म्हणोन आग्रह बहुत केला. तेव्हा निद्रा केली. त्याजवर तीन घटका जाहाल्या. खिजमतगार माणसे आपल्या घरास गेली. एक खिजमतगार मात्र होता. तोही निजला. मुलास निद्रा लागली. आम्हांस निद्रा कांही लागली, इतक्यांत वाड्यांत शंभर मनुष्य हतेरबंद चौकांत उभे राहिले. गंगाबाई व उमाजीपंत देवघरापुढे उभा. आमचे बिछान्याभोवते दहा असामी तरवारी नागव्या करून उभे. दोघांनी हातावर पाय देऊन, बाळो शेलार याणे उरावर पाय देऊन मारावे, इतक्यांत जागृत होवून मोठ्यानी शब्द केले. त्या ध्वनीमुळे सगळा वाडा जागृत जाला. अवघे कारकून उभे राहिले. जोसीबाबास मारतात, हे वर्तमान सर्वांस समजले; सबब मारावयाची वेळ चुकली. तेव्हां बाळोजी शेलार बोलो लागला की, दोन प्रहरां तुझ्या लेकाने मजला मारिले होते, याकर्ता तुला नेऊन पाह-यांत बसवितो, उठोन चलावे, असे बोलला. त्याशी उत्तर केले की तीन प्रहर रात्रीचा अंमल, मी काई आपल्या पायी येत नाही, तुला कळेल तसे ने. तेव्हा दहाजणांनी बिछान्याखाली हात घालून, उचलोन, देवघरापुढे आणिले. तेथे गंगाबाई उभी आहे, उमाजीपंत उभे आहेत. गंगाबाईची आमची दृष्ट येक होऊन तिला बोललो जे, निळकंठराव यांस आपला पुत्र देऊन तूं आमचा प्राण घेतीस, कारभारी याचे मसलतीने हे कर्म करितीस, हे अयोग्य. इतके तिशी बोललो. त्यानंतर त्यांनी वाड्यांतून बाहेर आणून विठोबाचे देवळांत बसविले. उपरांतिक मनसुबा केला जे, यजमान जागे जाहाल्यास अनर्थ घडेल, रात्र थोडी राहिली, घोडे तयार करून पुण्यास पाठवावे, दहा मनुष्ये बरोबर द्यावी. याप्रमाणे मसलत करून रवानगी आमची केली. पुण्यास आलो. विठोजी जासूद सरकारचा बरोबर होता. त्याने गंगाबाईचे पत्र रावसाहेबास दिल्हे. पत्र वाचून, सरकारचा हुज-या येऊन, गणेशराव याकडेच आम्हास रुजू केले. त्यांनी आम्हापाशी हजीरजामीन घेऊन घरास आलो. दुसरे दिवशी वाड्यांत जाऊन रावसाहेबास भेटलो व गणेशरावही कांही उत्तर करीनात. पंधरा दिवस याजकडे खेपा घालीत होतो. माझे वर्तमान ऐकेनात व आपण मजलाही विचारीनात. यानंतर गणेशराव यांस रागे भरलो. त्यावरून त्यांनी परवानगी बजाबा शिरवळकर यांजकडे घेऊन आम्हास पाठविले. आम्ही बजाबास मजकूर सविस्तर विश्र्वनाथभट कर्वे यांचे विद्यमाने समजाविला. त्यांनी उत्तर केले की, त्यांजकडून अन्याय बहुत जाहला, त्यांचे पारपत्य सरकारांतून घडेल; परंतु माझ्या हातून कामकाज घेतल्यास सर्व बंदोबस्त होतील, याकर्ता यजमानाचे पक्केपणे वचन असल्यास बंदोबस्त कर्ता येईल, यजमानाचे पक्के वचन घेऊन आम्हासी बोला. ऐसे बोलणे ऐकोन घरास आलो. नंतर यजमानाचे उत्तर आणवून त्याजकडेस जावे, तो मधे गलबल जाहली, यामुळे राहिलो. नंतर रावसाहेबांकडे