Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Super User

Super User

Thursday, 26 July 2018 06:23

मराठी धातुकोश

गुंफट १ [ गुफ् ६ ग्रंथे ] इतर रूपें-गुंफाट १, गुफट १ गोफाट ३, गोफट २.

-२ [ गुंफ ६ ग्रंथे ] इतर रूपें-गुंफाट २, गुफट २, बोफाट ४, गोफट ४.

गुंफाट १ [ गुफ् ६ ग्रंथे ] ( गुंफट १ पहा )

-२ [ गुंफ् ६ ग्रंथे ] ( गुंफट २ पहा )

गुबक [ कुंबः ( ना. ) { कुंब = गुब + क }] पाठींत कमके मारणें. इतर रूप-गुंबक.

गुंबक [ कुंबः ( ना. )] ( गुबक पहा )

गुबगुब १ [ गुबगुब ( श. धा.)] गुबगुब आवाज करणें. उ०-नंदीबैलवाला गुबगुबतो.

-२ [ गुर्व् १ उद्यमने ] लठ्ठ होणें.

गुबर [ गुर्बणं { गुर्व् = गुबर }] फुगणें. ( गुबार पहा )

गुबार [ गुर्बणं ] इतर रूप-गुबर.

गुरक १ [ गुर्गरायते ( श. धा. ) ( गुर् गुर् - कुत्र्याचा भीषण शब्द )] गुरगुरणे. ( गुरगुर ४ पहा )

-२ [ घुरक ( ना. )] दहशत घालणें, भीति दाखविणें. ( गरक ३ पहा )

गुरकाव १ [ गुर् काम्यते-गुर् ६ उद्यमने ] भिवविण्याची इच्छा, प्रयत्न करणें. ( गुरगुर ४ पहा)

-२ [ घुर्-घुरकः ( ना.) घुर् ६ भीमार्थशब्दयोः ] दहशत घालणें.

गुरकावि [ घुरक ( ना.) ] ( गरक ३ पहा )

गुरगट १ [ गुठ् ( द्वित्व ) १ आवरणे { गुठ् । द्वित्व । गुठगुंठ । गुरगट } ] सर्व बाजूंनी गुंडाळणे. इतर रूप-गुरंगुट १.

-२ [ गुंठ् ( द्वित्व ) १ आवरणे ] सर्व बाजूंनी गुंडाळणें. इतर रूप-गुरंगुट २.

गुरंगट १ [ गुठ् ( दित्व ) १ आवरणे ]( गुरगट २ पहा )

-२ [ गुंठ् ( द्वित्व ) १ आचरणे ] ( गुरगट २ पहा )

गुरगुज [ गृज्-गुर् गृज १ शब्दे { गृज् । अभ्यास । गुरगृज } ( गृचा अभ्यास ज व्हावयाचा परंतु एथें ज न होती ग च अभ्यास झाला आहे. मराठींत अभ्यासाची अशी उदाहरणे आहेत. गुरगुज ( वाद्यविशेष ).]

गुरगुट १ [ प्रथ् १० बंधने अभ्यास-गुरग्रथ् ] भाताचे गुरगुटें करणें.

-२ [ गुंथ् १ प्रथने अभ्यास-गुथगुंप् ] भाताची पातळ पेजेसारखा पदार्थ करणें.

-३ [ गुठ् ( दित्व )]( गुरगट पहा )

-४ [ गुंठ् ( दित्व )]( गुरगद पहा ) म. धा. ११

-५ [ गुध् ४ परिवेष्टने ] धुरगुटणें. ( धुरगुट पहा )

Thursday, 26 July 2018 06:13

मराठी धातुकोश

गुदमर [गुध् १ आवरणे + मृ ६ प्राणत्यागे (द्विधातुसंयोग)] घोंगडी गोधडी वगैरेंनीं आच्छादिलें जाऊन मरावयास होणे. इतर रूपें-गुदमार, गुदमुर.

गुदभार [ गुध् + मृ ] ( गुदमर पहा )

गुदमुर [ गुध् + मृ ] ( गुदमर पहा )

गुदर १ [ गु + स्तृ ] ( गुधर पहा )

-२ [ गुर्द् १ निकेतने, क्रीडायाम् { गुर्द् = गुदर }] उ०- काळ गुदरणे, संकट गुदरणें.

