Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Super User
मराठी धातुकोश
चिड १ [ अति + अर्द् ( अ लोप )] रागावणें, वैतागणें. णिच् चिडवणें. इतर रूप- चिढ १
-२ [ छिद्रयति ] उ०-खर्जेने आंग चिडणें = खर्ज्वा सर्वांगं छिद्रितं.
-३ [ सद्-सीदति ] दुःखी होणे.
-४ [ सीदनं ] उ०-साधुः सीदति दुर्जनः प्रभवति प्रायः प्रविष्टे कलौ ( वेताल पंचविंशतिः ) सीदति म्हणजे बसतो, स्तब्ध होतो, पराभव पावतो. चिडणे म्ह० पराभव पावून हिरमुसलें होणें.
-५ [ स्विद् ४ ( चिकचिकणें, चिकट होणें )] चिडचिडणें. इतर रूप-चिडचिड २.
-६ [ क्ष्वेड् थट्टा करणें ] थट्टा करून दुःखी करणें. ( चिडव १ पहा )
चिडचिड १ [ क्लिद्-चिक्लिद्-अभ्यास ] ओलें होणें. इतर रूप-चिढ ३
-२ [ स्विद् ४ चिकचिकणें, चिकट होणें ] चिडणें. ( चिड ५ पहा )
चिडमिड [ चृत् ६ हिंसायाम् + मृघ् १ हिंसायाम् ] हलणें.
चिडव १ [ क्ष्वेड् थट्टा करणें ] चिढवणें, चेष्टेनें चिडविणें. इतर रूपें-चिढव १, चिड ६, चिढ ४.
-२ [ शृघ् १० शर्घयति ( टर उडवणें )] चिढवणें. इतर रूप-चिढन २
चिडवि [ सीद्-सीदति = चिडतो ( दुःखी होतो )] उ०- मा सीद = चिडूं नको. ( चीड पहा )
चिढ १ [ अति + अर्द् ( अ लोप }] चिडणें, फार दुःख होणें. ( णिच् - चिडवणें ) ( चिड १ पहा )
-२ [ चेष्ट् १ चेष्टायाम् ]
-३ [ क्लिद् - चिक्लिद् - अभ्यास ] चिडणें. ( चिडचिड १ पहा )
-४ [ क्ष्वेड् १ उपहासे ] ( चिडव १ पहा )
चिढव १ [ क्ष्वेड् १ उपहासे ] चिडवणें. (चिडव १ पहा)
-२ [ शृध् १० उपहासे ] चिडवणें. ( चिडव २ पहा )
चिण १ [ चि ५ संचये ( सविकरण ) ] १ चिणणें. २ निचणें. ३ निक्षणें निक्षून, = निश्चयानें. ४ संचणें. ५ सांचणें ( सम् + चि ). ६ पचणें ( अप + चि ).
-२ [ चि + नु (विकरण ) ] चिनणें. इतर रूप-चिन
चिणक [ क्षिण् ८ हिंसायाम् ( अभ्यास चिक्षिण् ) ] इजा करणे. चिणकावणें. इतर रूपें-चिनक, चिनकाव २, चिणकाव, चिणकार.
चिणकार [ क्षिण् ८ हिंसायाम्-अभ्यास चिक्षिण् ] ( चिणक पहा )
चिणकाव [ क्षिण् ८ हिंसायाम्-चिक्षिण् ] चिडवणें. (चिणक पहा )
मराठी धातुकोश
चिकटवि [ किल् १ बन्धने चेकील्यते = चिकिडणें = चिकटणें ] चिकटणें, चिकटवणें, (चिकट १ पहा )
चिकटाव [ कीट् १० बन्धने चिकीट् ( अभ्यास ) चिकीटापयति ] ( चिकट २ पहा )
चिकटावि [ किल् १ बन्धने चेकील्यते = चिकिडणें = चिकटणें ] चिकटणें, चिकटविणें. ( चिकट १ पहा )
चिकण [ श्र्लाक्ष्णय (नाम)] मऊ करणें. उ०-माती चिकणणें.
चिकार [ चिकृ कृ चें यङ्लुगन्त ]
चिखल १ [ स्खद् १ विद्रावणे ] हल्ला करणें, तुटून पडणें.
