उत्फाळ [ उत् + स्फाल् १० कंपने; { उत् + स्फाल् । स्=त् । ल्=ळ्। = उत्फाळ । उदफाळ} ] इतर रूप-उदफाळ १

उथण [ अव + स्तन ( ना. ); { अव = उ । स्तन = थन = थण } ] ( मूल ) पिण्याचें सोडणें थांबणे.

उदफाळ १ [ उत् + स्फाल् १० कंपने; { स् = तु; ल् = = } ] ( उत्फाळ पहा )

-२ [ उद् + स्फाल् १० कंपने; { स् लोप } ]

उदमळ १ [ उत् + म्लै १ हर्षक्षये; { उत् + म्लै = उद् + म्लै। वर्णवियोग । उदम्ल्+ ऐ = उदमळ}] पोटांत चलन होणें. ( उमळ ४ पहा )

-२ [ उद् + ध्मलनं - ह्मल् १ चलने ] हृदयांत चलन होणें;

-३ [ उद् + वम् + म्लै ( व् लोप ) द्विधातुसंयोग ] ओकावेसें वाटणें. इतर रूप-उद्भळ २

-४ [ उद् + वम् + (स्वार्थक ल) १ उद्गीरणे; { व लोप }] ओकावेंसें वाटणें.

-५ [ उद् + वृत् १ वर्तने; { उद् + वृत् = उद् व ऋत् उदमरत = उदमळअ = उदमळ; व = म }] वास - सुगंध जिकडे तिकडे दरवळणें.

-६ [ उद्मूलनं ] उमुळणें, उदमुळणें. उ.- झाड उदमळून पडलें.

उदमुळ १ [ उत् + मूल् १० रोहणे; { त् = द् }] मुळासकट उपटून पडणें. ( उचमुळ पहा )

-२ [ उद्मूलनं ] ( उमुळ १ पहा ).

उदमेख [ उत् + मिष् १ शब्दे; { त् = द् । ष् = ख्। गुण }] स्पष्ट सांगणें, आशा करणें, निक्षून सांगणें.

उदव १ [ उदय ( ना. ); { य = व }] वर येणें, जमिनीवर दिसणें.

-२ [{ उत् + जि १ जये; { उत् + जि = उद् + इ = उदय् = उदव } ] पराक्रम करणें-गाजविणें.

उदवि [ ऊद ( ना. ) ] धुपावणें.

उदळ १ [ उत् + दल् १ विशरणे; { त् + द् = द् + द् = द } ] वर उडणें.

-२ [ उत् + दल १ विदारणे ] उदळणें ( अमृतानुभव ) इतर रूप-उधळ ५

-३ [ उत् + दल् १ विशरणे; { त् + द् = द् + द् = द्द् = द्  } ] उसळणें.

उदाहर [ उदा + हृ १ हरणे ] उधारणें. उ.- यानें सारीं टिपणें उदाहरलीं. ( उधार पहा )

उतव १ [ उत्तम् १ संतापे; { उत्तप् । उत्तव । उतव }] वर जाऊं देणे. उ.- दूध उतवणें, ( उत ३ पहा )

-२ [ उत्तपनं ] कढून बाहेर येणें.

उतळ [ उत् + तुल् १० निष्कषें; { उत्तुल् । उतुळ । उतळ }] १ पूर्ण असणें, भरून उरणें. २ तयार असणें.

उताद [ उत् + तद् १० हिंसायाम् { उत्ताटय । उताट} ] मारणें.

उताण १ [ उत् + तन् ( वैदिक ) ८ शब्दे ] वर्णन करणें, -२ [ उत् + तन् ८ प्रसरणे ] उताणें ताणून पडणें.

उतान्ह [ उत् + तृष्णाय् ( नाम); { उत् + तृष्णाय् । उतृण्हाय । उत्तण्हा । उताण्ह } ] खूब तहान लागणें, तहानेनें व्याकुळ होणें.

उतार [ उत् + तारय् ( णिच् }; { उत्तारय । उत्तार। उतार } ] ( उतारू ) खालीं सोडणें, पोहोंचविणें.

उतुड [ उत् + तुद् ६ व्यथने; { उत्तुद् । उत्तुड् । उतुड}] फुटणें, फाडणें, फोडणें.

