Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Super User
मराठी धातुकोश
गमवि [ गंब् १ आलस्ये ] ( गम २ पहा )
गमावि [ गंबू १ आलस्ये ] ( गम २ पहा )
गरक १ [ गृ१ सेचने गृ । गरक ( साधित )] उ०- शेतांत पाणी गरकणें.
-२ [ घुर् ६ भीमार्थशब्दयोः { घुरक = गुरक, गरक; कुरकावि}] इतर रूपें-घुरक, घरक.
-३ [ घुरक ( ना.)] इतर रूपें-गुरकावि, गुरक २.
गरगट १ [ ग्रथ्-गरग्रथ् ( अभ्यास )] तांदूळ गरगटणें, पिठले गरगटणें.
-२ [ घृष् १ संघर्षे - घर्घष् ( अभ्यास ) { घर्घष् = गरगट }] चुनामाती गरगटणे.
गरगर [ गरगर ( शब्दधातु)] फिरविणें. इतर रूप-गरार.
गरज १ [ गर्न १ शब्दे ] आवाज करणे. इतर रूप-गरंज १.
-२ [ गृध् ४ अभिकांक्षायाम् { गृघ्य = गृज्ज् = गरज }] जरूर असणें, गरज असणें.
-३ [ गृज् १ शब्दे ] इतर रूप - गरंज २
-४ [ गृंज् १ शब्दे ] इतर रूप - गरंज ३
गरंज १ [ गर्ज् १ शब्दे ] ( गरज १ पहा )
-२ [ गृज् १ शब्दे ]( गरज ३ पहा )
-३ [ गुंज् १ शब्दे ] ( गरज ४ पहा )
गरठ [ ग्रंथ् १० बन्धने { ग्रंथ् = गरठ } ] साठणें, एकत्र होणें, एकवटणें. उ०-गळूं गरठलें.
गरद [ गृज् १ मोहे ( ज् = द्)] गोंधळून जाणें.
गरबर [ ग्लै + विल्कै १ हर्षक्षये { ग्लै + विक्लै = गलबल-गरबर }] दमणे. इतर रूप - गलबल २
गरस [ ग्रसनं ] गराड = गराडणें.
गरार [ गरगर ( शब्दधातु )] ( गरगर पहा )
ई १ गर्गद् [ गरग्रध् । ग्रथ् ९ संदर्भ, बन्धने । विकृत ]
( ग्रथ्चें द्वित्व जाग्रथ्, जरीगृथ्, इत्यादि नाना त-हांनीं होई. सर्वांत प्राचीन द्वित्व ग्रथ् ग्रथ् । त्याहुन अर्वाचीन गर् ग्रथ् । त्या गर् ग्रथ् पासून मराठी गर्गट्णें धातू निघाला आहे.) ( गर्गट्णें म्हणजे पिठल्यासारख्या पातळ पदार्थाचा एकजीव करणे.)
गर्गळ [ गृ १ सेचने { गृ यङ् लुगंन्त जर्गतिं । गर्गतिं = गर्गळ } ] गुळणा करणें.
गर्ज [ ग १ शब्दे ] गर्जना करणे, ओरडणें.
मराठी धातुकोश
गण [ गण् १० संख्याने ] मोजणें.
गणगण १ [ गंज् (द्वि.)] गिणगिणणें.
-२ [ गंज् १ शब्दार्थे ] आवाज करणें, गिणगिणणे.
गत [ गम् १ गतो ] जाणें. इतर रुप - गताच.
गताप [ गम् १ गतौ ] ( गत पहा )
गदगद १ [ गध् ( वैदिक ) { गधगध् = गदगथ}] उष्णता होणें. उ०- भात गदगदत आहे. इतर रुप - गदाद.
-२ [ गन् १ व्यक्तायांवाचि] अडखळणें, चोचरें बोलणे.
-३ [गद् । शब्दे ( द्विरुर्क्ति)] उ०- भात गदगदून शिजला.
-४ [ गद् १० देवशब्दे ] मोठ्यानें ओरडणें.
-५ [ गद्गद्यति ] इतर रूप - खदखद ४.
गदमद [ गज् १ मदने + मद् १ स्तुतिमोदमदस्वप्नक्रांती- गतिषु( द्विधातुसंयोग )] गोधळणें.
गदर [ गंडाकार (ना.)] इतर रूपें-गंडार, गंडर १.
