बेहडा [ वहैडुकः = बेहडा ]

बेहेडा [ विभीतक = बिहीडअ = बेहेडा ] (भा. इ. १८३४)

बेळकें [ बिलकं = बेळकें ] (भा. इ. १८३६)

बैठला [ उपविष्ट + ल = बइठला, बैठला (sat). उपविश्= बैसणें ] निष्ठा बैठला (from उपविष्ट)

बैसला ( उपविश्श + ल = बैसला )

बैता [ पेव् to serve = पेवितृ servant =बेइता=बैता ] village servant. बैतुल (प्लेवितृ).

बैतुल [ वैतुल = बैतुल ] वैतुल शब्द चिहणदिगणांत येतो.

बैदुल [ वैडूर्यः = वेदुलियो = बैदुल] costly stone ची गोटी.

बोआरा [ व्यो ( लोखंड) + कारः ] ( बोरा पहा)

बोक [ वक्त्रं = बोक्कं = बोक, भोक.
वक्त्राढ्यं = बोकाड, भोकाड ] भोकाड म्हणजे तोंड. (भा. ई. १८३४)

बोकड [ बुक्क = बोकड ] ( ग्रंथमाला )

बोकंडी [ स्कंद. अभ्यवस्कंदि = (अलोप) (भोखंडी ) = बोकंडी, बोकांड ] ( धा. सा. श. )

बोकणें, बोकळणें [ बुक्क ] (भोकणें पहा)

बोका १ - बोकडासारखा प्राणी. लठ्ठ, केसाळ व क्रूर मार्जार. (ग्रंथमाला)

-२ [ वृक: = बोका ] बोका म्ह० लांडगा.
( व्याघ्रादिगण उपमितं व्याघ्रादिभिः )

बोका-की [ मुकयः – यी a kind of animal = बोका-की ] नरमादी या अर्थी बोका-की शब्द योजतात.

बोकाड [ वक्त्र = बोकाड (तोंड) (बकड्ड = बोकाड)] बोकाड पसरूं नको म्हणजे तोंड उघडून रडूं नको.

बोकांड [ अभ्यवस्कंदिः = ( अलोप ) भोखंडी = बोकंडी = बोकांड ] माझ्या बोकांडीस बसला म्हणजे माझ्यावर धाड घातली.

बोगा [ भोगः (expanded hood of a serpent) = बोगा any expanded पोक.

बोंगा [ पुंगक = बोंगा ]

बेपरवा [ द्विप्रव्राजिनी = विपरवाइई = बेपरवारि.
द्वौप्रत्रजतीति द्विप्रद्रजिनी स्वैरिणी इति यावत् ।
( आश्वलायनगृह्यसुत्र-गार्ग्यनारायणीय वृत्ति १-५-६ ) ]
एकदां प्रव्रजन शास्त्रसिद्ध आहे. दोनदां प्रव्रजन करणें म्हणजे स्वैराचरण होय. बेपरवा म्हणजे स्वैरवृत्तीची.
बेपरवा हा फारशी शब्द निराळा. त्याचा अर्थ बेमुरवत असा आहे.
संस्कृतोत्पन्न बेपरवा ह्या शब्दाचा अर्थ स्वैराचारी. (भा. इ. १८३६)

बेंबटणें [ बेंबिट्यते (बिट् आक्रोशे) = बेंबटणें, बेबटणें] अतिशय आक्रोश करणें, ग्लान होणें, अशक्त होणें. (भा. इ. १८३६)

बेंबल [ विव्हल = (महाराष्ट्री) भेंबल = बेंबल ] (भा. इ. १८३२)

बेंबळणें [ बेबिल्यते (बिल् भेदने) = बेबळणें] अतिशय भेदणें. ( भा. इ. १८३६)

बेंबी [ बिंबका-की = बेंबइ = बेंबी, बेंबट. बिंब = वाटोळा पदार्थ ] ( स. मं. )

बेरकटणें - बेरीच्या कटानें लिप्त होणें.