उतुत १ [ उत् + तुद् ६ व्यथने; { उत्तुद् । उत्तुत् । उत्तुत } ] ( अंगावर ) फुटणे.

-२ [ उत् + तुर् ३ त्वरायाम् ; ( उत्तुर् । उत्तुड्। उत्तुद् । उत्तुत )] त्वरेंत असणें, घाईंत असणें.

-३ [ उत् + तुर्त; {उत्तुर्त। उत्तुत । उतुत ] घाईंत असणें.

-४ [ उत् + त्वर् १ संभ्रमे; { उत्त्वर् । उत्तुर्। उत्तुङ् । उत्तुद् । उतुत }] घाईत असणें, घाई होणें.

उत्र [ उत् + कर्त्, कर्त्र्, कत्र् १० शैथिल्ये] काढणें, कापणें. इतर रूप-उतर १

उत्पन्न [ उत् + पद् ४ गतौ; { निष्ठा । उत्पन्न । नामधातु } ] उत्पन्न होणें.

उत्पाद [ उत् + पट् १० भेदे; ( तत्सम ) { उत्पाटय् । उत्पाट } ] फाटणें.

उत्फळ [ उत् + फल् १ विशरणे; { उत्फल् । उत्फळ } ] फुटणें.

उणवि [ ऊनयति १० परिहाणे; { ऊनय् = ऊणइ = उणवि } ] उणावणें, कमी करणें. ( उणाव पहा )

उणाव [ ऊनयति १० परिहाणे; { ऊनय् = ऊणय = उणाव् } ] उणें करणें, कमी करणें. इतर रूप - उणवि.

उत १ [ उत् + इ २ गतौ ] बाहेर येणें.

-२ [ उत् + तत् १ संतापे; { उत्तप = उत्तअ = उत } ] तापून फुगणें, वितळविणें.

-३ [ उत् + तप् १ संतापे ] कढवणें, कढून बाहेर येणें. उ०- दूध उतूं आलें. इतर रूप - उतव १.

-४ [ उत् + तु २ गतिवृद्धिहिंसासु तवीति ( वैदिक ) { उत्तु = उत } ] बाहेर येणें, वर येणें.

उतट १ [ उत् + तट् १ उच्छ्राये; { उत्तट् । उतट } ] उलणें, मर्यादेच्या बाहेर येणें, गर्भाशयाच्या बाहेर येणें.

-२ [ उत् + तट् १ उच्छ्राये ] बाहेर येणें, फुटणें, तटाच्या बाहेर येणें.

उतड [ उत् + तृद् ७ हिंसानादरयोः भेदे; { उत्तृद् । उत्तृड् । उत्तड । उतड् } ] फुटणें, दोन भकलें होणें.

उतण १ [ उत् + तन् ८ व्याप्तौ; { उत्तन् । उतण } ] गर्वानें फुगणें.

-२ [ उत् + तृण ( ना, }; { उत्तृण । उत्तण । उत्तण } ] गवत काढणें, उपडणें.

उतत [ उतप्त ( ना. ) { उतप्त । उतत्त । उतत } ] वर येणें, उतूं जाणें. उ०- जेथ असीपत्र तरुवर । खदिरांगाराचे डोंगर ॥ तातला तेलीं सागर । उतताति ॥ ज्ञा. १६-३७१

उतफाळ [ उद् + स्फाल् १० कंपने ]

उतर १ [ उत् + कर्त् ; कर्त्र्; कत्र् १० शैथिल्ये; { क् = अ = लोप } ] काढणें, कापणें, काढून टाकणें. उ०- काम झालें नाहीं तर मी आपली मिशी उतरीन = उत्रीन. ( उत्र पहा )

-२ [ अव + तरणं ( ना. }; { अव + तरण । उ +तरणें। उतरणें } ] १ खालीं जाणें, २ खालीं ठेवणें, उ.- गळ्यांतून माळ उतरून - कंठात् मालां अवताये.

-३ [ उत्तृ १ गतौ; { उत्तृ । उत्तर। उतर } ] पलीकडे जाणें. उ.- नदी उतरतो - नदीं उत्तरति.

-४ [ उत् + तूंह् ७ हिंसायाम् ] ( डोकें) उतरणें-दुखण्याचें थांबणें.