गदळ [ कर्दः ( नाम ) { कई = गई = गवळ }] घाण होणें.
गदाद [ गष्य ] ( गदगद १ पहा )
गधुळ [ गोधूलि ( ना.)] ( गढुळ पहा )
गपकन् [ गृभ् to grasp ]
गपाप [ गोष्ट् ( गोष्ठीमध्यें गोष्ट् असा धातु, त्याचा अर्थ अपभ्रंश, गोफ्त्. गोष्ट् = गोफ्त् = गोप्प, गप्प (ना.) यड्लगन्तु गपाप )( फारशी गोफ्तनूशीं संगद्ध आहे)] गप्पा मारणें.
गफलत १ [ ग्लेप् १ दैन्ये] निष्काळजीपणानें गमावणें.
-२ [ ग्लेपट (ना.) { म्लेंपट = गळफट = गफलत }] गळफटणें.
-३ [ गफलत ( फारशी ना.) { गफलत = गफलत }] गळफटणें.
गचगब १ [क्षु - क्षवः (ना.) {क्षव = खव । खवखव = गवगव}] पुष्कळ खोकणें.
-२ [ गर्भः (ना.) यड्लुगन्त] पूर्ण असणें, लठ्ठ होणें-असणें.
गम १ [ गम् १ गतौ ( कर्मणि । गम्यते = गमिजे)] उ. तदुयोगैरपि गम्यते तें योगीं गमिजे = तें योगांनीं प्राप्त होतें.
-२ [ गंव् १ आलस्ये { गंव् = गम्म= गम }] आळखणें. इतर रुपें-गमवि, गमावि.
गमखा [ क्षमक्षम् ( क्षम् = गम् । क्षाम्मति = खाणें)] सोसून घेणें, मूग गिळणें.
मराठी धातुकोश
गठाड [ ग्रंथाढ्य ( ना. )] गोळा होणें.
गठुळ [ ग्रंथिमत् ( ग्रंथिमत् = गठुल्ल प्राकृत ) ] गांठी गांठी होणें.
गड १ [ गाध् १ प्रतिष्ठायाम् , ( विलोडने }] आंत शिरणें, तन्मय होणें. इतर रूपें - गढ ५, गाड ३, गाढ.
-२ [ गडी ( ना. ) मराठी ] खेळांत एकाद्याच्या पक्षास मिळणें. उ०- तो त्याशी गडला.
-३ [ घट् १० संघाते ]
गडगड १ [ गद् १ व्यक्तायावाचि { गद् । द्विशक्ति । गदगद् = गडगड }] मेघांचा आवाज होणें, इतर रूप-गडाड.
-२ [घट् १० चलने] भांडी कोसळणें. इतर रूप-घडघड ३.
गडद [ गड् १० गोपने गडयति ] जमिनीत पुरणें.
गडबड १ [ गर्व् गतौ + बर्ब् १ गतौ ] पराकाष्ठेची घाई होणें.
-२ [गज् १ मदने + वल्ह् १ भाषायाम् ( ज =ड )] गोंधळणें.
गंडर १ [गंडाकार (ना.) { गंडाकार = गंडाआर = गंडार; गंडर }] पिकणें. ( फोड ) ( गदर पहा )
-२ [ गंडाकार ( ना. )] फोडासारखें वाढून पिकणें. इतर रूप-गंडार २
गंडमोड [ गंड् १ वदनैकदेशे ]
गडाड [ गद् १ व्यक्तायांवाचि ] ( गडगड १ पहा )
गंडार १ [ गंडाकार ( ना. )] उ०-शिरा गंडारल्या. इतर रूप-गांडार.
-२ [ गंडाकार ( ना. ) ] ( गंडर ३ पहा )
गडावि [ गडी ( ना. ) मराठी ] खेळांत गडी जोडणें
गढ १ [ गह् १ विलोडने { गध् = गढ ( ध् = ढ् ) } ] आंत प्रवेश होणें, तन्मय होणें.
-२ [ गाह् १ विलोडने]
-३ [ गाह् ( गढ ) १ विलोडने ] ( गाह्, गाहित = घातलें. मनः संशये गाहितं = मन संशयांत घातलें. )
-४ [ घट् १ चेष्टायाम् ] कर्मणि घटते = कामीं गढतों. अस्माकं अर्थे घटते = आमच्या कामांत गढला आहे.