बेरड १ [ वैरधी (द्वेषी ) = बेरड ] अगदीं बेरड आहे म्हणजे द्वेष करणारा आहे.

-२ [ द्विरद = बेरड ] बेरड म्हणून हत्तींची एक जात आहे.

बेरें [ व्यलीकं = बेलिअँ=वेरें. पीडार्थ व्यलीकं (अमरकोश) बेरें म्हणजे पीडा, अप्रिय, अकार्य.
काळें बेरें म्हणजे दुष्ट अकार्य. कालक म्हणजे दुष्ट, दोषयुक्त.

बेलें [ बैल्वं (पात्रं ) = बेलें ] बेलाच्या फळांत भस्म ठेवतात त्याला बेलें म्हणतात. बिल्वादिभ्योऽण् (४-३-१३६)

बेवड [ विवृद्ध=बिवढ्ढ=बेवड = बीवड ] उगाच वाढलेलें गवत. (भा. इ. १८३४)

बेवारशी [ विपर्यासी = बिवरसी = बेवारशी ]
बेवारशी घर = विपर्यस्तं गृहं
बेवारशी व्यवहार = विपर्यस्तः व्यवहारः
बेवारशी बोलणें = विपर्यस्तं वचनं
बेवारसी या फारसी शब्दाशीं येथें संबंध नाहीं.

वेश - तदा पेशलं भवेत् = तईं बेश होइजे
दशकुमारचरितं-द्वितीय उच्छ्वासः

बेशक [ विशंकं = बेशक (शंकेबिगर) ]

बेसन [ वेसनं (डाळीचें पीठ) = बेसन ] (भा. इ. १८३६)

बेसुमार [ विस्मारं ] ( बिसुमार पहा )

बेस्वाद [ विस्वाद = बिस्वाद = बेस्वाद ] बेचव. (भा. इ. १८३४)

कांठेवाड - कंथिकवाट: = कांठिअवाड = कांठेवाड, काठेवाड.

कांडवेल - कांड (तृण). खा व

कांडिवली - सं. प्रा. कंडवल. पनवेल. (शि. ता. )

काणूर - सं. प्रा. कर्ण्णपुर. बेळगांव नगर. (शि. ता.)

काणूर - कर्णपुरं = कण्णउर = कणूर. (कणूर पहा)

कातरवेल - }
कातर - }
कातरी - } कर्त्तरीय (विषारी वनस्पति ). खा व
कातरें - }
कातलगांव- }

कातवी - कृत्तिवहा ( कृत्ति = कातडें ). मा

कांथर्डें - कांतार (अरण्य) - कातांरवाटं. २. खा नि

कान - कृष्ण खा न

कानगांव - कन्हगिरि. (कान्हेरी पहा)

कानडी - सं. प्रा. कण्ण. पुणें, नाशीक, ठाणें. (शि. ता.)

कानडी - कर्णाटी ( वनस्पति ). २ खा व

कानलदी - कृष्णलानदी. खा न

कानसवाडें - कर्णश्रवस् ( ऋषिनाम ) - कर्णश्रवोवाटं. खा म

कानळदें - कंदालु (सुरण) कंदालुपद्रं. २ खा व

कान्हरडें - कृष्णा - कृष्णगिरिवाटं. खा म

कान्हें - कृष्ण (ग्राम ), कर्ण (ग्राम ). मा

कान्हेरी - कन्हगिरी = कान्हेरी. (भा. इ. १८३३)

कान्हेरी - कन्हगिरीचा अपभ्रंश कन्हेरी, कान्हेरी, कण्हेरी. कण्हेरी हें गांव वांईच्या उत्तरेस असणार्‍या मांढरदेवीच्या डोंगराच्या पूर्वेस दोन कोसांवर व शिरवळाच्या दक्षिणेस दोन कोसांवर आहे. येथें डोंगरांत एक विहार आहे. त्याचें तोंड एका प्रचंड शिलेनें कोंदलें आहे. आंत खोल्या, तळें वगैरे आहेत म्हणून वृद्ध सांगतात. कण्हेरी येथील रामदाशी मठाचे मूळ संस्थापक वासुदेवबोवा-रामदास स्वामींचे शिष्य-ह्या गुहेंत तपश्चर्या करीत असत.
(महाराष्ट्र इतिहास मासिक श्रावण शके १८२६)