उंडार १ [ उर्द् १ क्रीडायाम् ] उनाडणें, उनाडपणा करणें.  उ०- बा ! असा उंडारूं नकोस. ( उंडर पहा )

-२ [ उत् + इ ९ विदारणे ] उनाडणें, वर फेकणें.

उडाव १ [ उत् + डापयति १० संघाते; { उत् + डापय = उड्डापय = उडावअ = उडाव } ] उधळणें.  उ०- पैसे उडावले. ( उड ३ पहा )

-२ [ उद्द्रावणं ( नाम } ] वरती फेंकणें.

-३ [ उद् + दो ४ अवखंडने ] उडवणें. उ०- डोकें उडाव. इतर रूप-उडव ७

-४ [ उद् + ली ४ श्लेषणे ]

-५ [ अव + ध्यै १ चिंतायाम् ; { अव = उ; ध्यै = ध्याय् = ढाव् = डाव् ] तिरस्कार करणें, वाईट इच्छिणें. वाईट चिन्तिणें. उ०- तो त्याला उडावतो. इतर-रूप उडव २०

-६ [ उत् + डापय् ( डी णिच् ); { उड्डापय = उड्डाव } ] उडावयास लावणें.

-७ [ उत् + डयय् १ डी णिच् विहायसागतौ; { उत् + डयय् = उडव } ] उडावयास लावणें.

-८ [ उत् + अस् ४ क्षेपे ] दूर करणें. ( उड १३ पहा )

-९ [ उत् + दा ( णिच् ) २ लवने ] उ०- पैसे उडवले, उडावले.

-१० [ उद् + दा णिच् ३ दाने; ( उत् + दा कर्मणि । उडणें । अकर्मक ) ]  उ०- त्यानें माझी टोपी बघतां बघतां उडावली. इतर रूपें-उड १७, उडव ५

-११ [ उत् + दा १ दाने ] इतर रूपे- उड ५.

उडिव [ उत् + डी ( णिच् ) १ विहायसा गतौ ] भिवविणें. ( उड ३ पहा )

उढ [ उत् + धा ३ धारणे, त्यागे ] सोडणें, संपणें. उ०- गाय उढली = दूध देण्याची बंद झाली. ( उड ७ पहा )

उढव [ उत् + घा णिच् धापय ३ धारणपोषणयोः, { उत् + धा-उद्धापय । उढाव । उढव } ] उभें करणें, बांधणें. माडगांवकर मेथी-ज्ञा. १५-५०९

उढस [ उर्ध्व + श्वस् २ श्वसने; { उर्ध्व + श्वस् । उर्ध्व + हस् । उढ् + ढस् । उढस् । उढस } ] श्वास वर लागणें. ( उढास पहा )

उढास [ उर्ध्व + श्वस् २ श्वसने; ( उर्ध्व + श्वस् । उर्ध्व + हस् । उढ + ढस् । उढस् अथवा उढास ) ] श्वास वर लागणें. इतर रूप-उढस.

उडव १ [ अव + रुह् ( णिच् ) बीजजन्मनि; { अव = उ; उरुह् = उडअ = उडव } णिच् - { उरोप = उडोव = उडव } ]

-२ [ अव + रुह् णिच् ४ रोहणे ] बाकी उडणें, उडवणें. ( उरव पहा )

-३ [ उत् + डपयति १० संघाते, { उत् + डप् = उड्डप् = उडव } ] सुटे करणें, निरनिराळे करणें. ( उड ३ पहा )

-४ [ वुट् १० हिंसायाम् ; { वुटय = उडव - सविकरण } ] नाहींसें करणें. ( वोडव पहा )

-५ [ उत् + दा ( णिच् ) २ लवने; { उद्दापय = उड्डावय = उडाव = उडव } ] कापणें, चिरणें. उ०—डोकें उडवलें. त्यानें माझी तपेली बघतां बघतां उडवली. ( उडाव १० पहा )

-६ [ उत् + दा २ लवने ( णिच् ), { उद्दा = उड्डा = उडव } ]  उ०- पैसे उडवले, उडावले. इतर रूप - उडाव ९

-७ [ उद् + दो ४ अवखंडने; { उद्दो = उद्दव = उडव } ] उधळणें. ( उडाव ३ पहा )

-८ [ उद्धवनम् ( नाम ); { उद्धव = उढव = उडव } ] वर फेकणें.  उ०- दोष उडाला.