-२ [ स्खल् १ संचलने.] हांकणें ( हत्ती वगैरे )
-३ [ चि + क्लिद् ४ आर्दीभावे ( अभ्यास )] चिखल करणें.
चिगळ [ चिंगल् ( नाम )] चिगळणें, चिघळणें गूळ वगैरे. ( चिघळ ३ पहा )
चिघल [ पृ ३ क्षरणे ( अभ्यास )-जिघृ = जिधरणें = चिघळणें ]
चिघळ १ [ घृ ३ क्षरणे-जिघृ ( अभ्यास )] गळणें.
-२ [( घृ ३ क्षरणे )] जिघृ = चिराय् ( फारसी ) घृ दीप्तौ.
-३ [चिंगल् ] चिगळणें. गूळ वगैरे. इतर रूप-चिगळ
-४ [ चिल्किद् ( क्लिद् ४ आर्दीभावे ) = चिघिळणें = चिघळणें जखम वगैरे. ]
-५ [ घृ-यङ्लुगन्त–जिघृ] ओलें होऊन गळणें.
चिघिळ [ चिक्लिद् ] चिघळणें जखम वगैरे.
चिंचाव [ चिमचिमायते ]
चिट १ [ चिट्चिट् ( श. धा )] चिटचिंटणें, पालीसारखा आवाज करणें. इतर रूप-चिट्चिट्.
-२ [ चृत् ६ पीडा करणें ] कोरडे थान चोखणें
उ०-वासरू थान चिटून चिटून पितें.
चिटचिट् [ चिट्चिट् ( शब्द धा. )] चिटचिटणें. पाली सारखा आवाज करणे, ( चिट १ पहा )
चिटव [ कीट् १० वर्णे ] रंग देणें. उ०-कापड चिटवणें.
मराठी धातुकोश
चासप १ [ स्पर्श १० आदाने चस्पर्श् ] चाचपणें, चापचणें. ( चापस ७ पहा )
-२ [ स्पृश् ६ संस्पर्शने - चस्पृश्] इतर रूप-चांसप.
चांसप [ स्पृश् ६ संस्पर्शने - चस्पृश् ] चांसपणें. ( चासप २ पहा )
चाह १ [ वाय् to note, to reverb ( w hitney) ( लक्षांत घेणें, मान देणें ) चायनं = चाहाणें ]
-२ [ चायनम् ( चाय् १ पूजायाम् )( य = ह )]
-३ [ शंस् १ स्तुतौ (श = च; स = ह )]
चाहा १ [ चाय् समजणें, जाणणें ]
-२ [ श्लाघनं ] स्तवणें, इष्ट वाटणें. श्लाघा=चाहा (स्तुति)
चाळ १ [ कल् १ शब्दसंख्यानयोः यङ्लुगन्त चाकल् ] मोजणें. उ०-पुस्तक चाळणें म्ह० पानें मोजीत गेल्यासारखें करून वाचण्याचें सोंग करणे.
-२ [ चल् १ कम्पने ]
-३ [ सल्-सालयति ( अपसारयति )] उ०-दाणे, पीठ, खडे, माती चाळणे.
चाळव १ [ चर् १० संशये ] संदेहयुक्त करणे. ( आचर पहा )
-२ [ चल् ( णिच् ) ६ विलसने ] खेळणे.
-३ [ चलापनं = चळवणें = चाळवणें.]
-४ [ त्सर् ( णिच् ) १ छद्मगतौ ] फुसलावणें.
-५ ( शाल् १ कत्थने ] खोटी स्तुति करून फसविणें. उ०-चाळवण्या दाखवणें.
-६ [ सम् + आ + लम् १ धूर्तायांवाचि ]
चिक [ सीक्, शीक् १ आद्रीभवनें ] ओलें करणें.
चिकचिक १ [ शीक् १ आद्रींभवनं ] ओले होणें.
-२ [ शीक् १ सेचने ( द्वित्व )] ओलें होणें. चिकचिकटणे.
-३ [ शीक् १ आद्रींभवने] ओलें होणें.
-४ [ सीक् १ आद्रींभवने] भिजविणें, ओला करणे.
चिकट १ [ किल् १ बन्धने चेकील्यते = चिकिडणें = चिकटणे ] इतर रूपें-चिकटवि, चिकटावि.