कान्होबाचा सोंडा - कृष्णपादशुंडा. खा प

कापडणें - कर्पटिन् ( वारकरी भिकारी ) - कर्पटिस्थानं. खा म

कापडवाव - कर्पटिन् (वारकरी भिकारी) - कर्पटिवापी. खा म

बृहस्पति - बृहस्पति म्हणजे नास्तिकशिरोमणि.
हा मुलगा मोठा बृहस्पति आहे म्हणजे नास्तिक आहे, अद्वातद्वा बोलणारा आहे.

बेंगरूळ [ व्यंगरूप = बेंगरूअ. बेंगरूअ + ल (स्वार्थक) = बेंगरूअल = बेंगरूळ ]
तो मनुष्य बेंगरूळ आहे म्हणजे रूपानें व कृतीनें व्यंग आहे. ह्या शब्दाचा बंगळूर या नगरवाचक शब्दाशीं कांहींएक संबंध नाहीं. (भा. इ. १८३४)

बेघाट [ विघाट = वेघाट ] (भा. इ. १८३६)

बेचंगळ [ बीच + अंगुलि ] बोटांमधील भाग. (स. मं.)

बेचा [ वयस्या, वयस्यः ] (बेची पहा)

बेचाळी [ पीचालिः = बेचाळी, बचेळी ] पीच म्हणजे खालचें जाभाड.

बेची [ वयस्या = बइच्चा = बेचा, बेची. वयस्यः = बइच्चा = बेचा ] बेचा व बेची हीं दोन मराठींत आवडतीं नांवें आहेत. (भा. इ. १८३४)

बेजार [ विज्वर = बिज्जर = वेजर = वेजार. विशिष्टः ज्वरः
विज्वरः ] चिंताविज्वरः = चिंतेनें बेजार. (भा. इ. १८३४)

बेट [ वेष्ट् १ वेष्टने, वेष्ट = बेट ] बेट a place surrounded by water. ( धा. सा. श. )

बेटा १ [ द्विता (वैदिक) खरोखर या अर्थी. द्विता=वीटा = बेटा] काय बेटा झालें = किं द्विता संवृत्तं ? (भा. इ. १८३४)

-२ [ वृथा in vain = बेटा, बिटा ] तो बेटा मेला = स वृथा मृतः he died in vain, to no purpose.

-३ [ विथक् (शैघ्र्‍ये) = विठअ = विटा, वेटा (टा-टी-टें)] बेटा म्हणजे जलदीं, शीघ्र.

बेट्या [ वीट + क = बीट + अ = बीटा = बेटा (Lad) =बेट्या. विटिका = बेटी ] अरे वीट्या असा हि उच्चार करितात. (भा.इ. १८३३)

बेडूक १ [ भेकमंडूक =वेअअंडूक = बेडूक ]

-२ [ मंडूक = बेडूक. मंडूकतरी = मंडोदरी female frog ]

बेडें [ वितर्दिः = बेडी, बेडें] अंगणांतील गुरें वांधण्याचा गोटा.

बेंड्या [ द्यंडक: = बेंड्या ] (बिंडा पहा)

बेताल [ वितालं ] (वेताळ पहा)

बुरखंड [ वृक्षस्कंधः, वृक्षखंडः वा = बुरखांड, बुरखंड ]

बुरखणें [ वृक्ष् १ आस्तरणे = बुरखणें, बुखी ( cover for face) ] (धा. सा. श.)