उद्योग करावा. त्यास त्यांजेजवळ मूळ कारभारी यांनी गैरवांका समजाविले, सबब राहिला. त्याजवर राजश्री बाजी मोरेश्र्वर यांनी बाजीराव बर्वे व बन्याबापू मेहेंदळे यांकडून श्रीमंत बाबासाहेबास चासकर यांचे बंदोबस्ताविषयी विनंति करविली. त्यांनी साफ उत्तर केले की, मी कारभार करीत नाही, करणे ते रावसाहेब करतील. असे बोलिले. त्याजवर उपाय राहिला. दौलत तर बुडती यास्तव दुसरा उपाय योजितला. श्रीमंताचे पदरचे मोठे माणूस राजश्री दौलतराव शिंदे यांस म|| र समजावून, मूल इथे आणवून, त्याकर्वी श्रीमंतांची भेट करवून, भीड घालून, विषय समजावून, बंदोबस्त करून घ्यावा. असा मनसुबा योजून दौलतराव शिंदे यांस पत्रे लिहिली जे, श्रीमंताचे भेटीस जावे असा बेत जाला, त्यास कारभारी येऊ देत नाही, याकर्ता पत्र राऊत पाठवून मजला घेऊन जावे, श्रीमंताची भेट करवावी, भेटीअंती सर्व मार ध्यानी येईल, वडिला वडिलाचा स्नेह घरोबा चालविला त्याप्रो आपणही चालवावा. याप्रे शिंदे यांस पत्रे लिहिली. येतद्विषई बाजीराव मोरेश्र्वर विनंति करतील, याप्रे पत्रे घेऊन, दौलतराव सिंदे यांस देऊन, दरबारखर्च पांच हजार कबूल करून, पत्रे व स्वार पाठवून मुलास लस्करांत आणविले. खासगीतून रहावया कनाथ देऊन, जागा आपल्या शेजारी देऊन ठेविले. चार लबाड जवळ होते, त्यांस कैद केले. पुढे वर्तमान यांचे ऐकोन, श्रीमंताची भेट करवून, भीड घालून, बंदोबस्त करावा, जुने कारभारी याने कृष्णराव तागायत कारभार करीत आले याचाही कच्चा हिशेब घ्यावा, दौलत बुडाली कोणत्या अर्थे येविशी विचारावे, याप्रे श्रीमंतांकर्वी बंदोबस्त करून देतो याप्रमाणे वचन देऊन, यांस ठेविले. त्यानंतर जुने कारभारी यांस समजले. हिशेबामुळे घरेदारे बुडतील, आपला बचाव करावा, या अर्थी सारे कारभारी येकत्र मिळोन, मथुराबाई व गंगाबाई उभयतांस घेऊन, पुणियास येऊन, सरकारवाड्यांत बायका ठेवून, गैरबांका समजाऊन, मुछदी यांस तीस चाळीस हजार रुपये दरबारखर्च करून, त्याकर्वी श्रीमंतांस गैरवांका समजाऊन भेटीचे प्रयोजन आहे म्हणोन श्रीमंतांकर्वी दौलतराव शिंदे यांस पत्रे लिहून, माधवराव निळकंठ यांस आणविले. आठ चार दिवस वाड्यांत होते. नंतर घरास आणून कैदेदाखल ठेविले. श्रीमंतांस पांच रुपये प्राप्त नसतां, परभारे दरबारखर्च मनस्वी करून, यजमानाचे हित काय केलेॽ यजमान बंदीत पडला होता तो सोडविला, किंवा गांव परगणे सोडविले, हे कांही न करतां फुकट दरबारखर्च करून संस्थान लुटिले. आपली घर मात्र वाचविली. त्यास दवलतीची तसनस बहुत जाहाली आहे, येविसी कारभारी यांचे हिशेबाची चौकशी होऊन अलाहिदा कलमाच्या यादीप्रे|| संस्थानचा बंदोबस्त करून दिल्हा पाहिजे.