-५ [ गाघ् १ प्रतिष्ठायाम् ] ( गड १ पहा )
गंढार [ गंधु १० अर्दने ( गंधाढ्य = गंधाळ )] ( पिकें ) बुडणें, नासणें, ( गंढाळ पहा )
गंढाळ [ गंध् १० अर्दने - गंधाढ्य ] इतर रूप-गंढार
गढुळ [ गोधूलि ( ना. ) { गोधूलि = गढुळ } ] उ०- पाणी गढुळतें. इतर रूप- गधुळ.
मराठी धातुकोश
ग
गंगाघ [ डु १ शब्दे { ड् । डोड्य = गोंगाव । गंगाव }] नाकांतून आवाज करणें-काढणें.
उ०-प्रभू तुम्ही महेशाचिया मूर्ती । आणि मी दुबळा अर्चितसे भक्ति ॥ म्हणौनी बोलु ज-ही गंगावती । त-ही स्वीकाराल ॥ ज्ञा. ९-१४
इतर रूपे-गोंगाव १, गुंगाव ९, गुंगव, गुंग ३.
गच १ [ ( गम् ) गच्छ् १ गतौ { गच्छ् = गच } ] खालीं जाणें, गचकणें. ( मूळ संस्कृतातून गम् न घेतां गच्छ् घेतलें आहे ). इतर रूपें-गचक २, गचकन्.
-२ [ गह् १ विलोडने गहयति { गह = गच }] आंत खोल शिरणें. इतर रूप- गचाव २.
गचक १ [ गध् - गधक (ना.) गध् ( वैदिक ) = गङ् = गज् = गच. गधक = गचक }] धक्का बसणें.
-२ [ ( गम् ) गच्छ् ] ( गच १ पहा )
गचकळ १ [ गह् + कल् गहयति ] पाण्यांत बुडून क्लेश पावणें.
-२ [ गह् + क्लद् १ वैकल्ये द्विधातुसंयोग ] पाण्यांत बुडून क्लेश पावणें.
गचाव १ [ गज् १० मदने | गज् = गजय = गचाव. गजापय = गचाव } ] गोंधळणे.
-२ [ गह् १ विलोडने गहापय् ] ( गच २ पहा )
-३ [ गज् १० शब्दार्थे मदनेच ( गजापयति = गचावतो कर्मणि गजाप्यते )] भ्रमिष्ट होणें.
गज [ गध् ४ मिश्रणे गध्यति { गघ्य = गज }] शरिरावर उटण्यासारखें चोळणें. इतर रूप-गझ.
गंज १ [ गन्ध् १० अर्दने ] धातूवर गंज वाढतो त्याप्रमाणें वाढणें.
-२ [ गंध ( ना. )] गंज वाढणें. इतर रूप - गंझ.
गजगज [ गज् ( द्वि.) १ शब्दार्थः { गज । द्विरुक्त । गजगज } ] गोंधळ - गोंगाट माजणें.
गंजट [ गज् १ मदने ] बेशुद्ध होणें, माज येणें. इतर रूप - गंजड
गंजड [ गज् १ मदने ] ( गंजट पहा )
गजबज [ गज् १ शब्दे + बद् १० भाषायाम् .( द्विधातुसंयोग { द् = ज् } ] गोंगाट होणें. इतर रूप - गजबजाट.
गझ [ गध् ४ मिश्रणे ] ( गज पहा )
गंझ [ गंध ( ना. }] ( गंज २ पहा )
गट १ [ ग्रंथ् १० बंधने { ग्रथ् = गट; ग्रंथि = गट्टी }] उ०- पुस्तकांचा गट; इतर रूप-गट, गट्टी.
-२ [ घट् १० संघाते ] एकत्र येणें.
गठ १ [ प्रथ् ९ बंधने, १ कौटल्ये ] गोळा होणें, लावणें, वांकडे होणें.
-२ [ ग्रंथ् १ कौटिल्ये ] ( गंठ पहा )
गंठ [ ग्रंथ् १ कौटिल्ये ] इतर रूप-गठ २.
मराठी धातुकोश
खोल १ [ खोल् १ गतिप्रतिघाते ] लंगडणें, पाय दमून चालणे.