बुरखा १ [ मुखरक्षः ] ( भुरका पहा )

-२ [ वृक्ष् १ आस्तरणे ] (धातुकोश-बुरख पहा)

बुरखांड [ वृक्षस्कंधः ] (बुरखंड पहा)

बुर्खा [ वृक्ष् १ आस्तरणे] ( बुरखणें पहा)

बुर्णूस [ ऊर्णावस्त्र= वुर्णाउस = बुर्णूस ] लोंकरीचें वस्त्रविशेष. (भा. इ. १८३३)

बुर्बुर [ बुर्बुर किंवा बर्बुर (उदके निघंटुः) = बुर्बुर ] पावसाची बुर्बुर म्हणजे पावसाचें पाणी. (भा. इ. १८३६)

बुलबुल [ बुल्बुलः = बुलबुल ]

बुल्ली [ बुलि: vulva. वैजयंती कोश = बुल्ली ] Penis of a child, बुलि meant vulva and also penis.

बुवा १ [ भवत् ] ( बवा पहा)

-२ [ भूतः = बूआ = बुवा, बूआ, बुआ, बोवा, बोआ ] (भा. इ. १८३४)

-३ [ पुमान् = बुवाँ = बुवा ( पुरुष ) ] सः पुमान् अव्रवीत् = तो बुवा बोलला. (भा. इ. १८३४ )

-४ [ पुमान् = वुवा = बुवा ] कोपि पुमान् आगतः = कोणी बुवा आला.

-५ [ पुमान् = बुवा ] एकः पुमान् उवाच = एक बुवा म्हणाला.

बुळबुळित [प्रुष् प्लुष् १ स्नेहने ] ( धातुकोश-बुळबुळ १ पहा)
बुळबुळीत बुल् बुडणें, पाण्यानें भिजणें. बुलबुलित = बुळबुळीत ] वारंवार पाणी पडून घसरट झालेला दगड, जमीन, पदार्थ इ. इ. (भा. इ. १८३३)

बुळा [ बुल् पाण्यानें निसरट सैल होणें. बुलक = बुळअ = बुळा ] बुळा म्हणजे सिथिल, सैल, सुका दाठर नव्हे तो. (भा. इ. १८३३)

बूड १ [ वृध्न: = वुड्ड = बूड़, वृघ्नः = बुन्धा = बुंधा ]

-२ [ व्यृद्धिः ] ( धातुकोश- बुड ५ पहा)

-३ [ ऋध् ४ वृद्धौ. व्यृद्धिः (विगता ऋद्धिः ) = बुडी = बूड ( धा. सा. श. )

-४ [ वि + ऋध् ]

