लेखांक ६

                                                                                       श्री                                                     १५३२ माघ शुध्द १०

                                                                                                   तालीक

                                                                                          ॥ श्रीगणेशायनम ॥
                                                                                         ॥ श्रीसरस्वत्यैनम ॥
                                                                                        ॥ श्रीसिध्देश्वर साक्ष ॥
                                                                                        ॥ श्रीगोदावरी साक्ष ॥

बिहुजूर दावलखान
हवालदार

महजर स्वस्ति श्री शके १५३२ वर्षे सौम्यसवस्तरे माघशुध दसमी सोमवार तद्दिनीं जाहाला माहाजर स्थल कसबे प्रतिष्ठान गोदावरीसन्निध वेव्हारप्रवीण धर्माधिकारिणी हरीपाठक व माणिकपाठक यानी निर्णय महजर केला ऐसा जे, अग्रवादी नरसोजी जगदळे देशमुख तपे मसूर व पाटील कसबेमजकूर परगणे कर्‍हाड व पश्चमवादी बापाजी बिन याकुबजी मुसुलमान सेकीन या उभयतामध्ये कसबे मसूरचे पटेलगीचा गर्गशा देणियाबद्दल लागला होता याबद्दल इदलशाही विलायतीमध्ये यकदोन थळे केली व हजूर हि पादशाहा जगद्गुरू यानी मनास आणून फर्मान करून दिल्हा व हजरत आल्ली पातशाही विजयापुरी होते त्याचा फर्मान व बरीदपादशाहा याचे फर्मान ऐसे व थलीचे कागद ऐसे मलिकीनीस दिवाणअल्ला याचे पत्र ऐसे लाखोटे करून बराबरी दावलभाई माहालदार देऊन व हवालदार दावलखान यास मलिकिनिंस दिवाणआला याचे पत्र ऐसे लाखोटे होते की उभयतास कसबे श्मसूरीचे पटेलकीसमधे गर्गशा आहे की बापाजी मुसुलमान याने अर्ज केला की आपणास दूरस्थळास पाठविणे, परस्थली निवाडा होईल त्यास आपण राजी, हक्कजवारीचा निवाडा जो जाहाला तेथे जगदलेयाची पाठी राखताति, आपल्यास दूरस्थल दिल्हे ह्मणजे तेथे निवाडा होईल त्यास आपण राजी मग याकरिता उभयतास तुमच्या स्थलास पाठविले आहे ये प्राती निवाडे जाहाले व पुराणे कागदव फर्मान व निवाडेयाचे महजर जगदळेयापासी होते ते हुजूर मनास आणून उभयताचा निवाडा येथे च करावा परतु बापाजी मुसुलमान याणे थळ मागितले याकरिता मोहिबाचे थळे दिल्हे आहे प्रतिष्ठान थोर जागा आहे हमेषा निवाडे होताआहेत न्यायनीति बरी होते याजस्तव उभयतास तुह्माजवळी पाठविले आहे ऐसे पत्र

लेखांक ५

श्री

नवाब बहादूरखान
साहेब

  सौा ताईजी व अनसाव व मानावा व साखराम यास प्रती क्षेम आलिगण रामराम विनति येथील क्षेम ता। २२ रजब तुह्मी आपले क्षेम लिहित जाणे विशेश तुह्मी पत्र पाठविले पावोन वर्तमान कळो आले तुह्मी लिहिले होते त्यास आजी तागाईत दर करनाटकात होतो हाली नजदीक आलो असो तुमचे कामास अर्ज करून फैसल देऊ काही फिकिर न करणे तुह्मी खातिरजमा असणे एथे आलियावर हिदळेचा लावासा जाहाला आहे, याकरिता यास जबाब देऊन पाठविले आहे मोकरर ठिकाणी जालियावर तुमचे काम होईल काही चिता न करणे तुमचे भेटीची अपेक्षा आहे तर एकदाचे भेटी घेणे बहुत काय लिहिणे हे विनति

