी पडे तें कराल. वर्तमान लिहीत जाणें. * जाणिजे. छ १ जमादिलाखर. पठाणाकडील मुलूख आह्मांकडे किती आला ? त्याचा तनखा काय ? तूर्त वसुल काय ? यंदा नख्त ऐवज हुजूर हातास किती येईल ? तो अजमास लिहिणें. वजिरांनी आजपावेतों ऐवज किती दिल्हा ? बाकी त्यांजकडे किती राहिली ? ते कधीं येणार ? हाहि अर्थ सर्व लिहिणें. दिल्लींत लबाड्या फार आहेत. वजिरासी, गाजुद्दीखानासी, सोय पडे; जावेतखान इकडील आहेत, यांचे साहित्यांत आहेत, ते त्यांचे साहित्यास लागत, ऐसे गुप्त रीतीनें करून, वजनदार मनसबा होऊन येई; तें करणें. विस्तारें सरदारांस आह्मी लिहिणें तें लिहिलें आहे. तुह्मीं सविस्तर वर्तमान लिहीत जाणें. बहुत काय लिहिणें ? तुह्मांकडे तो परगणे फारच चांगले साता आठाचे आहेत. त्यांपैकीं जरूर तर्तूद करून, पाचसाहा ऐवज वैशाखअखेर जेष्टअखेर येऊन पावे, तें करणें. ह्मणजे परगणे तुह्मांकडे करार राहातील. नाहीतर येथें वोढ आहे, रसदा येथें नव्या कमाविसदारांजवळून घेऊन सनद त्यांकडे होईल. यास्तव सत्वर ऐवज पाठविणें, ह्मणजे तुमचे हातूनच ते चाकरी घेऊं. या पत्राचें उत्तर येई तों रसद घेत नाहीं; वोढ सोसूं; तपशील लावून लिहिलें तर मग घेऊं, हे मामलत आहे.

(लेखन सीमा)

[ ४९६ ]

श्री.

राजश्री दामोदर महादेव गोसावी यांसीः--

उपर. रोहिल्यांकडील कुत्र्याच्या जोडिया व बाण आणविले होते, ते अद्याप आले नाहीत. तर कुत्र्याच्या जोडिया व वाण ऐसे लवकर आणवणें. आण, पार रोहिल्याची फौज आहे. इकडे जलदीनें उतरविणें. उदईक कुच आहे. आण तुह्मीं लौकर येणें. आपला गुंता सारा उरकून घेऊन उदईक बारा कोस जाणें. जाणिजे. छ ८ रबिलाखर. कुतर्याविशीं व बाणांविषयीं ताकीद रगडून करून; येत तें करणें. छ मजकूर.

( लेखनसीमा.)

[ ४९५ ]

श्री.

पौ छ २३ सफर.

राजश्री दामोदर माहादेव गोसावी यासी :-

उपरि. कनेतेच्या बांसाचें प्रयोजन आहे. त्यास, वास सुमार शंभर १०० कनातेयोग्य चांगले पक्के पाहोन, खरीदी करून, पाठवणें. जाणिजे. छ १२ सफर.

( लेखनसीमा.)