कसगांव - कर्ष (बिब्बा). खा व

कसाबखेडें - खा मु

कहाटुळ - काठ (ऋषिनाम) - काठपल्लं. हकार आगंतुक. खा म

कहाली - काइल: (कोंबडा ) - काहलिका. खा इ

कळगांव - कोल (लोकनाम) कोलग्रामं. खा म

कळंबु - कलंबः खा व

कळंबें - कलंब - कलंबकं. खा व

कळंभीर - करभीरिका - करभीर = सिंहा. खा न

कळंभीरबारी- करभीरद्वारिका. खा प

कळभेर - कलंबवेरं. ३ खा व

कळमथें - कलंबपथं. खा व

कळमदरी - कलंबदरी. खा व

कळमसरें - कलंबसरस्. खा व

कठमाड - कलंबवाटं. खा व

कळमाडी - कलंबवाटिका. ३ खा व

कळमोदें - कलंबपद्रं. खा व

कळवण - कोल (लोकनाम) - कोलवनं. ४ खा म

कळवाडी - कोल (लोकनाम) - कोलवाटिका. खा म

कळसाडी कलशी (रिंगणी) - कलशीवाटिका. खा व

कळांबें - कोल (लोकनाम) - कोलांबिकं. खा म

काकड कर्कट (खेंकडा) - कर्कटं. खा इ

काकडणें - काकलः (डोमकावळा) - काकलवनं. खा इ

काकडपाटी - काकल: (डोमकावळा) - काकलपट्टिका. खा इ

काकडवाडी - काकलः (डोमकावळा) - काकलवाटिक. खा इ

काकड्या घाट - गांवावरून. खा प

काकडें - कर्करेटु (करढोंक ) कर्करेटं. २ खा इ

काकलपुर - काकल: (डोमकावळा)-काकलपुरं. खा इ

काकसड - काकछदः (खंजरीट पक्षी) - काकछदं. खा इ

काग - काका, खा न

काचली - कच्छुरं (धमासा कुइली). खा इ

कांजण - कंजनः (मैना) - कंजनकं. खा इ

काझर - कच्छुरं (धमासा कुइली). खा व

काटगव्हाण - काष्टागवादनी. खा व

काटसर - काष्टा (दारूहळद) - काष्ठासरस्. खा व

कांटें - कंटकं ( करीर) कंटकं. खा व

बुचडा १ [ वृज् (वांकडें होणें) = वुज = बुज = बुच= बुचडा ] (स. मं.)

-२ [ बद्धचूडा = बचूडा = बुचडा ] बुचडा म्हणजे बांधलेले केश.

बुचाडणें [ व्युत्सादनं = बुचाडणें. व्युच्चाटनं = बुचाडणें ] (बुचडणें पहा)

बुच्चें १ [ व्युतंस = बुच्चें ] अलंकार नसलेलें नाक वगैरे.

-२ [ व्युत्थं = बुच्चें ] नथेशिवाय नाक बुच्चें दिसतें = नस्तिकां विना नासिकं व्युत्थं दृश्यते.

बुजगावणें [ बोधकाम्यति ] (बुचकावणें पहा)

बुजबुजाट [ बुदबुदालि: = बुजबुजाट ] बुडबुड्याप्रमाणें गर्दी.

बुझकावणें, बुझगावणें [ बोधकाम्यति] (बुचकावणें पहा)

बुझणें [ बोधन = बुझ्झणँ = बुझणँ = बुझणें ] (स. मं.)

बुझे [ बुध्यते = बुज्झए = बुझे = बुजे ] (भा. इ. १८३३)

बुट्टी [ व्युति = बुट्टी ] (धातुकोश-बुटव पहा)

बुडणें [ ब्रुड् ६ संवरणे. ब्रुड् (बुडणें) =बुड ] (भा. इ. १८३६)

बुडी [ बुल्लिः (बुल् बुडणें), बुडिः (बुङ् संवरणे) ] ( ज्ञा. अ. ९ पृ. ७८ )

बुढ्ढा बेटा कोणी ब्राह्मण [ वृद्धविटः कोपि ब्राह्मणः = बुढ्ढा बेटा कोणी ब्राह्मण. दशकुमारचरित्र पंचमोश्वासः ]

बुथी, बुंथी [ बृहतिका = बुथी, बुंथी ] (धातुकोश - बोथार पहा)

बुंद [ वृंद (मोठं) = बुंद ] खाऊन बुंद झाला आहे.

बुंधा [ वृध्नः ] (वूड १ पहा)

बुबुळ [ बुदवुर = बुब्बुल = बुबुल ] (भा. इ. १८३२)

बुबूळ [ बुळबुळीत डोळ्यांतील भाग तो ] (स. मं.)

बुभुक्कार [ बुक्कार = वानराचा शब्द, सिंहाचा शब्द ] (ग्रंथमाला)

बुरख [ वृक् आदाने ]

निच्छिबींवरून लिछिविदेश ऊर्फ नेपाल. खसांवरून खाशिया. द्रविडांवरून द्रविडदेश. त्याचप्रमाणें करणांवरुन व नटांवरुन करणनटदश हैं देशवाचक नांव निघालेलें दिसतें. न चा ण होऊन - करणनट = करणणट असें रूप झालें. आणि स्वाथें क प्रत्यय लागून, करणाटक असें रूप बनलें. करणाटक म्हणजे करण व नट ह्या व्रात्य क्षत्रियांचा देश. करणाटक ह्या शब्दाचें कन्नड असें कानडी रूप आहे. तें तर

                                               १ करणनट =
                                               २ करण्णट =
                                               ३. कण्णड =
                                               ४ कन्नड
अशा परंपरेनें बनलेलें दिसतें. कन्नड हा शब्द मूळचा अव्युत्पाद्य शब्द नाही; उघड उघड साधित शब्द आहे. करण व नट लोक ह्या प्रांतांत वसाहत व राज्यें करावयास आल्यापासून कर्णाटक, कन्नड हें नांव ह्या प्रांताला मिळालेलें दिसतें. रामायणांत व महाभारतांत तुंगभद्रेच्या भोंवतालील प्रदेशास करणाटक, कन्नड हें नांव नाही; निराळेच नांव आहे.