लेखांक ४

१ बएस तहरीर सीतूर आ की बतारीख ६ + + + + + + + +
२ वाला आ की छ मजकुरी पहिल्याया बारा बो। + + + + + + + +
३ व सुलतान माने व सकरा यादव बिरादर + + + + + + + + + + + +
४ पा। कराडाबाद व मल्हारी थोरात वगैरे + + + + + + + + + +
५ हजार स्वार व पाचशे प्यादे बारकदाज ठाणे म + + + + + +
६ हरामखोर घेउनु जात होते यावरी जमालखान व सी + + + + + +
७ दस्तगाह कृष्णराऊ ठाणेदार व सुभानजी वाग + + + + + + +
८ देसमुखाचे फरजद बजमीयतीने बाहीर निघाले ए + + + + +
९ सी मुकाबिला केला लढाई करारवालाई जाली ज + + + + +
१० थोडी होती याबद्दल पाहाडीचा आसरा धरून जगला तेथे
११ गनीमाही दोन फौजा केल्या एक फौज नाइखा वगैरे कडे पाहाडीस घेरा
१२ घातला व दुसरी फौज कसबेमजकुरावरी एउनु करू लागली
१३ त्यावरी माहादजी देसमुख कसबियाबाहीर एउनु लडाईत + + +
१४ व गोळी व शमशेर ऐसी जग केली यावरी मुफसदाही सी + +
१५ खाउनु निघाले आनी दोन्ही फौजा एका ठाई होउनु + + +
१६ गीर्द बगीर्द घेरा घातला आनी लडाई थोर जाहाली + + + +
१७ गनीमाकडील मल्हार थोरात नासारदार जिवे च मारिला व कितेक
१८ गनीमाकडील लोक जाया जाले, जखमी जाले व मारले गेले सकाळ +
१९ पासून तो तिसरे पाहर पावेतो जग करारवालाई जाली यावरी
२० सुभानजी व सभाजी पिसर माहादजी देसमुख यासि
२१ गोळीची व भाले व तरवारचेया जखमा लागल्या होत्या कामास
२२ आले व कितेक स्वार बिरादरीचे व प्यादे बरकदाज मारले गेले व कितेक
२३ जखमी जाले यावरी जमाल महमद व सीवराई नायबाने थानेदारमजकूर
२४ व एसोजी व शामजी पिसराने माहादजी देसमुख पाडाऊ जाले यावरी
२५ फौज नासरदार तेथून स्वार होउनु कसबेमजकुरानजीक एउनु राहिले
२६ दुसरे रोजी नासरदाराही ठाणे खाली देखोन कसद ठाणी घे-
२७ याचा केला तयार जाले त्यावरी माहादजी देसमुखे विचार केला की
२८ ठाणे पातशाही हातीचे जाते आपल्या लेकाच्या लोथावरी
२९ पाय देउनु, ठाणी बाहीर एउनु लडाई करारवालाई केली अज एकबल
३० पातशाही मुफसद नासरदार यासि तबी केले (करारवालाई केली) यावरी नासर-
३१ दार रुयेशा होउनु कराडाबादेकडे कुच जाले ठाणेमधे सुभान
३२ बिरादर सरूप व कृष्णा पिसर पदा देसमुख कराडाबाद
३३ मुफसदाजवळी एउनु भेटले व करू यादव नासरदार याचा
३४ भाऊ यासी सागाता घेउनु, कराडाबादेस घेउनु गेले आपल्या
३५ घरास नेउनु मेजवानी दिली यावरी सरूप व पदाजी देसमुख
३६ याचे लेक नासरदारासी मसलत केली माहादजीचे

(अपूर्ण)