उ०-दिहा खोलणें रात्रीं जागोवा। ठाणांतरिया जैसा पांडवा ।। अहोरात्रीं विसावा । भेटोचिना ।। ज्ञा. १६-३३८
-२ [ कुल् १ संस्त्याने बंधुषुच ] अडथळा दूर करणें. उ०- पेटी खोलणें. आंगरख्याचे बंद खोलणें.
-३ [ खंड्, सोर्ट, खोड्,खोर, खोल् ] लंगडणे, लंगडे होणें. ( कर्मणि - खोल्यते = खोळिजे; खोर्यते = खोलिजे. खुळखुळा लंगड्या मनुष्याच्या पायांतला वाळा.)
उ.-म्हणौनि समुद्र वाहीं। तरणें आथि केहीं । गगनामानि पाई। बोलिजत असे ॥ ज्ञा.१२-७१
इतर रुपें-खोळ ४, खुळ २, खुळाव २.
-४ [ क्षुर् ६ विलेखने ] इतर रूपें-खोलट, खोलवि.
खोलट [क्षर् ६ विलेखने ] ( खोल ४ पहा )
खोलवि [ क्षर् ६ विलेखने ] "
खोव १ [ खव् ९ बन्धने खौनाति ] ( खवणें असा उचार आशिष्टांत आढळतो.)
उ०- कडोसरीस चार पैसे खोपणें. तुरा खोविला तुळसी मंजिरीचा । इतर रूपें-खोंव ३, खव ४, खो २.
-२ [ खच् ९ बन्धने ] ( खोच ५ पहा )
-३ [ स्कुंभ् १ रोधने] ( खो पहा )
-४ [स्कु ९ आप्रवणे, विदारणे ] ( खव ३ पहा )
खोंघ १ [ स्कु ९ आप्रवणे विदारणे ] ( खव २ पहा )
-२ [स्कु ५ आप्रवणे ] ( खव ३ पहा)
-३ [ खव् ९ बन्धने ] ( खोव १ पहा )
खोंस [ स्कुंभ् ५ रोधने + स् (लुड् )] आंत घालणें-जोडणें.
खोळ १ [ खल्ल ( ना. )] खोळीचा आकार देणें.
-२ [ क्रोड ( ना.)] धोतराची खोळ करणें.
-३ [ खोल् १ गतिप्रतिघात ]
-४ [ खुंड्, खोट्, खोड्, खोर् ] ( खोल ३ पहा )
खोळंब १ [ क्षण + लंब् ] इतर रूप-खोळंबवि.
-२ [ खोल् १ गतिप्रतिघाते
-३ [ ख + उद् + लंव् ]
खोळंबवि [ क्षण + लंब् ] ( खोळंब १ पहा )
खौ १ [ खच्-खौनाति ] ( खोज ५ पहा )
-२ [ खव् ९ बन्धने] ( खोव १ पहा )
मराठी धातुकोश
खोड १ [ क्षुद् ७ संपेषणे { क्षुद् = खोड } ] काढून टाकणें.
-२ [ खोड् १ लंगडे होणें ] वाईट संवयी लागणें.
-३ [ खोर् १ गतिप्रतिघाते ] प्रतिबंध करणें. उ०त्यानें मला खोडून काढलें म्हणजे प्रतिबंध केला.
-४ [ स्कुद् १ आप्रवणे ] ( खुट पहा )
-५ [ खोळ् १ गतिप्रतिघाते ] थांबविणें. उ०—मला मध्येंच खोडतो.
-६ [ कुद् ६ कौटिल्पे { कुट् = खोड; क = ख. ट = ड}] लिहिलेल्या शब्दावरून रेघ काढणें.
-७ [ खोरणं - खोर् १ गतिप्रतिधाते { खोर = खोड. र = ड }] थांबवणें. उ.- मला मध्येंच खोडतो.
-८ [ कुट् १० छेदने केटयते ] तोडणे.
-९ [ क्षुर् ६ विलेखने ] लिहिलेल्या शब्दावरून रेघ ओढणे.
खोडाव १ [खोड् लंगडे होणें. खोडा ( ना. ) खोडाव] लंगडत चालणें, गोळे येणें.
-२ [ खोडा ( ना.)]
खोद १ [ शुद् ७ संपेषणे { शुद् = क्षोद = खोद }] कुटून आंत करणे.
-२ [क्षुद् १ क्षोभने ] जोरानें ठासून बोलणें. उ. खोदून विचारणें.