-२ [ कीट् १० बन्धने चिकट् ( अभ्यास ) चिकीठ्यते = चिकटतें] इतर रूपें - चिकटव, चिकटाव,
-३ [चीक् ( स्पर्श करणे )]
-४ [ चौकट (चीक् स्पर्शने ) = चिकट] उ०-तो मला चिकटतो म्ह. स्पर्श करतो.
-५ [ सञ्ज् १ संगे सिषञ्ज् अभ्यास ] चिकटणें.
चिकटव [ कीट् १० बन्धने चिकीट् अभ्यास ] चिकटाविणें. (चिकट २ पहा )
मराठी धातुकोश
चाल १ [चर् १० संशये ] चालवणें. एखाद्याबद्दल संशय धरणें. (चालव १ पहा)
-२ [ चल् १ गतौ ]
-३ [ चल् १० U भृतौ ] पर्याप्त होणें. उ०-हें काम आम्हाला चालेल म्ह० पसंत पडेल.
-४ [ शार् १० दौर्बल्ये ] उ०-शाळा चालली, लक्ष्य द्या!
-५ [ सम् + अल् १ पर्याप्तौ ] उ०-तो ह्या कामाला चालेल.
चालव १ [चल् १० संशये ] एखाद्याचद्दल संशयाने चालणे. इतर रूप-चाल १.
-२ [ चल्-चालयति ] उ०-सूत्रं चालयति = बंदूक चालवतो. क्षिपति इत्यर्थः सिद्धान्त कौमुदी.
-३ [ चल् १० भूतौ कर्मणि चाल्यते = चालणें ]
-४ [ चल् १० मृतौ चालयति ] उ०—संसार, राज्य चालवणें.
-५ [ चल् १० भृतौ-चालयति ] पोसणे.
-६ [ सम् + आ + लम् १ व्यक्तायां वाचि ] उ०-बोलणें, भाषण चालवणें.
चाव १ [ चर्व् १ अदने ] ( चढव २ पहा )
-२ [ चामयति-चम् ] उ०-चार दाणे चावतो म्ह० खातो.
-३ [ चाय् १ पूजायाम् ] उ०—त्यानें व्याकरण थोडेसे चावलें आहे म्ह० पूजिले आहे म्ह० पढलें आहे. चर्व् पासून चावणें शब्द निराळा.
-४ [ चाय् १ अवलोकने ] उ०-थोडेंसे व्याकरण चावले आणि शास्त्री म्हणवूं लागला.
-५ [ शम् १० अवलोकने ] उ०—त्यानें व्याकरण थोडेसे चावलें आहे.
-६ [ स्यम् १० मनन करणें, स्यामयते ] उ०—त्यानें थोडेसे व्याकरण चावलें आहे.
चांच [ जैम् १ चर्वणे ] चांपणे. इतर रूप-चांप ४
चावल १ [ सम् + चल् १ भाषायाम् ] बोलणें, सांगणें.
-२ [ सम् + वल्ह् १ परिभाषणे ] बोलणें, सांगणें.
चावळ १ [ अति + आ + वल् ]
-२ [ जल्प् १ व्यक्तायांवाचि = जळपणें = चळवणें = चावळणे ] बोलणे. (अमृतानुभव) उ०-झोपेंत चावळणें.
-३ [ चापल ( ना. )] वळवळणें.
-४ [श्वल् १ अशुगमने ] झोंपेंत बडबडणे. ( चवळ १ पहा )
चास [ अति + अश् ९ भोजने ] ( चाख ३ पहा )
मराठी धातुकोश
चांपड [ चप् १ सांत्वने + ट ( स्वार्थे )] आंजारणें गोंजारणें, तेल लावून मऊ करणें.
उ०-तैसे श्रद्धेचें. दलवाडे। आंगे किर चोखडें ॥
परि प्राणियां चांपडे । विभागें जै ।। ज्ञा. १७-५५
चापस १ [ सम् + पृश् ( पृच्छ् )] चापुसणें. उ०-त्याला एकदां चापसून तर पहा = संपृच्छस्व एनं तावत् ( चापुस पा)
-२ [ सम् + स्पृश, ६ संस्पर्शने ]
-३ [ संस्पृश् ( स = च )]
-४ [ स्पश् १ स्पर्शने = चपस = चापस स्पशनं = चापसणें.]