ते वख्ती मचचद्रापलीकडे नवाब तरहतखान याचे मारफातीनी भेटी घेतली वसतगडास येऊन दवाजानजीक मूर्चा लावून, गडकरी दबाबून, गडसल्ल्यास आणून दिल्हा तेथून लष्कर साताराखाले गेले तेथे हि मूर्चाखाले साहा माणूस आपले कामास आले ते बख्ती बशर्ते जमीदारी, सीसदी मनसफ, सभेरी स्वार, ऐसी मनसफ राजश्री बापोजीपत याचे मारफतीने दिल्ही, व जमेदारीचा परवाना आरसखान दिवाण याकरवे देविला त्यानी परवाना द्यावा तो ते ठिकाण पोहोचले ते काम तैसे च राहिले व रामराजाच्या लेकानी तजवीज करून धनाजी जाधव यास सागितले की, कर्‍हाडची देसमुखी भोसल्याची ऐसे कळले ह्मणजे पादशाहा खालसा करितील, तरी पदाजी व पिराजी यादव यासि पाठवून कर्‍हाडचे देसमुखीवरी ठेवणे, जे पैसे लागतील ते त्यास पुरवणे ऐसी हुन्नरवदी करून पदाजी व पिराजी यादव हे कर्‍हाडी ठेविले जो टक्का लागतो तो धनाजी पुरवितो याउपरि पिराजीचे दोघे लेक, एक सरूपजी व दुसरा सुभानजी, हे गनिमाकडे पचहजारी करीत यानी आपली घोडी धनाजीपासी ठेवून कर्‍हाडाबादेस आले व पदाजीचे दोघे लेक, डोगरोजी एक व दुसरा अबोजी यादव डोगरोजीने आपली घोडी व आपली पचहजारी ऐसे आपल्या भावाचे हवाला करून, आपण हि एक महिना होईल, कर्‍हाडास आला आहे व पदाजी यादव याचा भाऊ गिरजोजी यादव हा राजारामाच्या लेकापासी दिवाणगिरी करीत आहे ऐसे गनिमाकडे राहोन, मोगलाई लुटोन आणून धनाजी व यादव मजसी दावा करीत आहेत हमेशा चोर घालून, पादशाही लष्करातून घोडी सोडून नेऊन, गिरजोजी यादवापासी पाठविताति हे कोणी पादशाहीमधे मनात आणितील तरी बजिन्नस चोर च धरून हाली धनाजी जाधव यास लावून देऊन माझ्या परगणाचे दोनी च्यारी गाव मारून नेले पादशागडी जतन होवी ह्मणौन चाळीस पन्नास स्वार से सवासे प्यादा हमेशा बाळगीत आहे राणोजी घोरपडा त्यास लावून देऊन मसुरास वेढा घातला तो हि वेढा राणोजी घोरपड्याचा मारून काढून दूर दपद्येफ् केला व राजश्री मबाजी राजे हे ठिकाणी पोहोचले. त्याचे तर्फेचे ठाण्यामधे लोक होते ते कुल निघोन गेले मग आणिखी लोक ठेवून व आपले पदरीचे स्वार व प्यादे होते ते ऐसे मिळोन तीन च्यारी से माणूस, त्याच्या पोटाकारणे च्यारी हजार रुपये सावकाराचे कर्ज काढून अडीच महिने ठाणे जतन केले धनाजी जाधव याचा भाऊ शिवाजी जाधव व लिगोजी माना ऐसे येऊन वेढा घातला तो हि वेढा मारामारी करून उठविला तो सवे च धनाजी जाधव व यादव पदाजी व पिराजी ऐसे ठाणावेरी आले तेव्हा जरून जाहाले लोकास काही द्यावयास नाही मग मिर्जा यारअल्लीखा साहेबास टाकोटाक लिहिले त्यानी खाने अजम यासीनखान यासी हुकूम केला. मग त्याची मदती आली त्यानी व आह्मी धनाजी हि वाटे लाविला ऐसी खस्त पादशाहीमधे केली त्याचे नावरूप जाहाले नाही मजपासी पैके नाहीत पैके असते तरी अवघे च बरे होते गनीम असता कर्‍हाडामधे देसमुखी करीत आहेत त्यापासी पैके आहेत व जे लागेल ते धनाजी जाधव पुरावा करीत आहे ऐसा अधेर कारभार पादशाहीमधे कोणी मनास आणीत नाहीत पैके पावले ह्मणजे एकाचे वतन एकास देतील आता माझी देसमुखी घेऊन धनाजीस देणार आहेत कर्‍हाडचा देसपाडे यास धनाजी जाधवाने पधरा हजार रुपये देऊन मजसी भाडावयास लाविला आहे माझी कोणी दाही देईल तरी इतके खरे करून देईन ऐसी हकीकती आहे विदित जाहाली पाहिजे