खोब [ स्कुंभ् १ रोधने { स्कुंभ = खुंम = खोय} ] थांबविणें. अडथळा करणें. ( खो पहा )
खोवळ [ ख + उद्वलनम् ] ( खुबळ २ पहा )
खोम १ [खज् ९ गतवैकल्ये खज्जाति ] वक्र होणें, लवणें. (खच् प्रमाणें या ९ व्या वर्गांत चालतो असें मराठीवरून दिसतें.
-२ [स्कुम् ९ रोधने ]
-३ [ स्कुम्भ् ५, १ रोधने कर्मणि - स्कुभ्यते ]
-४ [ क्मर् १ हूर्छने] वांकडे होणें.
खोमल [ स्कुंभ १ रोधने ] ठोकणें.
खोमस [ स्कुभ् + स् ( लुङ्)] आंत खुपसणे.
खोर १ [ क्षुर् ६ विलेखने { शुर् =खोर } ] रेषा काढणें, खाजविणें.
-२ [खोर् १ गतिप्रतिपाते ] वाईट संवय लागणें.
खोरप [ क्षुर + प्र (ना.)] तोडणें
खोरवि [ क्षुर् ६ विलेखने] उकरणें. इतर रूपें-खरवि, खरावि.
मराठी धातुकोश
खोक १ [ क्षवकरणं (टु ) क्षु-शब्दे ] खोकणें
-२ [ क्षु २ शब्दे (क्षु+ करणें = खोकणें ) ]
-३ [ क्षु २ शब्दे ( चोक्षूयते । चोक्षोति । खोकतो )]
वैदिक काळांतील प्राकृतांत 'क्षो' चा अभ्यास होई.
( खोक्षोति । कोक्षोति । खोखोतो । खोकतो )
-४ [ खु १ शब्दे - खोख् । अभ्यास ] ( खोख २ पहा )
-५ [ खु- खोखु ] इतर रूप-खोख १.
खोख १ [खु - खोखु ] ( खोक ५ पहा )
-२ [ खु - खोख् ] उ०-खो खो हसणें. इतर रूप-खोक ४.
खोखाय १ [ खल् १ शब्दे ( खोख्यते = खोखावतो )]
-२ [ खु-अभ्यास खोखूय् ] मोठा जड पदार्थ पडल्यासारखा आवाज होणें.
खोच १ [ कुच् १ कौटिल्ये { कुच् = कोच् = खोच } ] इतर रूप-खोंच ३.
-२ [ कुच् १ कौटिल्ये ] इतर रुप - खोंच २.
-३ [ कुत्स् १० अवक्षेपणे { कुत्स् = कोरस = खोच }] उ०-खोचून बोलणें.
-४ [ क्रुध् ४ क्रोधे । क्रुध् = ऋथ्य = कुज्झ = खोच }] रागावणें. उ-ते मनीं खोचला.
-५ [ खच् ९ बन्धने खच्याति, खौनाति { खञ्च = खोच }] अटकवणें. उ०—कडोसरीस सुपारी खोचणें. इतर रूपें-खोंच १, खौ १, खोव २, खव ३
-६ [ खुज् १ स्तेयकरणे खोजति ] उ०—कडोसरीस चार पैसे खोचून आहे.
खोंच १ [ खर्च ९ बन्धने ] खोंचणें. ( खोच ५ पहा )
-२ [कुंच् १ कौटिल्ये ] ( खोच २ पहा )
-३ [ कुच् १ कौटिल्ये ] ( खोच १ पहा )
खोंचट [ कुर्च + चद् १० भेदने ( द्विधातुसंयोग ) { कुर्चचट = कोच्चट = खोंचट }] जोडून ओढणें.
खोचल [ क्रुंच् १ कौटिल्ये, अल्पीभावे | कुंच = कोच = खोचर = खोचल }] बारीक करणें, दाबणें, चुरडणें. इतर रूप-खोंचल.
खोंचल [ क्रुंच् १ पीडायाम् ] ( खोचल पहा )
मराठी धातुकोश
खेप १ [ केप् १ कंपने ( क = ख) ] हलवणें, गोंधळवणे,
-२ [ केप् १ गतो]
-३ [ व्या ) क्षिप् ४ प्रेरणे ] अडथळा करणें.
खेबाळ [ क्षिप् + बाध्; क्षिप् ४ प्रेरणे, बाधु १ लोडने ( द्विधातुसंयोग ) { क्षिप्बाध् = क्षेवाड = खेबाळ } ] जोरांत हलविणें.
