[१७६]                                                                               श्री.                                                                  २२ सप्टेंबर १७९५.                                 
विनंति विज्ञापना. वास्तव्य नबाबाचे मनांत पैका आणि मुलुक घेतला याचें दुःख आहे. मामलतीचा पैका वाजवी असेल तो घ्यावा. बाकी सारें माघारें घ्यावें. नंतर तहनामा करावा तो पक्का. करारमदार क्रियेंत अंतर कोणाकडून ? सरकारचें बोलणें वाजवी असतां इमान प्रमाण सोडून विपरीत चाल धरली, त्याचें फळ जालें. हें लोभामुळें मनांतच येईना. कोणीही असो. अति लोभावर दृष्टि दिल्यावर तेथें प्रामाणिकता राहत नाहीं. दौलत करितात ते निर्लोभ असत नाहींत. परंतु त्यासही मार्ग आहेत. या मार्गानें केलें असतां अर्थप्राप्ति आणि सुख व प्रामाणिकता आणि यशप्राप्ति आहे. या चाली एका लोभामुळें येथें नाहींत. तेव्हां काबूपणा करावा ही असल चाल ठरली. हैदराबादेस येऊन पावल्यावर डोळे फिरले. तहनामा साफ करून घ्यावयाचें मानस नाहीं. भेट होऊन खुलासा जाल्यावर साफ तहनामा करावयास येईंल. किस्त देण्याविशीं बाहनां. याशिवाय जाबसाल होणें. त्याविशीं ताकीद केली, करून देऊं, याप्रकारचें बोलणें. भोसले यांजकडील जाबसालास तर ठिकाणचं नाहीं. हें पूर्वीं बोलणें. नंतर मीरअलम यांचें बोलणें असें पडलें कीं, कदारमदाराप्रमाणें करावयाचें मानस नसलियास आज सख्त कां बोलावें; नरम बोलून दिवस ढकलावे, आपली मजबुती पाहून करावयाचें तसें करावें. त्यानंतर पुत्र बाहर गेले. घरचाच विचार पडला सरकारचें पत्र किस्तीकरितां आलें तें दिलें. कराराप्रमाणें अमलांत आलें नाहीं, याजमुळें श्रीमंतांचे मनांत आंदेषा आहे, ऐसें बोलिल्यावर, प्रसंग विलक्षण समजून नरम गोष्टी बोलून, मागील. पुढील गोष्टी काढून, ममता आणि सालसपणाचें बोलणें बोलून, पूर्वींचे बोलण्याचे परिहार करावयाशीं लागले. आतां दोस्तीचे आळ्यांत आह्मांस निभावून घ्यावयाजोगी शकल श्रीमंतांनींच काढावी ह्मणून गळीं पडून बोलतात. आपले घरचा बंदोबस्त होय तोंपर्यंत अशा त-हेनें कालहरण करतील. स्वस्थता जालियावर आणखींच कांहीं दिकती निघूं लागतील. वास्तव्य पाहतां चालवणूक आहे. अवसर पाहत आहेत. हा खमीद आहे. नवाबानीं करारमदार सोडून टाकाऊ चाल धरली, त्याचा फळादेशही खर्ड्यावर जाला. सर्व दौलत गारत करावी, निर्मूळ करावें,असा समय स्वामीचे, हातांत आला असतां, यांचे कुमार्गावर दृष्ट न देऊन थोरपणास उचित तें स्वामीनीं करून दौलत नबाबाची जाती समेत वांचून मोकळीक केली. हा उपकार नबाबानीं मानावा हें योग्य. परंतु कालदशा विचित्र! यामुळें आपले दोषाचें फळ आपल्यास जालें हें मनांत न येऊन दुःख मानून आहेत. त्यास जशी ज्याची चाल तसें त्याशीं असावे. जसा समय पहातील तसें करतील यांत संदेह नाहीं. आजचा समय समेटाचा आहे समजोन, पाहिजे तसा समेटही कदाचित् करतील. प्रथम गोड बोलून जितकें लांबणीवर पडेल तितकें करतील. भारी नेट पाहिल्यावर आणशपथ करून जशी खातरजमा पाहिजे तशी करतील. परंतु समयावर लक्ष ठेवितील. त्यास सर्व काळ दिवस सारखे नाहीं. कोणते वेळेस कसा समय येईल हें समजत नाहीं. आज उपेक्षा करून लांबणीवर टाकिल्यास ठीक नाहीं. जबाब करार करतील. त्यास, समय पाहून काबूपणा न करीत अशा प्रकारचें दडपण यांजवर करून ठेवावें. याचा समय हाच आहे. याची वाताहत जालियावर पुन्हा असा समय यावयाचा नाहीं. स्वामीस ह्मणतील, बदमामली केलियाशी बदला करावयास काय उशीर आहे ? हें प्रमाण. परंतु त्या समयीं कांहीं वेध नसावा. कदाचित् निर्वेध असला तरी आतां जेवढ्या उद्योगांत कार्य होईल त्याचे चौपट पुढें करावा लागेल. मग काय होईल पहावें. प्रस्तुतकाळीं विशेषात्कारें मसलहतीचा वेध नाहीं. इंग्रज आपले वेधांत गुंतले, याजमुळें दुसरीकडे कान ऐकण्यासही देत नाहींत. नबाबाचे घरांतील मझेलेयाची समजूत पाडून देऊन, कलह तोडून, दोन्हीकडील स्वस्थता करून देऊन, नबाबाचे दौलतीचा बखेडा मोडून, सरकारचीं कामें करून घ्यावीं. याचे पोटांत त-हेत-हेनें प्रकार आहेत. केल्यास होतील. दौलतीचे स्नेह केवळ सालसपणानें चालत नाहींत. दाब आणि मजबुती राखून करावे तरच स्नेह राखणार राखितात. असें आहे. कदाचित् गोड बोलण्यावर स्वामीनीं ढील देऊन उपेक्षा केलियास या वेळेचे साहित्याचें स्मरण पुढें होईल. फलाणें वेळेस अमकें केलें असतें तर बरें होतें. याजकरितां विनंति. याचे पर्याय सर्व मनन होऊन निश्चय मसलहतीस येईल तसा. माझे लिहिणें हें एकपक्षीं बेमसलहत करावें असें नाहीं. येथील वास्तव्य कच्चें मनांत यावें, याजवर दौलतीस योग्य तें घडावें, ह्मणोन त।। लिहिला आहे. आणखीं विस्तार याच प्रकरणीं बहुत आहे. परंतु तितका तपशील उघड लिहिणें या समयीं ठीक नाहीं. ह्मणोन सर्व भाव यांत आणले आहेत. पशेजीं विस्तारें पत्रें पाठविलीं त्यांतही सर्व संकेत आहेत. जसा घांट उतरावयाची तशी आज्ञा येत जावी. त्याप्रो। चालेन. र।। छ ८ र।।वल. हे विज्ञापना.