-५ [ सर्श ( स = च )]
-६ [ स्पश् यङ्लुगन्त स्पास्पश्यते ] प्रथम सबंध जोडाक्षर अभ्यस्त होत असे- त्याचा अपभ्रंश पुढें होऊन एक अक्षर राही:-स्प = प; मराठे च ( स्प मधील ) स पासून आला आहे. यावरून स्पष्ट दिसतें की, अभ्यास स्पास्प असा होता.
-७ [ स्पर्श १० आदाने-चस्पर्श् ] चाचपणें. इतर रूपें-चापच २, चांचप २, चाचप ४, चासप १.
-८ [ स्पृश् ६ संस्पर्शने ] अंधारांत चांचपडणें इतर रूपें-चाफस, चांफस.
चापुस [ सम् + पृश् ( पृच्छ् )] चापसणें. इतर रूप-चापस १
चांफ [ चंप् १ गतौ ] चांपणे. ( चांप २ पहा )
चाफस [ स्पृश् ६ संस्पर्शने ] चापसणें, ( चापस ८ पहा )
चांफस [ स्पृश् ६ संस्पर्शने ] चापसणें. चाफसणें. ( चापस ८ पहा )
चाबड [ चर्ब् १ अदने ] चापून खाणें.
चाबर १ [ चर्ब् १ अदने ] चांपून खाणे.
-२ [ चि + भ्री; चि-चयते भीतौ, श्री संभ्रमे ]
चामड [ चर्मन् + ट ( अल्पीभावे ) ( ना. ) चर्मयति ] चमडविणे, कातड्यानें झांकणें. इतर रूपें-चमडाव, चामडाव.
चामडाव [ चर्मन् + ट - चर्मयति ] चामडणें. ( चामड पहा )
चार १ [ चर् १० संशये ] संशयाने पछाडणें. उ०—वेडे चार करणें.
-२ [ चर्व १ चर्वणे णिच्-चर्चयति ] उ०-पैसे चारणे.
-३ [ चर् १ गतौ ] उ०—गाई चारणें.
-४ [ चर्व् १ अदने ] चढवणें, खाणें. उ०-अफूची गोळी चारली कीं पडले ! ( चढच २ पहा )
मराठी धातुकोश
चाटळ [ चट् १ परिकल्कने + टल् १ वैल्कव्ये ] चहाटळपणा करणें, दुष्टपणाने वागविणें, निर्भर्त्सना करणें.
चाड १ [ चतिः ( चत् १ याचने ] चाड. उ०-याला संसाराची चाड असेल म्ह० विवंचना असेल.
-२ [ चदिः ( चद् १ याचने ) ] चाड.
चात [ चृत् ६ to bind ( whitney ) ( बांधणें }] उ०—वातीवर कापूस चातणें.
चाप १ [ चंप् १० गतौ ] चांपणें. उ०—त्यानें शंभर कोस जमीन चापली. ( चांप २ पहा )
-२ [ चप् १ सांत्वने] दटावणें.
-३ [ चप् १ सांत्वने ] उ०-मुलांना चापा; चापून सांगणें.
-४ [ जापयति ( जि णिच् ) जापयति = चापतो ]जिंकणे.
-५ [ जि (णिच् ) ( ज = च }] जापयति म्ह० जिंकवितो. चापती म्ह० जिंकवितो.
-६ [ जि । णिच् ] चापणें, जिंकणें.
-७ [ सम् + आ + पा १ पाने ] उ०-दूध, दारू चापणें.
-८ [ चप् १० परिकल्कने, ] चापून बांधणे.
-९ [ चि १० भाषार्थः ] खरड काढणें, निर्भर्त्सणें.
चांप १ [ सम् + आ + पा १ पाने ] ( चाप ७ पहा )
-२ [ चंप् १० गतौ ] चांफणे. उ०-त्यानें सोळा कोस जमीन चांपली म्ह० तो सोळा कोस गेला. इतर रूप-चांफ, चाप १.
-३ [ चप् १ सांत्वने ] चापणें, दटावणे.
-४ [ जंभ् १ चर्वणे ] चांवणें, ( चांव पहा )
चाप कर [ चम् १ सांत्वने ] चाप! हा उद्गारशब्द मराठींत आहे.