-३ [ गुर्द् १ पूर्वनिकेतनै ] उ०- आम्ही त्या शहरांत जाऊन गुदरलों = पोहोंचून राहिलों.

गुदुड [ गुड् + धुर् १ हिंसायाम् ] ( गुधड पहा ) 

गुघड [ गुड् + धुर् १ हिंसायाम् { गुडधुर् = गुधर }] चिरडणें, इतर रूपें-गुदड, गुधुड, गुदुड.

गुधर [ गु + स्तृ ] ( गुथर पहा )

गुधुड [ गुड् + धुर् ] ( गुधड पहा )

ए १ गुप् [ गुप् ४ व्याकुलत्वे । गुप्यति ] उ०–असा गुपूं नकोस म्हणजे भांबावून जाऊं नकोस.

गुप [ गुप् १ गोपने ] लपवणें. इतर रूप-गुपचुप्.

गुंप १ [ गुप् ४ व्याकुलत्वें ] गोंधळणें. 
उ०- कर्म म्हणजे तें कवण । अथवा अकर्मा काय लक्षण ।।
ऐसे विचारित विचक्षण । गुंपौनि ठेले ॥ ज्ञा. ४-८४

-२ [ गुफ् ६ ग्रंथे ( गुंफ = गुंप )] एकमेकाशीं जोडणें, ( माळेंत ) ओवणें. ( गुफ १ पहा )

-३ [ गुप् ४ व्याकुलत्वे गुप्यति ]

-४ [ गुप् १ गोपने ]

-५ [ गुंफ् ६ ग्रंथे ) ( गुंफ २ पहा )

गुपट [ गुप् + पट् १ शब्दे { गुप + पट् = गुपट }] बोलतांना गोंधळणें.

गुफ १ [ गुफ् ६ ग्रंथे ] इतर रूपें-गुंफ ४, गुंप २.

-२ [ गुंफ् ६ ग्रंथे ] इतर रूपें–गुंफ २, गुंप ५.

गुंफ १ [ गुंफनं ] ( गोंव ४ पहा )

-२ [ गुंफ् ६ ग्रंथे ] ( गुंफट २ पहा )

-३ [ गुंपनं { गुंपनं = गोव } ] ओवणें. ( गोंव १ पहा )

-४ [ गुफ् ६ ग्रंथे ] ( गुफ १ पहा )

गुफट १ [ गुफ् ६ ग्रंथे ] ( गुंफट १ पहा )

-२ [ गुंफू ६ प्रथे ] ( गुंफट २ पहा )


Thursday, 26 July 2018 06:03

मराठी धातुकोश

गुडदव १ [ गुड् १ हिंसायाम् + धु ५ कंपने ] पायानें चिरडणें, पायाखालीं दडपणें, गुडघावणें. ( गुडघाव १ पहा )

-२ [ गुड् १ हिंसायाम् + घू १ कंपने ] ( गुडघाव २ पहा )

गुडदाव १ [ गुड् + घु ] ( गुडघाव १ पहा )

-२ [ गुड् + घू ] ( गुडघाव २ पहा )

गुडघाव १ [ गुड् + धु ] पायाने चिरडणे, पायाखाली दडपणें. इतर रूपें-गुडदाव, गुडदव.

-२ [ गुड् + धू] इतर रूपें-गुडदाव, गुडदव.

गुंडळ [ कुंडलनं ( ना.)] ( गुंडाळ १ पहा )

गुंडाळ १ [ कुंडलनं ( ना. }] इतर रूप-गुंडळ.

-२ [ गुण्ठ् १ वेष्ठने]

-३ [ गुड् = गुंडलयति ] ( गुंड २ पहा )

गुढ १ [ गुठ् १ वेष्टने ] गुंडाळणें.

-२ [ गुंठ् १ वेष्टने ] गुंडाळणें.

-३ [ गुड्- गुंडयति ] ( गुंड ४ पहा )

गुंढ [ गुड् - गुण्डयति ] ( गुंड ४ पहा )

गुढार [ गुध् + तर; गुघ् ४ परिवेष्टने गुघ्यति ] आच्छादिणें.