मग आपली आई व आपण पळोन सातारास गेलो तेथून आपली आई राजगडास जिजाई आवा, शिवाजीराजाची आई, तापासी गेली, की माझे च वतन घेऊन आपले तीन खून केले, आपले पोटी एक मूल आहे, त्यास कैल दिल्हा पाहिजे ते वख्ती शिवाजीराजे बोलिले की, देसमुखी गोष्टी न करावी, कौल च आहे, देसमुखी गोष्टी न काढावी ऐसे लिहिले आपले आईपासून घेतले की पटेलगी करून असावे ऐसा कौल घेऊन, मग आपले आईने नेऊन शिवाजीराजास भेटविले त्यानी वेकाजी दत्तो याचे हाती देऊन, पटेलगी दुमाला करून, मसुरास पाठविले मसुरीची पटेलगी करीत होतो तो पुढे कितेक दिवसा शिवाजीराजे मृत्य पावले त्याचे लेक सभाजीराजे राज्य करू लागले त्यास जाऊन भेटोन अर्ज केला की, साहेबी कर्‍हाडची देसमुखी घेतली, मसूरीचे तरी देसमुखीचे वतन आपले आपले दुमाला करणे, बाज गुन्हाई माझे वतन घेऊन माझे तीन खून केले आहेत, तरी त्या खुनाचा वाटा तरी मसूरीचे वतन तरी तेवडे दुमाला करणे कर्‍हाडची नावगोष्टी काढणार नाही ऐसे लेहून दिल्हे मग सभाजीराजे मेहरबान होऊन मसूरपरगणाची देसमुखी दुमाला करावी ऐसे केले काम होऊन यावे तो एसजी फर्जद याचे हवाला देसमुखी केली मग त्याचे आर्जव करून, मग एसजी फर्जदाने अर्ज करून देसमुखी दुमाला करविली तो सवे च सभाजीराजा धरून नेला राजाराम पळोन चदीस गेला त्याचे सरदार सताजी घोरपडा व धनाजी जाधव यानी मागती एकडे ढोहणा केला मग आपण वाईस जाऊन नवाब न्याहरखान साहेबास भेटलो त्यापासून पन्नास स्वार व पन्नास प्यादे मागून घेतले व आपण काही स्वार प्यादे ठेविले आणि मसूरीचे ठाणे बळाविले ते वख्ती हजरत शाहाजादे अजमशाहा पनाळेवरी मसलतीस चालिले त्यास भेटोन इलतमेस गुदरोन अर्ज केला त्यानी हि आपले निशान-फर्मान करून दिल्हा नवाब रोहिलाखान यानी हि आपला परवाना करून दिल्हा तुळापुरी ज्याहापन्हास अर्ज करून जानसारखान फौजदार पा। खटाऊ यावरी हुकूम घेतला याउपरि सातारचे मसलतीवरी सर्जाखान आले त्यानी सातारास वेढा घातला न्याहारखानाचे वाईचे ठाणे तहगीर जाहाले. तेव्हा मसूरीचे हि व रहिमतपुरी होते ते हि उठोन गेलें मग सर्जाखानास जाऊन भेटोन, सर्जाखानाचे पन्नास स्वार व पन्नास प्यादे व त्यापासी शेख अजमतुला ह्मणौन ठाणेदार मागोन घेतला ते वख्ती सताजी घोरपडा व धनाजी जाधव येऊन साताराचा वेढा उठविला सर्जाखान सुटोन आले गनीमाने मसुरास वेढा घातला ठाणेदार राती करून निघोन गेला वाई, बुध व खटाऊ ऐसी ठाणी टाकून गेले कोठे आसिरा नाहीसारिखा जाहाला बिन आसिराविण आठ रोज गाव भाडविला मग त्याचा कौल घेऊन त्यास भेटलो त्यानी धरून वसतगडास गेले नागवण बाधिली मग आपला लेक सुभानजी हा त्यापासी कैल ठेवून सुटोन आलो. पैका देवयास तारा नाही ह्मणौन चदीस राजारामापासी गेला त्याचे आर्जव करून लेकाची सुटका केली आणि देसमुखी दुमाला करून घेतली फिरोन माघारी आलो आपली देसमुखी करीत असता, धनाजी जाधव याचे निसबतीचे पदाजी व पिराजी यादव याचे लेक व हे हजारी पचहजारी चाकर होते यानी व धनाजी जाधवाने मागती आपणासी कथळा केला मग आपण नवाब हमीमुद्दीखान याकडे खटावास जाऊन अर्ज केला त्यानी हजूर लेहून रा। मबाजीपत राजे याचे ठाणे दिल्हे मग मसूरीची गढी तयार करून गनीम जेरजफत करून ठाणा होतो मग हजरत अलमगीर साहेब मिरजेस आले सातारावेरी मोहीम केली

तेथे शाहाजीराजाची भेटी घेतली त्यास कर्‍हाडीचे देसमुखीची हकीकती सागितली ते वख्तीं यादव व शाहाजीराजे यानी विचार करून दगा देऊन आपला अजा नरसोजी जगदळा मारिला आपला बाप व आपला चुलता होता त्याउपरि शाहाजीराजानी पिसळे ह्मणून एक महराटे चाकरीस ठेविले होते त्यास लावून देऊन मसुरीचे मोकदमीवरी दावा करविला आणि मसूर परगणा शाहाजीराजाने जाहागीर घेतली आणि मसुरीच्या कोटामधे आपले ठाणे ठेविले ते वख्ती पिसळ्यास लावून देऊन मसुरीची पटेलगी व देसमुखी अमानत केली आणि दादाजी कोडदेऊ शाहाजीराजाकडील सुभेदार त्यास सागोन पिसळ्यास व आह्मास गोत लावून दिल्हे जे परगणे पाटणीचे स्थळी खाने अजम लाडीखान हवालदार कर्‍हाडीचा व पाटणीचा एक च होता त्याने मसूरपरगणाचे पाटील व हक्कजवारीचे गोत व कसबे मसूरीचे बैते बलूते ऐसे मेळवून पिसळे व आपला चुलता व आपला बाप यापासी जमान घेऊन गोताने निवाडा केला की जगदळेयाची मसूरपरगणाची देसमुखी व कसबाची पटेलगी खरी असे ह्मणोन गोही दिल्ही व कदीम भोगवट्याचे कागदपत्र फर्मान होते ते मनास आणून पिसळे खोटे केले तेव्हा पिसळे बोलिले की, आह्मास भोसल्यानी व घोरपड्यानी स्थळी उभे केले, आपण भोसल्याचे चाकर असो, आपल्यास मोकदमीसी काही समध नाही ऐसे यजितपत्र लेहून दिल्हे तेणेप्रमाणे लाडीखान हवालदाराने हक्कजवारीचे साक्षीनसी माहजर करून दिल्हे ते वख्ती देसमुखी व पटेलगी पनाळा अमानत होती मग आपला चुलता तानाजी हा सुलतान महमूद पादशाहा यासी जाऊन दुमाला फर्मान करून घेतले पनाळाच्या किल्लेदारास ताकीद घेतली त्याउपरि भोसल्यानी ठाणातील लोक काढून पिसळ्याचे नाव सारून आपला चुलता तानाजी जगदळा जिवे मारिला आणि मागती देसमुखी शाहाजीराजानी आपल्याकडे घेतली आपला बाप पटेलगी करून होता आपला जीव वाचवून देसमुखीचे ना काढिले नाही त्याउपरि भोसल्याची जबरदस्ती देखोन आपला जीव वाचवून होते त्याउपरि शाहाजीराजाचा लेक शिवाजीराजा जाहाला त्याने पुडावा करून पादशाहासी बिघाड केला ते वख्ती आपला बाप पादशाही फौजास मिळोन देसमुखीचा मजकूर करून देसमुखीचा हक्क घेऊ लागला अबदुलखान हा जाउलीत बुडविला, तेथे भोसल्याच्या सरदारानी पाळत करून वसतगडीहून स्वारी जाऊन, ते ठाणे घेरुन, आपला बाप दस्त करून, वसतगडास आणिला, आणि त्याची गर्दन मारिली ते समयी आपले नेणतपण होते आपण धाकुट होतो