चापच १ [ सम् + पृच् ७ सम्पर्के ]
-२ [ स्पर्श १० आदाने-चस्पर्श ] चाचपणे. ( चापस ७ पहा )
चापट १ [ चपट ( ना. ) ( पंजा )] पंजानें मारणें.
-२ [ चप् १० परिकल्कने-कुटणें ] पंजाने मारणें. ( चांपट पहा )
चांपट [ चप् १० परिकल्कने-कुटणें-चपट ( बोटें पसरलेला हात ) } चापटणें, बारीक करणें. इतर रूप-चापट २.
चापड १ [ स्पृश् ६ संस्पर्शने ] फासणे.
-२ [ स्पर्ष् १ आदींभावे ]
मराठी धातुकोश
चाचप १ [च-स्पृश् ( स्पृश ६ संस्पर्शने ) ] चासपणें, चांचपणें, हातानें स्पर्श करून पाहाणें. इतर रूप-चांचप १
-२ [ चप् १० परिकल्कने-चाचप्यते = चाचपतो ]
-३ [ चम् १ सांत्वने-चाचप्यते-१ पौनः पुन्य )]
-४ [ स्पर्श् १० आदाने-चस्पर्श् ] चापचणें. ( चापस ७ पहा )
चांचप १ [ च-स्पृश् ( स्पृश् ६ संस्पर्शने )] ( चाचप १ पहा )
-२ [ स्पर्श् १० आदाने-चस्पर्श ] चाचपणें. ( चापस ७ पहा )
चांचपड १ [ चंच् १ गतौ ] ( चांच पहा )
-२ [ चंच् १ गतौ + पद् ४,१० गतौ ] अडखळणें. इतर रूप-चाचपळ १
-३ [ चंच् १ गतौ +पत् १० गतौ ] इतर रूप चाचपळ २
-४ [ चंच् १ गतौ + पल् १ गतौ ] इतर रूप चाचपळ ३
चाचपळ १ [ चंच् १ गतौ + पद् ४, १० गतौ । चांचपडणें. ( चांचपड २ पहा )
-२ [ चंच् १ गतौ + पत् १० गतौ ] चांचपडणें. ( चांचपड ३ पहा )
-३ [ चंच् १ गतौ + पल् १ गतौ ] चांचपडणें. ( चांचपड ४ पहा )
चाचर १ [ अत्या + चर् १ गतौ ] ( आचर पहा )
-२ [ चर् १ गतौ-चाचर्यते ] वांकडे तिकडें चालणें.
-३ [ चर् १ गतौ यङ्लुगन्त ] चांचरणें. इतर रूप-चांचर
-४ [ चर्च ६ परिभाषणे ] चाचपडत अडखळत बोलणें.
चांचर [ चर् १ गतौ यङ्लुगन्त ] चाचरणें. ( चाचर ३ पहा )
चाचाव १ [ चर्व् १ भेदे अभ्यास ] खाप करणें.
-२ [ चि-५ द्वेषे ( णिच् ) चापयति ( अभ्यास ) चाचपयति ] चांचावणें, धुसफुसणें. इतर रूप-चांचाव.
चांचाव [ चि-चायति, चयते - चापयति ( अभ्यास ) चाचपयति ] ( चाचाव २ पहा )
चांचुर [ चर् १ गतौ चंचुरीति = चांचरतो -वांकडा तिकडा चालतो ]
चाट १ [ नृष् १ हिंसायाम् ] उ०-गोळी चाटून गेली म्हणजे दुखवून गेली.
-२ [ चट् १० हिंसायाम् ] उ०-गोळी चाटून गेली.
-३ [ स्वद् ( सु + अद् ) स्वदने = चाडणें = चाटणें ]
-४ [ स्वाद् ( सु + आ + अद्) = चाडणें = चाटणें ]
मराठी धातुकोश
चळवळ १ [ चल् १ कम्पने + चल् १ संवरणे संचरणेच ] इतस्ततः फिरणें.
-२ [ चलत्वलनं ]
चळवि [ चल् ६ क्रीडने ] चळणें. ( चळ १ पहा )
चळाळ [ चल् १ कम्पने यड्लुगन्त]
चळुळ [ सम् + लुल् विक्षोभने ] क्षुब्ध होणें.