गुंढाळ [ गुड् - गुंडलयति ] ( गुंड २ पहा )

गुण [ गुण १० आमन्त्रणे ] वाढविणे, ( गुणाकार करणें )

गुणगुण [ गुंज् १ अव्यक्ते शब्दे ] नाकांत बोलणें.

गुत १ [ गुंथ् १ ग्रंथने ] ( गुंत २ पहा )

-२ [ गुथ् १ प्रथने ] ( गुथ २ पहा )

गुंत १ [ गुथ् १ ग्रंथने ] ( गुथ २ पहा )

-२ [ गुंथ् १ मंथने ] इतर रूपें-गुत, गुथ १, गुंथ २, गुंतवि.

-३ [ गुथ् १ ग्रंथने ] अडकणें, संबंध येणें. ( गुथ २ पहा )

गुंतवि [ गुंथ् १ ग्रंथने ] ( गुंत २ पहा )

गुथ १ [ गुंथ् १ ग्रंथने ] ( गुंत २ पहा )

-२ [ गुथ् १ ग्रंथने ]इतर रूपें-गुंथ १, गुंत २, गुंत ३.

-३ [ गुघ् ४ आवरणे गुघ्याति { गुघ् = गुथ । कर्मणि । गुघ्यते }] झांकण घालणे.

गुंथ १ [ गुथ् १ ग्रंथने ] ( गुथ २ पहा )

-२ [ गुंथ् १ ग्रंथने ] ( गुंत २ पहा )

गुधर [ गु ६ पुरीषोत्सर्गे ( हगणें ) + स्तृ { आवरणे ] उ०-शेणाने गुथरलेले पाय घरांत आणूं नको.  इतर रूपें - गुधर, गुदर १.

गुदगुद [ गुद् १ क्रीडायाम् ] गुदगुल्या होणें.

गुदड [ गुड् + धुर् १ हिंसायाम् { गुड्धुर = गुदड, गुधुड, दुड }] चिरडणें, ( गुधड पहा )

Thursday, 26 July 2018 05:55

मराठी धातुकोश

गिंवस [ गवेष् १० मार्गणे { गवेष् = गिंवस } ] ('वे' तील हृ 'ग' वर गेली आहे )] हुडकणें, शोधणें.

गिळ १ [ गृ ६ निगरणे { गीर=गिळ }] घशाखाली घालणे.

-२ [ गृध् ४ अभिकांक्षायाम् (गृध् = गृघ्य = गिदु = गिळ)] लोभ धरणे, उ०-कोणाचें डबोले गिळूं नकोस.

गुंग १ [ गुज् ६ शब्दे ] गुंग असा आवाज करणें.  उ०—भुंगा गुंगत जातो.

-२ [ घुण् ६ भ्रमणे { घुण् = गुंग । णिच् । गुंगविणें }] भ्रमणें, भूल पडणें.

-३ [ ङु १ शब्दे ] ( गंगाव पहा )

-४ [ गु १ शब्दे ] इतर रूप-गुंगाव २.

गुगव [ गु ( द्वित्व ) { गुंग-गुंगाव } ] गुंगुं करणें, घुमणें. (गवगव ३ पहा)

गुंगव (ङु १ शब्दे ] ( गंगाव पहा )

गुंगार [ गु १ शब्दे + कारः ( ना. }] गुंगुं आवाज करणें.

गुंगाव १ [ ङु १ शब्दे ] ( गंगाव पहा )

-२ [ गु ( अ. )] ( गुंग ४ पहा )

गुंज [ गुंज् १ अब्यक्ते शब्दे ] घों घों आवाज करणे.

गुजगुज [ गुज् १ शब्दे (दिरुक्ति )]

गुजर [ गुर्द् १० पूर्वनिकेतने { गुर्द् = गुदर = गुजर }] उ०.- संकट गुजरणे. इतर रूपें-गुजरवि, गुजरावि.

गुजरवि [ गुर्द् १० पूर्वनिकैतने ] ( गुजर पहा )

गुजरावि [ गुर्द् १० पूर्वनिकेतने ] "

गुटमळ [ घुट् १ परिवर्तने + मलिन ( ना. )] मागें घेणें, मन द्विधा होणें. इतर रूप-घुटमळ.