लेखांक ३

श्री

हकीकत माहादजी वलद सुलतानजी जगदळे देसमूख परगणे मजकूर कदीम देसमुखी प्रा। कर्‍हाडाबाद व पा। मसूर एथील देसमुखी कदीम होती वडील भाऊ जगदेराऊ याचे वाटणी कर्‍हाड व धाकटा भाऊ रामोजी याचे वाटणीचे मसूर दो हि परगण्याची देसमुखी दोघे भाऊ करीत असता वडील भाऊ जगदेराऊ यामधे व कर्‍हाडीचा नैबामधे काही बोलीचाली होऊन कुसर पडला त्याने जगदेरायास दड बाधला ते देवयास ताकती नाही मग जगदेराऊ पळोन गेला नैबाने कुल बिसादी लुटून खालसा केली जगदेरायास हरामखोरी लावून देसमुखी अमानत केली बखेर पादशाहास लेहून, अमानत करून, नेगोजी थोरात उबराव याचे दुमाला केली हा वजीर पादशाही चाकर होता याच्या तनख्यात दिल्ही मसूर परगणाची देसमुखी देह सत्तावन आपले वडील करीत होते जगदेराऊ बाहीर दावे करीता मरोन गेला त्याचे पोटी सतान नाही मग आपला वडील रामोजी व त्याचा लेक दयाजी हे बादूर पादशाहापासी फिराद जाहाले हजरत पादशाहानी हकीकत मनास आणिली तेव्हा पेसकसी दाहा हजार होन माथा ठेऊन कर्‍हाडीची देसमुखी कदीम होती ऐसे मनास आणून दुमाला केली पेसकसीचे पैसे द्यावयास मौसर नाही ह्मणऊन आऊध तरफेचे देहे २७ सत्तावीस लुखजी कुकजी यादव पादशाही मनसफदार होते त्यास सत्तावीस गावीची देसमुखी देऊन, त्यापासी पैसे घेऊन, पेसकसी फेडिली त्यावेरी थोरातामधे व आपल्या वडिलामधे दावा लागला तेव्हा मागती आपले वडील हजूर विज्यापुरास गेले हुजूर नागोजी व बहिरजी नाहवी याचे अडिनाव यादव हे होते यावेरी पादशाहीची मेहेरबानी होती मग त्याची पाठी करून च्यारी गावीची त्यास देसमुखी दिल्ही कडेगाऊ १ कोरेगाऊ १ टेबू १ गोवारे १ ऐसे च्यारी गाव प्रा। मजकुरीचे देऊन, त्याची पाठी करून, थोराताचा दावा दूर केला त्याउपरी रताजी रुपाजी यादव यानी आउधीची देसमुखी करून पुडावे केले बणगोजी मुधोजीस मिळोन मुलखामधे राजीक केले आणि वणगोजी मुधोजीस आणून कर्‍हाडीचा कोट त्यास घेऊन दिल्हा मोठेमोठे सावकार लुटिले पनाळापावेतो राजीक केले ते वख्ती वणगोजी मुधोजी पुड जाहाले होते त्याची सनद कर्‍हाडीचे देसमुखीची करून घेतली तेव्हा यादवामधे व आमच्या वडिलामधे दावा पडला मग आपला अजा बादूर पादशाहापासी फिराद जाहाला पादशाहानी रताजी रूपाजी बहूत तलब केला ते हजूर न येत मग त्यावेरी नामजादी करून रताजी रूपाजी जिवे मारिले ते वख्ती देसमुखी अमानत करून रणदुल्लाखान याचे हवाला केली मसूर परगणाची देसमुखी देहे सत्तावन गावीची चालत होती याउपरी निजामशाहीतून शाहाजी राजे भोसले हे विज्यापुरास आले पादशाहानी मनसफ दिल्ही ते वख्ती यादवाचे भाऊबद शाहाजीराजाकडे चाकर होते त्यानी शाहाजीराजास मिळोन देसमुखीचा करीना सागितला जे, जगदळाच्या घारामधे कोणी नाही, जगदळाचे घर मोडिले आहे, कर्‍हाडची देसमुखी आपल्याकडे केली पाहिजे, त्याचा आमचा दावा आहे ऐसे सागितले मग शाहाजीराजानी पादशाहास अर्ज करून दौलतेचे भरीस देसमुखी कर्‍हाडची मागोन घेतली मग आपला आजा नरसोजी हा मसूरपरगणाची देसमुखी व कसबाची पटेलगी आपला वडील करीत असता, शाहाजीराजे भोसले यास यादव मिळोन देसमुखी कर्‍हाडीची शाहाजीराजाकडे कला ते वर्तमान आयकोन करनाटकामधे बेगरुळास आपला आजा नरसोजी जगदळा गेला