चळो का पळो कर [ क्लृप् --यङ्लुगन्त - चलीक्लृप् ]
चाकट [ चक्र १ तृप्ती ] चाकाटणें, आश्चर्यानें थक्क होणें, गोंधळून जाणें. ( चाकाट १ पहा )
चाकाट १ [ चक् १ तृप्तौ ] चाकटणें. इतर रूप-चाकट.
-२ [ कत्थ्१चाकत्थ्यते] अवास्तव आत्मप्रौढी करणें, चकाट्या.
-३ [ चक् १ दीप्तौ ] चकाटणें, चकित होणें. (चकाट ३ पहा )
-४ [ चक्ष् २ व्यक्तायां वाचि ] चकाटणें, चकाट्या पिटणें. ( चकाट ५ पहा )
-५ [ क्रथ् १ आनन्दे अभ्यास चक्रथ् ]
उ०-चित्त चाकाटलें म्हणजे अत्यंत आनंदित होऊन गेलें. उ०-चित्त चाकाटलें आंटु घेत । वाचा पांगुळली जेथेंची तेथ ।। आपाद कंचुकित । रोमांच आले । ज्ञा. ९-५२७. माडगांवकर प्रत.
चाख १ [ चष् १ भक्षणे ] चव घेणे. इतर रूप-चाखवि २
-२ [ जक्ष् २ ( घस् १ भक्षणे, अभ्यास जघस् )]
-३ [ अति + अश् ९ भोजने ] उ०-राजाला अन्न वाढप्यापूर्वी सेवक तें चासून, चाचून किंवा चाखून पाहातात. इतर रूपें-चास, चाच.
चाखट १ [ चष् १ भक्षणे-चषट ( नामधातु )] चाखाटणें, आधाशीपणानें किंवा हाव-यासारखें खाणें, इतर रूप-चाखाट १
-२ [ चषट ( ना.)] इतर रूप-चाखाट २
चाखवि १ [ खै १ खेदने अभ्यास-चाखै ] तोंडात मारणें. उ०-याच्या तोंडात दोन चाखविल्या.
-२ [ चष् १ भक्षणे ] ( चाख १ पहा )
चाखाट १ [ वर्ष १ भक्षणे ] चाखटणें. ( चाखट १ पहा )
-२ [ चषट ( ना. )] चाखटणे. ( चाखट २ पहा )
चाच १ [ चर्च् १० अध्ययने ] चचणें. ( चच २ पहा )
-२ [ अति + अश् ९ भोजने ] ( चाख ३ पहा )
-३ [ चर्च १ तर्जने ] चापणें.
चांच [ चंच् १ गतौ ] इतर रूप-चांचपड.
मराठी धातुकोश
चवक [ चमत्कृ] चमकणें. चमत्कार-आश्चर्य वाटणे. ( चवक म्ह० चमत्कार )
उ०-हें लोकव्यापक रूपडें । पाहातां देवां हिं चवक पडे ।।
एयाचें सदमुखपण जोडे । भलेतेया कडौनि ॥
ज्ञा. ११-३३४. इतर रूप-चमक २.
चवकस [ सम् + ईक्ष् १ दर्शने - चववशी - ( सम् ) ईक्षा ] चौकशी करणे.
चवकार [ चमत्कृ] आश्चर्य वाटणें.
चवचव [ क्षी ९ हिंसायाम्, अभ्यास क्षिक्षी ] चिडणें.
चवढाळ [ स्वदालुः ] चोखंदळ
चवताळ [ चतुस्ताल ( ना. ) ] चौताळणें, आवेशानें ओरडणें, आवेशानें युक्त होणें. इतर रूप-चौताळ.
चंवल [ श्वल् १ आशुगमने ] चावळणें.
उ०- जराचेनि आटोपें । रोगी भलेतैसें जल्पे ।।
चंवलित संकल्पें । जाण तैसें ॥ ज्ञा. १६-३६
चववि १ [ चि-५ क्रोधे ] चेतविणे.
-२ [ चित् १० संचेतने चेतयति ] उठवणें, जागें करणें.
चवळ [ श्वल् १ आशुगमने ] झोपेंत बडबडणें. इतर रूप-चावळ ४.