खेभ [ षिभू; सिम् १ हिंसार्थः सेभति { षेभ् = क्षेभ}] रागावणें. उ०-ए-हविं त-ही अज्ञाना । जै ज्ञानांची नाहीं खेभना । तै त-द्दी हे कानां । षालीदडे ॥ अमृतानुभव ३९० जुनी पोथी.
खेव [ क्षेम (ना.) क्षेमति, क्षेमयति, क्षेमायते] विश्रांति घेणे. उ०-आलास तो खेवलासच. ( खेंव पहा )
खेंव [ क्षेम ( ना.)] विश्रांति घेणें. उ०-आलास तो खेंवलासच. इतर रूप-खेव.
खेस १ [ किखि (ना.)] ( खेक ३ पहा )
-२ [ कृष् १ कर्षणे {कृष्=खिच=खेच }] जोरानें ओढणें. इतर रूप-खेंच.
खेसळ [ कक्ख् + स् (लुड्) १ हसने] घोड्यासारखें खिंकाळणें. (खेंसाळ पहा )
खेंसळ [ कक्क् + स् ] ( खेसळ व खेंसाळ पहा)
खेसाळ [ कक्ख् + स्] "
खेंसाळ [ कक्ख् + स् ] घोड्यासारखें खिंकाळणे. इतर रूपें खेंसळ, खेसाळ, खेसळ.
खेळ १ [ केल् १ चलने { केल=खेल = खेळ} ] हलवणें, रमणे, क्रीडणें. उ०-लेजीम खेळणें म्हणजे चाळवणें हलवणें.
-२ [ किल् ६ कीडने]
-३ [ केल् १ कीडने]
-४ [ केला (ना.) केलायति ]
खेळव १ [ केल् १ चलने] हालवणें. उ.- त्यानें मजपुढें तरवार अशी अशी खेळवली.
-२ [क्लेब् १ हलवणें { क्लेव= क्लेव= खेळव}] हालवणें, झोंका देणें उ.- पाळणा खेळवणें, मांजर उंदराला खेळवितें.
-३ [क्लीव् १ सामर्थ्यं ] सारखें हलणें-चळवळ करणें. इतर रूप-खेळ्या = महत्त्वाकांक्षी.
खो [ स्कुंभ् ९ रोधने स्कुंभः = खो ] इतर रूप-खोव, खोव.
मराठी धातुकोश
खेक १ [ किखि( ना. ) माकडाचा आवाज ] माकडासारखा आवाज करणे. ( किचकिच पहा )
-२ [ खक्ख् १ हसने ] ( खेख पहा )
-३ [ किखि ( ना. )] इतर रुपें-खेख २, खेखाट, खेखट २, खेकट, खेकाव, खेकस २, खेकाट, खेंकाळ, खेस १, खेंसाळ.
खेकट [ किखि ( ना. )] ( खेक ३ पहा )
सेकस १ [ कास् १ शब्दकुत्सायां { कास । अभ्यास । ककास = खेकस }] मोठ्यानें ओरडणें.
-२ [ किखि ( ना. ) + स ( लुङ् )] ( खेक ३ पहा)
खेकाट [ किखि ( ना. )] ( खेक ३ पहा )
खेकाव [ किखि ( ना. ) ( णिच् )] ( खेक ३ पहा )
खेंकाळ [ किखि (ना.)]( खेक ३ पहा )
खेख १ [ खक्स् १ हसने ! चेष्टा करणें. इतर रूपें-खेखट, खेक २.
-२ [ किखि ( ना.)]( खेक ३ पहा )
खेखट १ [ सक्ख १ हसने ]( खेख १ पहा )
-२ [ किखि ( ना. )]( खेक ३ पहा )
खेखस [ कास् १ कुत्सिते शब्दे, अभ्यस्त ] मोठ्याने खिंकाळणें.
खेखाट [ किखि ( ना.)]( खेक ३ पहा )
खेखाव [ फख् १ हसने ]
खेंखाळ [ किखि ( ना.)]( खेक ३ पहा )
खेच [ क्षेय-क्षेतुयोग्यम् ] हालवणें, ओढणें. उ०-त्याला इकडे खेच.