-९ [ उत् + धू ५ कंपने ] ( चौरी सारखें ) हलवणें. उ०- चौरी उडवतौ = उध्दुनोति चामरं

- १० [ उत् + धू ६ विधूनने; उद्धवति { उत् +धू; उध् + धू = उढ्ढव = उडव } ] वर फेकणें, नाहींसें होणें. उ०- दोष उडाला.

-११ [ उद् + ली ४ श्लेषणे, { उद् + ली = उल्ली = उल्लय् = उळय् = उडव } ] मोकळें करणें.

-१२ [ उद् + लू ९ छेदने; { उद्लू = उल्लू = उल्लव = उळव् = उडव } ]

-१३ [ उद् + वह् १ प्रापणे, वृद्धौ; { उद् वह् = उड्डह् = उडव } ]

-१४ [ उर्व् १ हिंसायाम्; { उर्व् = उर् व् = उड्व् = उडव } ] डोचकें उडवणें.

-१५ [ उर्व् १ हिंसायाम् ] मारणें, हाणणें, डोचकें उडवणें.

-१६ [ अप + वद् १ निन्दायाम् ; { अपवद् = अववद् = उअद = उदव = उडव } अथवा ( अप = उ, वद् = डव् } ] निन्दा करणें, चेष्टा उडवणें. उ०- थट्टा उडविली.

-१७ [ उत् + दा ( णिच् ) ३ दाने; { उद्दापय् = उडाव } ] हिसकावणें. उ०- त्यानें माझी टोपी उडवली, जोडा उडवला. ( उडाव १० पहा )

-१८ [ उत् + स्तै १ स्तेये ] उ०-भामट्यानें क्षणांत जोडा उडलवा. ( उठिव २ पहा )

-१९ [ उद् + वप् १ छेदने ] कर्ज उडवणें, बाकी उडवणें. इतर रूप - उड १५

-२० [ अव + घ्यै १ चिंतायाम् ] तिरस्कार करणें, वाईट चिंतिणें, वाईट इच्छिणें. उ०—तो त्याला उडवतो. (उडाव ५ पहा)

-२१ [ उत् + अस् ४ क्षेपे ] दूर करणें. उ०- त्यानें शंका उडवली. ( उड १३ पहा )

-२२ [ अव + दै १ शोधने ( णिच् ) ] स्वच्छ होणें, दोष नाहींसा होणें. (उड २ पहा )

उठंव [ उत्तंभनम् ( नाम ) ] जोर येणें, उमेद येणें.

उठव १ [ युन्थ् १ पीडायाम् ; { णिच् युन्थय्. ( युन्यय् = उंठय् = उठव ) } ] उ०- डोकें उठवणें.

-२ [ वट् स्तेये ( सौत्रघातु ) ( व = उ ) ] चोरणें.
उ०= त्या उचल्यानें माझें गांठोडें उठवलें.

-३ [ उठ् १ प्रतिघाते; ऊठति ( णिच् ओठ्यति-उठवतो ) ] खालीं पाडणें. इतर रूप - उठ ९

-४ [ वठ् १ ग्रंथे ] उ०-इमला उठविला = रचिला ( उठ ४ पहा )

-५ [ उत् + स्तै १ स्तेये स्तायति ] उठिवणें. उ०- भामट्यानें क्षणांत जोडा उठवला. ( उठिव २ पहा )

-६ [ उत् + तम् १ पीडायाम् ] उ०- गुरूं अगदीं उठवलें = उठवणीस आलें. ( उठ ८ पहा )

उठवि [ वठ् १ ग्रंथे ] ( उठ ४ पहा )

उठाव [ उत् + स्तै १ स्तेये ] उठवणें. उ०- भामट्यानें क्षणांत जोड्या उठावला. ( उठिव २ पहा )

उठिव १ [ उत् + स्तेय् स्तेये; { उस्तैय् = उत्थेय् = उठिव } ] चोरणें. उ०- त्या उचल्यानें माझें गांठोडें उठिवलें.

-२ [ उत् + स्तै १ स्तेये ] चोरणें.  उ०- भामट्यानें क्षणांत जोडा उठिवला. इतर रूपें - उठाव, उठव, उडव १७.