सिसव्याचे, आणखी एक ऐसी च्यार आणिली होती ते रस्तेमधी घालून विजापुरास रस्त नेली मग बिबीस वर्तमान कळले की, तुमचे गावीची रसत आणिली आहे मग ते बोलिली की, पागेत न ठेव त्यास रसत पागेत घेऊन गेले तो पागेचा घोडा तेथे च मेला आणि खासदाराच्या आगी बोलू लागली तेव्हा पचाक्षरी आणून, तो खासदार पचाक्षरीक, तेव्हा ते भुते बोलू लागली की, आह्मी कोळबिलातील आहो, आह्मास पानी देऊन आणिले आहे, आह्मी जातो, आह्मास माघारे लाऊन देणे तेव्हा बिबी बोलिली की एव्हढे केले तुरकानी, जमीदाराच्या मुलाकारणे केले मग भुतास कोबडे बकरे देऊन मजलेमजल घालविली ते मसुरास आली त्यामधले एक खाल्या मड्यात राहिले, आणि दुसरे ह्मसोबा होऊन लाडपासी राहिले, आणि तिसरे गाड्यात बैसो इनामाकडे कामेरखडास गेले ते तेथे च राहिले आणि चौथे राहिले ते गाडियात घालून ठिकाणा घालविले मग विजापुरकरानी तुरकास तलब करून विजापुरास घेऊन गेले तेथे तुरक बोलिले की, सोइर्‍याच्या नात्याने माहाजर करून घेतले तेव्हा नरसोजी बोलिले की, पडथळीस वेव्हारास लाऊन देणे तेव्हा तुरकास व नरसोजीराव यासी पाछायानी मुगीपैठणास लाऊन दिल्हे जो खोटा होईल त्याची गर्दन मार------ जो खरा होईल त्यासी वतनावरी नेऊन बैसवू, ऐसे पाछाव बोलिले त्यास दोघे जण थळास गेले तेथे साहा महिने राहिले मग वेव्हारी नरसोजीराऊ जगदळ खरे निघाले आणि तुरक खोटे जाहाले मग तेथून तुरकास तलब करून पाछा------ गर्दन दोघा तुरकाच्या मारिल्या मग विजापुरी नरसोजीराऊ यासी नागवाण सा------- च्यारशे व्होन पडली ते कबूल करून गावास आले मग गावी नागवाण फिटेनार---- जाहाली तेव्हा कुमठेकर मिळविले तेव्हा देसमुखीचा कथळा तैसा च राहि---- आणि पाटिलकीचा च कथळा वरला तेव्हा साळसुध पाटेलकी खाऊ लागल ----- ते वेळेस बाजी घोरपउे पटेलकी लोकाच्या घ्यावयासी लागले जे वेळेस भाडळे----- पटेलकी घेतली ते वेळेस मसूरची पटेलकी चूखट ह्मणऊन घ्यावयासी उभे राहि------- होते आणि ते वेळेस जवळे कानोजी पिसळा होता तो बोलिला की, मज कुम द्याल तरी मी पाटिलकी घेतो, माझा बाप भाऊ हि पउला आहे ह्मणौन बा--- घोरपडे यापासी सागितले तेव्हा तो बोलिला की तुह्मास मदत देतो, हे क करणे मग ते च वेळेस कानोजी पिसळ्याबराबरी कुमक देऊन स्वार जाहा --- तो मसुरास येऊन त्याभोवते वेडे घालू लागला तेव्हा नरसोजीराऊ व कानोजी पिसळा ऐसे पायठणास गेले तेथे दोघा जणाचा वेव्हार माडला तेथे रवा माडला तेव्हा कान्होजी पिसळा व नरसोजीराऊ हे दोघे जण आघुळीस गेले ते आघुळ करून सभेस जाता च कानोजी पसिळा उलथून पडला माघारे ठाणी पड----- तेव्हा थळनाईक बोलिले की, खरा की खोटा ? तेव्हा कानोजी पिसळा बोलि ----- की, खोटा तेव्हा थळनाईक बोलिले की, तरी कैसा वेव्हारास उभा राहिला होतास मग कानोजी पिसळा बोलिला की, मज बाजी घोरपडे यानी वेव्हारास उभे केले होते सभेमधे लटके जाहाले मग नरसोजीराऊ खरे होऊन गावास आले त्या पोटीं लेक दोघ जण जाहाले, तानाजीराऊ व सुलतानजीराऊ तानाजीराऊ भोवानीच पाठीमाघे सेराच्या ताटव्यात मारिला मग सुलतानराऊ यापासून बहुत च बरे जाहाले त्याचे पोटी श्माहादजीराऊ जगदळे जाहाले त्यानी हि बरे च केले