खेंच [ कृष् १ आकर्षणे { कृष् - ककृष् । अभ्यास । खेच }] ओढणें. ( खेस २ पहा )
खेट १ [ किट् १ गतौ किटति ] चालणें. उ०-म्यां शंभर कोस मजल खेटली.
-२ [ कील् १ बंधने ] दाबून एकत्र करणें, जमणें. ( किलिका = खीळ, खिटी )
-३ [ खेट १ भये ] खेटून बसणें, भयानें चिकटून बसणें.
खेड १ [ क्षेट्, खेट् १० भक्षणे { भेट =खेद = खेड }] उ०-दोन विधे जमीन खेडतो.
-२ [ किट् १ गतौ ] प्रवास करणें, पलीकडे जाणें. खेद [ खिद् ६ परिघाते ] वाईट वाटणें, दुःख होणें. इतर रूपें-खेदवि, खिद्द.
खेदवि [ खिद् ६ परिघाते ] ( खेद पहा )
मराठी धातुकोश
खुरतुड [ खुर् ६ छेदने+तुड् ६ तोडने] इतर रूप-खुरतड
खुरदळ [ खुर + दल् १० विदारणे ] ( खुरंदळ पहा )
खुरंदळ [ खुर + दल् १० विदारणे दलयति, दालयति ] इतर रूपें-खुरदळ, खुरदाळ, खुरुंदळ, खुरंदाळ, खुरुंदाळ.
खुरदाळ [ खुर + दल् १० विदारणे ] ( खुरंदळ पहा )
खुरंदाळ [ खुर + दल् १० विदारणे ]
खुरप १ [ क्षुरप्न ( ना. )] खुरप्यानें खरडणें. उ० ऐसेनि गा आटोपें । थोरिये आणिति पापें । धर्मधेनु खुरपें । सूटलें जैसें ।। ज्ञा. १६-३२७
खुराट [ खोर्-खोरट ( ना. ] (खुरट १ पहा )
खुरांट [ खोर्-खोरट ( ना.)] ,,
खुरुंदळ [ खुर + दल् ]( सुरंदळ पहा )
खुरुंदाळ [ खुर + दल् ] "
खुल १ [ कुल् १ संस्त्याने कुलति, कोलति ] खोलणें उ०- खुला व्यापार, खुली जागा.
-२ [ कुल १ संस्त्याने बंधुषुच ] इतर रूप-खुलवि.
खुलचि [ कुल १ ( णिच् }]( खुल २ पहा )
खुलस [ कुल् + ( लुङ् ) स् ] खुलासणे. ( खुलास पहा ) खुलास [ कुल् + ( लुङ् ) स् ] इतर रूप-खुलस.
उ०- त्याला सारें खुलासून सांग.
खुशाल [ कुशल ( ना.) कर्मणि ] संतुष्ट होणें.
खुसखुर [ कुस् + खुर् ; कुस् ४ संश्लेषणे, खुर् ६ छेदने, द्विधातुसंयोग ] चिरडून बारीक करणें.
खुसखुस [ कुच् १ शब्दे तारे { कुच् । द्विरुक्त । कुच्कुच् कुसकुस, कु = ख }] खुसखुस आवाज करणें, किंकाळणें.
खुसप [ कुष् + सृभ्; कुष् ९ निष्कर्षे + सृभ् १ हिंसायाम्, ( द्विधातुसंयोग ) { कुषसृभ । समानोच्चारितवर्णलोप । कुसप= सुसप } ] चिरडणें.
खुळ १ [ खोल् १ गतिप्रतिघाते ] वेडें होणें. इतर रूप-खुळाव
-२ [ खंड्, खोड्, खोट् , खोर् ] ( खोल ३ पहा )
खुळखुळ [ खुळखुळ ( शब्दधातु )] घशामध्यें पाणी खुळखुळवणें. इतर रूप-खुळखुळावि.
खुळखुळावि [ खुळखुळ ( शब्दधातु )] ( खुळखुळ पहा)
खुळबुळ [ खुळबुळ ( शब्दधातु ) ] घशामध्यें पानी खुळखुळवणें. इतर रूप-खुळबुळावि.
खुळबुळावि [ खुळबुळ ( शब्दधातु)]( खुळबुळ पहा)
खुळाव १ [ खोल् १ गतिप्रतिघाते ] खुळें होणें, जुळणें. (खुळ १ पहा)
-२ [ खंड्, खोल्, खोट्, खोर्, खोड् ] ( खोल ३ पहा )