उड १ [ अप + द्रा २ कुत्सायांगतौच. कुत्सितां गतिं गम्; { अप + द्रा = अव + द्रा = उड्डा = उड } ] उ० दोष उडाला = दोषः अपद्रातः

-२ [ अव + दै १ शोधने; { अव + दै = उड. णिच्- उडवणें } ] स्वच्छ होणें, ( दोष ) नाहींसा होणें.  उ०- दोष उडला - उडाला. डाग उडाला.

-३ [ उत् + डी १ विहायसागतौ ] उडिणें.
णिच् - उत् + डपय = उडव
उत् + डापय = उडाव
उडिणें - णिच् - उडिवणें.
इतर रूपें-उडव, उडाव १, उडिव.

-४ [ उत् + डी १ विहायसा गतौ ( णिच् ); (उत् +डापय्. कर्मणि. उडणे.) { णिच् - उडाव, उडिव. कर्मणि उडणें. } ] भिवविणें. उ०-गाय उडली = दूध देण्यांत बिथरली.

-५ [ उत् + दा १ दाने; (णिच् दापयति-कर्मणि-दाप्यते.) ] खर्च केलें जाणें, नाहींसें होणें, उ०-पैसे उडले. संपत्ति फार उडली. ( उडाव १० पहा )

-६ [ उत् + दा २ लवने ] कापणें, चिरणें.

-७ [ उत् + धा ३ धारणे, त्यागे ] सोडणें, संपणें. उ०- गाय उडली, उढली = दूध देण्याची बंद झाली. इतर रूप-उढ.

-८ [ उत् + धे १ पाने; { उत् + धे = उद् + धे = उध् + धे = उढ = उड } ] दूध देण्याचें थांबणें. उ० म्हैस उडाली.

-९ [ उत् + दुह् २ प्रपूरणे; { उद्दुह् = उडुह = उडुअ = उड } ]

-१० [ उत् + हा ३ ऊर्ध्वगतौ ] वर जाणें, उडणें. उद्धान + ल = उडाला ( हा पासून ), उड्डीन ( उत् + डी ) + ल = उडला ( डी पासून )

-११ [ उर्दू १ क्रीडायाम् ; { द् = ड् } ] बाहेर पडणें. उ०-झ-यांतून पाणी उडणें.

-१२ [ उर्द् १ क्रीडायाम् ; { द् = ड् } ] खेळणें. उ०-उडूं बागडूं लागला.

-१३ [ उत् + अस् ४ क्षेपे; { उदस्य = उडस्य = उडह् = उड } ] दूर करणें. उ०- शंका उडली. त्यानें शंका उडविली. इतर रूपें - उडव २१, उडाव ८.

-१४ [ उर्द् १ क्रीडायाम् ] खेळणें. उ०-पोरें उडतात, बागडतात. ( बीभत्स प्रयोग ) तो तिच्यावर उडला = त्यानें तिच्याबरोबर क्रीडा केली.

-१५ [ उद् + वप् १ छेदने; { उद् + वप् = उद्वप् = उडव = उड } ] बाकी शून्य करणें. उ०—कर्ज उडणें, बाकी उडणें. ( उडव १९ पहा )

-१६ [ उर्द् १ क्रीडायाम् ] बागडणे.

-१७ [ उत् + दा णिच् हिसकून घेणें. कर्मणि ] ( उडाव १० पहा )

उडच १ [ उद् + अस् १ गतिदीप्त्यादाने; { द = ड; स = च् } ]

-२ [ उद् + अच् १ गतियाचनेषु; ( उदच् = उडच ) ]

-३ [ उध्रस् १० उंछे; { ध्र = ड्; स् = च } ]

उंडर [ उर्द् १ क्रीडायाम् ] उनाडपणा करणें.
उ०—बा असा उंडरूं नकोस. इतर रूप-उंडार १

उट १ [ उत् + वृत् १ लेपने ] सुगंधी पदार्थ अंगाला माखणें. इतर रूप - उटण.

-२ [ उत् + वृत् १ लेपने ] तेलानें घासणें. ( पूर्वी आरसे पितळेचे करीत व प्रतिबिंब नीट दिसण्याकरितां ते तेलानें घाशीत )
उ०- हां हो उटूनियां आरिसा । आंधलेया पुढें दाखऊं वैसा ।।
ना बहिरीसि हृषीकेशा । गाणें केउतें ।। ज्ञा. ११-१५७
( "पितळेचे आरसे न्हाव्यांजवळ पुण्यांत चाळीस वर्षांपूर्वी मीं पाहिले आहेत' असें कै. राजवाड्यांनीं लिहून ठेविलें आहे. )

उटक १ [ उत् + टक् १० बंधने; (उत्+टक्+उट्टक् = उटक ) ] बंधमुक्त होणें, वेगळें होणें.