करण शब्दावरून करणगांव, कर्णोलि, करणूल (र) व नट शब्दावरून नडिया, नाडियाद, नाटोर हीं देशनामें, पुरनामें, पल्लीनामें व ग्रामनामें झालेलीं आहेत. (भा. इ. १८३२)

कर्णोली - करण. (कर्णाटक पहा) 
कर्‍हाड = कहरट्ट. (वर्‍हाड पहा) 

कर्‍हाडें - सं. प्रा. करहाटक ( करभवाटकं ). कुलाबा. (शि. ता.)

कर्‍हें - करभ ( उंट) - करभकं. खा इ

कलापुर - करकपुरं. खा व

कलाली - कोल (लोकनाम ) - कोलपल्ली. खा म

कल्याण - सं. प्रा. कल्याणी. धारवाड, पुणें, ठाणें. (शि. ता.)

कल्याण - कोल (लोकनाम ) - कोलवनं. खा म

कल्याणपुर - सं. प्रा. कल्याणी. बडोदें, कच्छ, काठेवाड. ( शि. ता.)

कल्याणें - कोल ( लोक नाम ) - कोलवनकं. २ खा म

कल्याणें - सं. प्रा. कल्याणी. खा (शि. ता.)

कल्हाट - कल्यवाटं (चांगली वाडी). मा

कवटळ - कपित्थपल्लं. ४ खा व

कवराळ - कवरी (तिळवण) - कवर. खा व

कवलाणें - कमलवनं. २ खा व

कवळीथ - कवरी (तिळवण)-कवर-कवरीप्रस्थं. खा व

कशाळ - कशेरु (ग्रामं. कशेरु = नागरमोथा. तो जेथें फार पिके तें गांव). मा

करणफाटें - करण (व्रात्यक्षत्रिय). खा म

करणूल ( र) - करण. (कर्णाटक पहा)

करमाळें - क्रमुक (लोध्र). खा व

करलें - करलं (वेळू). खा व

करवंद - करमर्द. २ खा व

करवें - कारवी - कारवं. खा व

कराड - सं. प्रा. करहाटक (करभवाटकं). सातारा. ( शि. ता.)

कराडी - करभ ( उंट) - करभवाटिका. खा इ

कराडें - सं. प्रा. करहाटक ( करभवाटकं ). ठाणें. ( शि. ता.)

कराव - करभ (उंट) - करभवहं. खा इ

करुंज - करंजं (झाडावरून). मा

कर्णाटक - हा देशवाचक शब्द कसा बनला, या संबंधानें कोणीं कोठेंहि विवेचन केलेलें नाही. मनुस्मृतीच्या दशमाध्यायाचा २२ वा श्लोक येणेंप्रमाणें आहे:-

झल्लो मल्लश्च राजन्याद् व्रात्यान् निच्छिविरेव च ।
नटश्च करणाश्चैव खसो द्रविड एव च ॥ २२ ॥
कल्लूकव्याख्या -

क्षत्रियाद् व्रात्यात् सवर्णायां झल्ल - मल्ल -
निच्छिवि - नट - करण - खस द्रविडाख्या
जायन्ते ॥ एतानि अपि एकस्य एव नामानि ।

म्हणजे -
व्रात्याराजन्यापासून सवर्ण स्त्रीचे ठाईं जी प्रजा होते तिला देशपरत्वें झल्ल, मल्ल, निच्छिवि, नट, करण, खस, द्रविड अशीं नांवें आहेत. हीं एकाच संकरजातीचीं निरनिराळीं नांवें आहेत.