ह्मणऊन बोलिला मग तेव्हा माहादजी पाटील चरेगाऊकर कोकणात पळोन गेला आणि कुमाजीराऊ चिगलीस पळोन गेला मग तेव्हा इसाबखान मसुरास येऊन पैके उचलू लागला मग किलबर्ग्यावरी व मुजूमबादेस पादछाव आले तेथे त्यानी तीन गुमट बाधिले मग विजापुरास आले तेथे हि कोट बाधू लागले तेव्हा देसमुखासी व देसपाड्यासी व पाटीलकुळकर्णीयासी तलब केल्या की खोरी दुदळी घेऊन हुजून विजापुरचा कोट बाधावयासी येणे ह्मणऊन तलब केल्या त्यास मग तेथे हुजूर गेले मग तेथून मेरवानगी केली पादछानी देसमुखी व पटेलकीस हक्क चढविले मग तेथून कुमाजीराऊ आले ते बहुत अशक्त जाहाले त्याचा लेक नरसोजीराऊ दहा बारा वरसाचा होता तो विजापुरास गेला तेथे बापाचा मावळा हुजूर पादछायापासी चाकरीस होता त्याने यासी हि चाकरीस प्याद्याच्या नाइकीत ठेविला तीन वरसे होता चौथे वरसी बिबीस कळले तिने विचारिले की, कोण्ड जमीनघराचा आहेस ? मग नरसोजीराऊ बोलिला की, कुमाजीराऊ पटेल व देसमुख मसूरचे याचा पुत्र आहे ह्मणऊन सागितले त्यास ते बोलिले की, तू आण का परागदा जाहाला आहेस ह्मणऊन विचारिले मग नरसोजीराऊ बोलिला की, तुरक दाप करून पटेलगी खातात मग बिबीने त्याचे मस्तकी हात ठेविला की तू काही परागदा होऊ नको मग दुसरे दिवसी माहालामधे पादछायापासी नेऊन भेटविला ते वेळेस पादछाव बोलिले की, तुझे बरे करितो मग ते च वेळेस त्यामागते माहालदार देऊन त्यास बोलिला की, तुझी देसमुखी व पटेलकी खरी असली तरी गोताचा व देसमुखदेसपाडे व प्रगण्याचा माहजर करून घेऊन येणे ह्मणऊन सागाते एक चितळकर व आपले माहालदार ऐसे देऊन रवाना केले तेव्हा पाटणास आले पाटणकर बाबाजीराऊ यानी माहाजर करून दिल्हा की कराहाडची देसमुखी आणि मसूरची देसमुखी व पटेलकी नरसोजीराऊ जगदळे याची खरी मग तेथून चरेगावास आले चरेगावकर माहादजी पाटील याने माहजर करून दिल्हा की, पटेलकी चेपरीकडे च देसमुखी आहे तेथून कराहाडास गेले कराहाडकरानी हि माहजर करून दिल्हा की जगदळ्याची च येथील देसमुखी खरी तेथून मसुरास आले नरसोजीराऊ बाहेर च राहिले आणि पादछाई माहालदार गावात गेले त्यानी बारा बलुते मिळवून माहजर केला की येथील जगदळ्याची देसमुखी व पटेलकी खरी मग नरसोजीराव व माहालदार ऐसे माहाजर घेऊन विजापुरास गेले माहाजर पादछायापासी देऊन दिल्हा मग त्यानी माहाजर पाहिल्यावरी बिबीस मसूर मोकासा करून दिल्हा मग गावाची खडणी आधी दिडासे व्होनाची केली होती मोकासा जाहाल्यावरी दिडा हाजारास गाव खडला त्याच्या रस्ता भरू लागल्या मग तुरकानी कोळविलातील भुते च्यार आणिली, एक रगतचदन, एक चदनाचे, आणि एक