-२ [ उत् + स्तक् १ प्रतिघाते ] अडथळा येणें. उ०- सर्वारंभा उटकलें । प्रवृत्तिचें तेथ मावलें । जलति कां कर्मफलें । तें तें चि योजी ॥ ज्ञा. १४-३६३.

-३ [ उत् + तग् १ गतौ कर्मणि ( उत् + तग् = उत्तग् = उटक) ] उच्चाटण होणें.

उटण १ [ उत् + वृत् १ लेपने ] उटणें अंगास माखणें.

-२ [ उटण ( ना.) ] ( उट १ पहा )

उटाळ १ [ उत् + तल् १० प्रतिष्ठायाम् ; ( उत्तल = उताल = उटाळ ) ] ताफा लावून उलटणें.

-२ [ उत् + स्थल स्थैर्ये ( ना.); { उत्स्थल = उठ्ठल = उठाळ } ] ताफा लावून उलटून देणें.

-३  [ उत् + टल् १ वैक्लव्ये; { उत् + टल = उट्टल = उटाळ } ] स्पष्ट करणें.

-४ [ उत् + ट्वल् १ वैक्लव्ये; ( उत् + ट्वल् = उट्वल् = उटाळ ) ] स्पष्ट करणें.

उठ १ [ अव + स्था १ आत्मने, ( अव = उ; स्था = ठ) ]
उ०- अनीत्वा पंकतां धूलिं उदकं नावतिष्ठते = धुळीचा चिखल केल्याशिवाय उदक उठत नाहीं. शत्रूला मारल्याशिवाय कृष्ण उठत नाहीं.

-२ [ अवशिष्ट ( ना. ) बाकी रहाणें, अवशेष राहणें, बाकी उठणें. णिच् = ओढणें. बाकी ओढणें. इतर रूप - ओढ २४.

-३ [उठ् १ उपघाते ] इ०- डोकें उठलें. तो त्याच्यावर उठला.

-४ [ वठ् १ ग्रंथे ] रचणें. उ०- इमला उठविला = रचिला. इतर रूपें - उठव ४, उठवि.

-५ [ उठ् १ उपघाते ] नाश होणें. उ०- गांव उठलें.

-६ [ उपस्थित = उवठ्ठिअ = उठ + ल = उठल ( ला - ली - लें ) ] उत्पन्न होणें.
उ०- रोगः उपस्थितः = रोग उठला.
भयं उपस्थितं = भय उठलें.
श्वापदं उपस्थितं = सावज उठलें.

-७ [ युट्ट् १० अल्पीभावे, ( युट्ट् = उट्ट् = उठ ) ] उ०- गांव उठणें म्हणजे कमी होणें.

-८ [ उत् + तम् १ पीडायाम् ; { उत्तम् = उठँव } ]  उ०- गुरूं अगदीं उठवलें - उठवणीस आलें. ( उठव ६ पहा)

-९ [ उठ् १ प्रतिघाते ] खालीं पाडणें. ( उठव ३ पहा )

उजवि [ ऋजु ( ना. ) { ऋजु = उजु = उजव् } ] योग्य मार्गानें सरळ जाणें.

उजळ १ [ उत् + ज्वल् १ दीप्तौ; { उज्ज्वल् = उजळ } ] प्रकाशित करणें.

-२ [ अव + क्षल् १० शौचकर्मणि; { अव = उ; क्षल् = छल् = झळ् = जळ } ] घांसून स्वच्छ करणें, रसायन घालून स्वच्छ करणें.

उजाड १ [ उषस् ( नाम ) प्रभातीभावे; { ष् = ज्; स् = त् = ड् } ] प्रभातकाल होणें. ( उजड १ पहा )

-३ [ उद्यत् ( नाम ) ] ( उजेड पहा )

उजाव १ [ उत् + जि ( णिच् ) १ जये; { णिच् - जापय् कर्मणि जाप्य. उ + जाप्य = उजाव } ] यशानें बाहेर पडणें.
उ०- मी तुझी सोंगटी उजावून देतों म्हणजे दुस-याच्या सोंगट्या तिच्याकडून जिंकवितों.