चस १ [ चष् १ हिंसायाम् ]
-२ [ छष् १ हिंसायाम् ] चचणें. ( चच ४ पहा )
-३ [ जस् १, ४ हिंसायाम् मोक्षणे] इतर रूपें-चच ५, चंच २
चहड १ [चह् १० शाठ्ये, दंभे ] ( गर्वानें ) चढणें. इतर रूप-चढ ३.
-२ [ छद् १ ऊर्जने ] चढणें. ( चढ ५ पहा )
-३ [ स्तृष् १ समुच्छ्राये ] वर चढणें
चहाड [ चह् १० शाठ्ये ] चहाडी करणें.
चळ १ [ चल् ६ विलसने ] उ०-असा चळूं नकोस म्ह० खेळूं नकोस. इतर रूप-चळवि.
-२ [ चल् १ कम्पने ] द्वित्व-चळवळणें, चळवळ कापणें, चलणें.
चळथ [ श्रंथ् १० संदर्भे संचये ] पद्धतशीर रचणें.
चळबळ १ [ चल् ६ विलसने + बल् १० सामर्थ्ये ( द्वि. घा. सं ) ] उत्कर्ष होणे.
-२ [ चल् १ क्रीडायाम् + भल् १० आभंडने ( वाद करणें ) ] फिरवून वर फेंकणें.
चळव [ चल् १ कंपने] उ०-शाखां चलयति = चळवणें. भुर्ते, पाखरें चळवणें म्हणजे हलविणें.
मराठी धातुकोश
चर [ १ चरण्यति बिस्तरे ] उ०- जखम चरत जाते.
-२ [ चर्च् १ भक्षणे ]
-३ [ शृ हिंसायाम् ] उ०- जखम चरते.
चरक १ [ जर्च् १ तर्जने ( च् = क )] दहशत बसणें. उ०- वाघ पाहून चरकलों. इतर रूप-चर्र हो.
-२ [ जर्झ १ तर्जने ( झ् = क ) ] इतर रूप-चर्र हो.
-३ [ झर्च् १ तर्जने ] (च् = क ) इतर रूप-चर्र हो.
-४ [ शृ ९ हिंसायाम् ] फाडणें, तुकडे करणें.
चरकट १ [कृष्-चर्कृष् १ विलेखने ]
-२ [ चर्व् १ पौनः पुन्ये + कथ् १० वाक्य-प्रबंधे ] पुनः पुनः तेंच सांगणे.
चरचर [ शृ ९ हिंसायाम् ] इतर रूपें-चरार, चराड.
चरड [ चृत् ६ हिंसायाम् ] भरडणें.
चरफड [ चृत् ६ हिंसायाम् + स्फर् ६ स्फुरणे ] धुसफुसणें, रागविणें.
चरबट १ [ चर्ब् १ अदने ] जिभेवर कसेंसेंच-वाईट लागणें.
-२ [ चर्बट ( ना.)]
-३ [ सृभ् १ हिंसायाम्-सर्भति ] घसाफसी करणें.
-४ [ सृभट ( ना. )
चराड [ शृ ५ हिंसायाम् ] ( चरचर पहा )
चरार [ शु ९ हिंसायाम् ] ( चरचर पहा )
चर्च [ चर्च १ विलेपने ] चर्चिणें. इतर रूप-चार्चि.
चर्च १ [चर्च विलेपने ] ( चर्च पहा )
-२ [ चर्च् १ विलेपने ] भस्म ३० फासणे.
चर्बट १ [ चर्द् ( चर्व १० भक्षणे )] जिभेला चर्बट लागणें
-२ [ चर्बट ( ना. )]
चर हो १ [ जर्च् १ तर्जने] ( चरेक १ पहा )
-२ [ जर्झ् १ तर्जने ] ( चरक २ पहा )
-३ [ झर्च् १ तर्जने ] ( चरक ३ पहा )
चर्व [ चर्व् १ अदने ]
चल १ [ चर् १ गतौ ]
-२ [ चर् १ गतौ ] उ०-एथून चल.
चल् [ शल् ! ] चल् = टाळी ! ( अथर्व वेद २०।१३५) इ-चल् ! शब्द काढू नको = शल् ! शब्दं मा कार्षीः
चव १ [ च्यु १ गतौ ] च्यवणें. निपचीत पडणें. इतर रूप-च्यन १.
-२ [च्यु १ गतौ पतनेच ] च्यवणे, जातिभ्रष्ट होणे. ( च्यव २ पहा )