गुठ १ [ गुठ् १ पेशणे ] नांगरून सारखी करणें. इतर रूप-गुठावि १.

-२ [ गुंठ् १ पेशणे ] नगरून सारखी करणे. इतर रूप-गुठावि २

गुठावि १ [ गुठ् १ पैशणै ] ( गुठ १ पहा )

-२ [ गुंठ् १ पेशणे ] ( गुठ २ पहा )

गुड [ गुड् १ हिंसायाम् ] मरेपर्यंत इजा करणें. इतर रूप-घुड.

गुंड १ [ गुड् १० वेष्टने ] गुंडाळणें. उ०- पागोटें गुंडणें.

-२ [ गुड् १० वेष्टने { गुण्डय = गुंड. गुण्डलय=गुंडाळ } ( गुंडः = गुंडा; गुंडिका = गुंडी ) इतर रूपें-गुंढाळ ३, गुंडाळ ३.

-३ [ गुण्ठ् १ वेष्टने ]

-४ [ गुड् १० वेष्टने; गुंड् १० वेष्टने] इतर रूपें- गुढ ३, गुंढ.

Thursday, 26 July 2018 05:47

मराठी धातुकोश

गाळ १ [ गड् १ सेचने | गड । णिच् । गाडय = गाळ इ = = } ] उ०-दारू गाळणे.

-२ [ गल् १० स्रवणे { गालय = गाळ }] (गळ २ पहा) 

-३ [ गालय् ]

-४ [ गृ ६ निगरणे { गारय = गाळ } ] ( गळ ३ पहा ) उ०- थुंकी गाळणे = तोंडातून थुंकणे.

-५ [ ग्लै १ हृर्षक्षये ] ( गळ ४ पहा )

-६ [ गड् १ सेचने ( ड = ळ )] ( गळ १ पहा )

गिडबिड [ कृष् + विकृष् १ विलेखने { कृष् + विकृष् = किसबिड = गिडबड-गिचबिड } ] ( कागदावर कांहीं तरी ) खरडणें.

गिणगिण १ [ किंकिणिका ( ना. ) ( किंकिणिका = किणकिण = गिणागिण. किण् असा धातू असावा )] नाकांत बोलणे, आवाज करणें.

-२ [ गृ १ द्वि. ) ९ शब्दै गृणाति, गृणीते । द्विरुक्त । गिणगिण ] नाकांतून आवाज करणे.

-३ [ गिं गिं ( ना. )] ध्वनिवाचक शब्द

गिमाव [ ग्रीष्मायते ] उन्हाळ्यांत उष्णतेनें आजारी होणे.

गिरक [ कृ ६ विक्षेपे + अकच् { कृ = किर + क = किरक = गिरक } ] फिरवून फेकणें, इतर रूपें-गिरगिर १, गिरगिराव.

गिरगट [ गृ + गड् १ सेचने { गृ + गड = गिरगट }] पिठानें भांडी माखणें.

गिरगटावि [ कृ + घठ्ठापय् ] नकलेवरून हात फिरवणें. ( गिरधटावि पहा )

गिरगिर १ [ कृ ६ विक्षेपे ( द्वित्व ) { किरकिर = गिरगिर}] फिरवणें. ( गिरक पहा )

-२ [ गिरगिर ( शब्दधातु )] फिरवणे.

गिरगिराव [ कृ ( णिच् ) किरापय ( द्वित्व ) ]  ( गिरक पहा )

गिरघटावि [ कृ + घट्टापय् ] नकलेवरून हात फिरवणे. इतर रूप-गिरगटावि.

गिरचट [ गृ + चट् १ सेचने ] लेपणें, माखणें.

गिरवड १ [ गृ १ सेचने + बाड् १ भज्जने ] गिरबिडणें, आखणें. इतर रूप-गिरबिड.

-२ [ गृ + वट् १ वेष्टने ] तोंडांतील थुंकीनें गुरफटणें. इतर रूप-गिरबड.

गिरविड [ गृ १ सेचने + बाड् १ भज्जने] ( गिरबड पहा )

गिरव [ कृ ६ विलेखने { किर = गिर } ( क = ग )] मूळावर हात फिरवून लिहिणे.