-२ [ उज्जापनम् ]

-३ [ उप + यम् १ उपरमे; { उप = उव = उअ. यम् = जब्ँ = जवँ = उजाव } ]

-४ [ ओजाय् ( वैदिक ) ]

उजियड [ उद्यत् ( नाम ); ( उद्यत् = उजेड ) ] सकाळच्या सूर्याप्रमाणें उगवणें.
उ०-आतां येणेंचि उजियडें निरुतें । निहालिं पां एया योगातें । जें माझां ठांईं भूतें । परि मी भूतीं नसें ॥ ज्ञा. ९-१३२ ( उजेड पहा )

उजिव १ [ उत् + जीव् १ प्राणधारणे ] जिवंत करणें, ताजेंतवानें करणें.  उ०-एक सोंगटी उजिवली = एक सोंगटी पुन्हा जिवंत केली.

-२ [ उत् + जिन्व् १ प्राणधारणे; { उज्जिन्व् = उजींव } ] जिवंत करणें.

उजीव [ उत् + जीव् १ प्राणधारणे ] उजीवणें-जिवंत करणें.

उजेड [ उद्यत् ( नाम ); { उत् + ई ( उद्यत् ) = उजड, उजेड. उत् + द्योत् ( द्युत् ) = उजोड } ] इतर रूपें-उजोड, उजाड २, उजड २, उजियड.

उजेर [ उत् + चेकृ ] { उच्चेकृ = उज्जेर् = उजेर } ] घाण नाहींशी करणें.

उजोड [ उद्योत् - उजोड. { उत् + द्युत् } ] (उजेड पहा)

उज्वळ [ उत् + ज्वल् १ प्रदीप्तौ; ( तत्सम ) { ल् = ळ. उज्ज्वल् = उज्वळ = उजळ } प्रकाशित करणें, स्वच्छ करणें.

उचाट [ उत् + चट् १० भेदने ] वर करणें ( तव्यावरून भाकरी ) ( उचट पहा )

उचाड [ उत् + चड् १० रोषे ] उचडणें. इतर रूप-उचड.

उंचाव १ [ उत् + चय् १ गतौ; { उच्चायय = उंचाव } ] मान द्यावयास लावणें.

-२ [ उच्च ( ना. ) उंच होणें. उ०- जेथ उंचावते न पवाडें । सुखाचा पैसारु जोडे । आपुलेनि सुरवाडें । उडों ये ऐसा ॥ ज्ञा. ७-१५१

उंचावि [ उत् + चय् ( गतौ ) = उंचाव णिच् ]

उच्चार [ उत् + चर् १ गतौ ] ( आचर पहा )

उच्छाद [ अव + सादय् १० हिंसायाम् ; { अव = उ; सादय = चादय = च्छादय } ] नाहींसें करणें, त्रास देणें.

उच्छिष्ट [ उच्छिष्ट ( ना.); { उच्छिष्ट = उशिट } ] उशिटणें, उशटावणें. इतर रूप-उशिट १

उछाद १ [ उत् + छद् ( छादय् ) १० पीडायाम् ] सोडणें, मोकळे करणें.

-२ [ उत् + सद् ( सादय् ) ]

उजड १ [ उषस् ११ प्रभातीभावे; { ष = ज; स् = त् = ड् } ] प्रभातकाल होणें, उजाडणें. इतर रूप - उजाड.

-२ [ उत् + इ ( उद्यत् ) ] उजेडणें. ( उजेड पहा )

उजर १ [ उत् + जृ ९ जरायां ] ताजेतवानें करणें, नाश होऊं न देणें, जीर्णावस्थेंतून सुधारणें, वर येणें.

-२ [ ऊर्ज् १० बलप्राणनयोः; { ऊर्ज् । वर्णव्यत्यास । उज् र् । स्वरभक्ति । उजर } ] ताजेंतवानें करणें.

-३ [ उत् + ज्वर् १ रोगे; { उज्ज्वर् = उजर } ] रोगापासून मुक्त होणें.

-४ [ ऊर्जय् १० बलप्राणनयोः; { ऊर्जय् = उर् जय् । उजर । वर्णव्यत्यास } ] सामर्थ्य येणें, बळकटी येणें किंवा आणणें.