येथें एका ऐतिहासिक वृत्ताचा उल्लेख केला पाहिजे. भारतीय आर्यांत चातुर्वर्ण्य सुरू झालें तेव्हां फक्त चार वर्ण होते; ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, शूद्र. पुढें कालान्तरानें संकर होऊन संकरजाति निर्माण झाल्या. ह्या संकरजातींपैकीं कांहींना समाजांतील निरनिराळीं कारुकर्में ऊर्फ धंदे पिढीजाद नेमून दिले व क्षत्रिय व्रात्योत्पन्न झल्लमल्लादींना आर्यावर्ताच्या आसपासचे प्रदेश नेमून दिले. ज्या प्रदेशांत हे व्रात्यक्षत्रिय राहावयास गेले त्या प्रदेशांना त्यांचीं नांवें मिळालीं.

झल्लांवरून झालरापट्टण, झालगांव, झालवाडी. मल्लांवरून मलठ्ण, मालगांव, मालवाडी, मलवडी.

बिसुमार [ विस्मारं = बिसुमर = बिसुमार = बेसुमार ] बेसुमार म्हणजे ध्यान न ठेवितां. बेसुमार काम करितो म्हणजे मागेंपुढें लक्ष्य न ठेवतां काम करतो. फारसी बेसुमार शब्द निराळा. (भा. इ. १८३४)

बिस्तारा [ विस्तार] (थारा ३ पहा)

बिळगणें [ विलगनं = बिळगणें ] (भा. इ. १८३५)

बीजागरी [ बीजार्गला = बीजागरा = बीजागरी ]

बीजें १ [ वृश्यः going ( masc. ) (from विच्छ् to go) = बीजें neuter) बीजें करणें to effect going.

-२ [ वि + या-वियातं departure = बीजें (ज्ञानेश्वर) ] departure. बीजें केलें.

बीड [ कीटाद्दशगुणं मुंडं मुंडात्तीक्ष्णं शताधिकम् ।
कांतं लक्षगुणं प्रोक्तं बिडालंच तदर्थकम् ॥
बिडाल = बीड (लोखंडाचा प्रकार) ] (भा. इ. १८३४)

बीत [ द्वितय =बितअ = बीत (फांशांची) ] (भा. इ. १८३४)

बीद-बिदा [ विधा (प्रकार) = बीद. अनेकवचन बिदा ] त्याच्याजवळ लपंडावीच्या कितीतरी बिदा आहेत म्हणजे प्रकार आहेत. (भा. इ. १८३४)

बीन [ वीणा = बीणा = बीण = बीन ]

बीवड १ [विवृद्ध ] (बेवड पहा)

-२ [ वीवध ( धान्यसंचय ) = बीवड ]

बीळ [ विल्लं = बीळ ]

बुकलणें [ वृष् १० हिंसायाम् ] (बुक्का पहा)

बुक्का १ [वृष् १० हिंसायाम् = बुकलणें. वृषः = बुक्का, बुक्की ] ( धा. सा. श. )

-२ [ वृकधूपः = बुक्का (धूपचा लोप). अनेकपदार्थकृतधूपस्य वृकधूप इति नाम । ]

बुचकळा [ बुभुत्सुकला = बुच्चकळा = बुचकळा ] state of wanting to know, i.e. suspense.

बुचकावणें [ बुध् १ बोधने ] बैल बुझतो=बुध्यते बलीवर्दः.
तो बैलाला बुझवतो = सः बलीवर्दं बोधयति
तो बैलाला बुझकावते = सः बलीवर्दं बोधकाम्यति
(बुझावा अशी इच्छा, प्रयत्न करतो)
बोधकाम्यति = बुझकावणें, बुझगावणें, बुजगावणें, बुचकावणें. (धा. सा. श.)

बुचडणें [ व्युच्चरणं = बुचडणें ] तां व्युच्चरति = तिला बुचडतो.
बुचाडणें. व्युत्सादनं = बुचाडणें. व्युत्सादयति = बुचाडतो. बुचाडणें. व्युच्चाटनं = बुचाडणें (भा. इ. १८३६)