तेव्हा त्या शिरास घेऊन कोपर्डेयासी आली. तो तेथे च पीर जाहाला मग तेथून मसुरास आणिला मग त्याचे बाईलेने त्याबराबर समाती घेतली मग ते वेळेस बाबाजीराऊ यानी बहुत च सुखसोहळे केले आणि बेदरचे सुतार आणिले आणि खनवडच्या माळावरी साव होता तो तोडून त्याचा गुमट बाधला आणि मुजावर तिघे जण चाकरीस ठेविले तो ते वेळेस कराहाडामधे तुरकाचे राज्य होते त्याने बहुत मुजावर बळावले आणि बाबाजीराऊ बहुत माहातारा जाहाला. त्याचे पोटी लेक दोघे जण, वडील विठोजी, धाकटा कुमाजी, ऐसे दोघे होते त्याचे चाकरीस माळी होते रोज पाच मण फुल बाबाजीराऊ याच्या पलगावरी भोगवट्यास पडे मग त्याचे बहुत च माहातारपण जाहाले आणि गावामधे मुजावर बळावले आणि माहातारपणचे लेक एक चौवरसाचा आणि एक डिडवरसाचा ह्मणऊन घरच्या कारभारास माळी ठेविले आणि धणगर मेढरे राखत होता तो सेताच्या कारभारास ठेविला आणि त्याची आई मगी धणगरीण ऐसी होती मग मुजावर व माळी व धनगरीण ऐसे एक होऊन सूत केले की बाबाजीराऊ मारावा आणि मुले हि मारावी ऐसे सूत केले मग मगी धणगरीण ईस पैके मुजावर यानी दिल्हे की, हे काम करणे मग मगी धणगरीण त्याचे पाळतीस लागली, आणि कुसवास कोपी बाधिली की लेकास निजावयासी बाधिली आणि मग आतोन सुरुग कामाविला आणि मगी धणगरीण घरास आली की, लेकाचा विडा घातले काही खर्चास देणे मग बाबाजीराऊ बोलिले की काही देतो ह्मणऊन बोलिले जे वेळेस धणगरीण पाळतीस गेली होती ते वेळेस बाबाजीराऊ पलगावरी निद्रा केली होती आणि थोरला लेक पाळण्यात निजला होता आणि धाकटा लेक बाइलेचे पुढे होता ऐसे पाळून माघारी घरास गेली तो मगी धणगरीण ईस कोकणामधे पळविले आणिगे मग मारेकरी आले. तो धाकटा लेक पासोडीमधे गुडाळून पलगाखाली टाकिला आणि बाबाजीराऊ पलगावरी च मारिला मग थोरला लेक बोलिला की, म्या तुह्मास वळखिले आहे, तुह्मी मुजावर गावातील आहा, तुह्मी माझ्या बपास मारिले. ह्मणऊन बोलिला मग त्यानी त्यासी मारिले मग त्याची बाईल एके कमोनी लपाली होती ती मग धागटा मूल कुमाजीराव घेऊन चितळीस पळोन गेली मग तेथे मूल दहा बारा वरसाचा जाहाला मग त्याने धणगरास धरून गेले तेव्हे तो धणगर बोलिला की, मुजावराने मारिला ह्मणऊन बोलिला तेव्हा कुमाजीराऊ यानी मागते पन्नास माणूस घेऊन परटिकीत आला आणि सुताराची थळी आणिली आणि तिघा जणाच्या माना तोडिल्या मग कराहाडच्या मुजावरानी पाळत लाऊन कुमाजीराऊ यासी धरुन घेऊन गेले आणि परकोटात नेऊन चिणला तो तीन वरसे होता मग त्यास सोइरीक माहादजी पाटील चरेगावकर याची बहीण केली होती त्यास माहादजी पाटील सोडवावयासी आला होता मग त्याने आपले हाती घेतला त्यास नागवाण बाधली व्होन साडे तीन हजार त्याबद्दल देसमुखी अमानत ठेविली की, पैके द्यावे आणि वतन खावे, पैके न दे तरी देसमुखी व पटेलकी लेहून द्यावी ऐसे जाहाले मग त्यामागते रस्त उचलावयासी इसाबखान देऊन बाहेर घालविले ते कृष्णेचे काठास आले आणि कुमाजीराऊ बोलिला की, पैके कोठून द्यावे आणि वतन कोण्हाचे घ्यावे ऐसे बोलिला मग माहादजी पाटील बोलिला की, कैसे करावे ?