उजव १ [ उत् + जि १ जये; { उज्जय् = उजव् = उजव } ] जय मिळणें-मिळविणें.

-२ [ उत् + यम् १ उपरमे; { उत् + यम् = उद्यम = उज्जवँ = उजव } ] हात उजवून घेणें.

-३ [ उद्योतनं (नाम); { उद्योतनं = उजोवणें = उजवणें } ] उ०- उद्योतितं दैवं = दैव उजवलें ( उत्तररामचरित्र ), उद्योतय उत्संग -ओंचा उजव.

-४ [ उप+यम् १ उपरमे; { उपयम् = उअयवँ = उजव } ] ( हात ) उजवणें.

-५ [ उप + यम् १० परिवेषणे, विवाहे; { उप + यम् = उअ + जम् = उ + जव् = उजच } ] लग्न करून देणें. उ०- आमच्या दोन मुली उजवल्या.

उचंबळ १ [ उत् + स्वल् १ गतौ ] हलणें, वर खालीं होणें. ( उचमळ ४ पहा )

-२ [ उत् + संब् १० संबंधने; { त्सं = चं, ल् स्वार्थे } ] जोडणें.

-३ [ उद् + सम् + प्लु १ गतौ, कूर्दने; { उद् + सम् = उचंम् + प्लु = उचंप्लु = उचंबळ } ] खालीं वर होणें, हलणें.

-४ [ उत् + स्मि १ हसने ] आनंदित होणें. (उचंब १ पहा)

-५ [ उत्स्मेर ( ना. ) ] उचंबणें, आनंदित होणें. इतर रूप-उचमळ २.

-६ [ उत् + चंब् १ अदने ] इतर रूपें - उचम १, उचमळ १, उचंव.

-७ [ उत् + चंब् गतौ ] इतर रूपें - उचमळ ५, उचम २, उचंब २

उचम १ [ उत् + चंब् १ अदने; { त् + च् = च्च = च; चंब् = चम् } ] उचंबळणें, पोटांत कालवणें (उचंबळ ६ पहा )

-२ [ उत् + चंब् ( गतौ ) ] ( उचंबळ ७ पहा )

उचमळ १ [ उत् + चंब् १ अदने; ] { ल् स्वार्थे } उचंबळणें, पोटांत कालवणें. ( उचंबळ ६ पहा )

-२ [ उत्स्मेर ( ना. ) { उत्स्मेर = उच् मेर = उचमळ } ] उचंबळणें, उचंबणें, आनंदित होणें. ( उचंबळ ५ पहा )

-३ [ उत् + मूल् १ प्रतिष्ठायाम् ; { त् = च् } ] उपटणें ( मुळासकट ). ( उचमुळ पहा )

-४ [ उत् + स्वल् १ गतौ; { त् = च्; स्व = व; ल् = ळ् } ] उपटणें, हलवणें. इतर रूपें - उचवळ, उसबळ, उचंबळ १

-५ [ उत् + चंब् गतौ ] ( उचंबळ ७ पहा ) ]

उचमुळ [ उत् + मूल् १ प्रतिष्ठायाम् ] उपटणें, हलणें. इतर रूपें - उचमळ ३, उमचळ, उमुळ २, उन्मुळ, उदमुळ १.

उचल १ [ उत्+चर् १ गतौ; { उच्चर = उचल; र् = ल् } ] ( आचर पहा )

-२ [ ग्लुच् १ स्तेयकरणे; { ग्लुच् - गुल् च् स्वरभक्ति = उलच = उचल वर्णव्यत्यास } ] चोरणें. ( ग्लुचकः = उचल्या)

उचंव [ उत् + चंब् १ अदने; { त् + च् = च्च. ब् = व उच्चंब् = उचंव् = उचव } ] ( उचंबळ ६ पहा )

उचवळ [ उत् + स्वल् १ गतौ; { उत्स्वल् = उच्छ् वल = उचवळ स्वरभक्ति. त् = च् } ] उचमळणें. ( उचमळ ४ पहा )

उचंवळ [ उत् + चंब् १० संवर्धने; { त् + च् = च्च, ब् = व्. ल स्वार्थे } ] हलणें, वर खालीं होणें.

उचांग [ उत् + सञ्ज् १ संगे ] जोरांत पुढें अथवा वर जाणें. ( उचंग पहा )