गिरवड [गृ + दट्] ( गिरवड २ पहा )

Thursday, 26 July 2018 05:37

मराठी धातुकोश

गार [ कार ( ना.) कार = बर्फ, गारा { कार = गार, गारट, गारठ } ] बर्फासारखें गार होणें. ( गारस पहा )

गार कर [ गृ ६ निगरणे ( गृ = गार; गरीत् )] उ०-दोन शेर दूध गार केलेन = पिऊन गेला.

गारट [ कार ( ना. ) { कार = कारिष्ट = गारट }] इतर रूप-गारठ २.

गारठ १ [ कार - कारिष्ट ( ना. )] ( गारस पहा)

-२ [ कार ( ना. )] ( गारट पहा )

-३ [ प्रथ् १ कौटिल्ये { ग्रथ = गारठ }]  उ०- मित्र गारठला = मित्र शत्रु झाला.

-४ [ प्रथनं { अयन = गरठ = गारठ }] त्याची मैत्री गारठली = वक्र झाली. ( मूलतः गार म्हणजे थंड या शब्दाशी संबंध नाही.)

गारस [ कार ( बर्फ ) - कारीयस् ( ना. ) { कार - कारीयस् = गारस, कारिष्ठ = गारठ } ] गार होणे, थंड होणें. इतर रूपें-गारठ १, गार.

गारीगार कर [ गृ ९ स्तुतौ-यङ् लुगन्त गरीगर्ति ] अतिशय स्तुति करणे.

गाव १ [ गव्यति १० मार्गणे { गव्य = गाव } ] सांपडणें.

-२ [ गव्यति इच्छायाम् ] इच्छित वस्तु मिळणें.

-३ [ गा २ गाने गाति ] गाणें.

-४ [ गै १ शब्दे गायति ] गाणें.

-५ [ ग्रभ् ९ उपादाने | गृह्य = गाव } ] सांपडणें, हातांत येणे.

-६ [ग्रह् ९ उपादाने { गृह्य=गाव }] हातांत, ताब्यांत येणें.

-७ [ गम् १ गतौ ] सांपडणे, मिळणें. ( गंच १ पहा)

गांव [ गम् १ गतौ ] सांपडणें, मिळणें. ( गंव १ पहा )

गाहळ १ [ गल् १० स्रवणे { गल् = गहळ, गहाळ, गाहळ, गाहाळ } ] गमावणें, नाहीसें होणें. इतर रूपें-गाहाळ १, गहाळ, गहल.

-२ [ ह्वल १ चलने ह्वल् । अभ्यास । ह्वह्वल = घाहळ = गाहाळ. ( हृ = घ ) ] दुस-या मार्गावर जाणें, चळणें. इतर रूप-गाहृाळ २.

गाहाळ १ [ गल् १० स्त्रवणे ] ( गाह्वळ १ पहा )

-२ [ ह्वल् १ चलने ] ( गाहळ २ पहा )

Thursday, 26 July 2018 05:27

मराठी धातुकोश

गाड १ [ गड् १ गोपने ] जमिनीत पुरणें.

-२ [ गन्ध्-गंधनं = हिंसा ]

-३ [गाध् १ प्रतिष्टायाम्] मातीची रास करणें. (गड १ पहा)

-४ [ गाधनम् ]

गांडार [ गंडाकार ( ना. )] ( गंडार १ पहा )

गाढ [ गाध् १ प्रतिष्ठायाम् ] ( गड १ पहा )

गांथ [ ग्रंथ् ९ बंधने ]

गाद १ [ कर्द ( ना.}] गढूळणें. इतर रूप-गादवि, गादावि.

-२ [गघ्-गन्ध् १ हिंसायाम् ] पीडा करणे.

-३ [ गद् १ रोगे { गद् । णिच् कर्मणि । गाद }] रोगाने पछाडणे, उ०-जै अदृष्टिचेनि उपद्रवें । गादैल विश्वचि आघवें ॥ म्हणोनि पर्जन्ययष्टि करावे । नाना याग ॥ ज्ञा, १३-२२१

गांद [ गंध् १ हिंसायाम् ] शेकणे, ऊब देणें.

गादवि [ कर्द ( ना. }] ( गाद १ पहा )

गादावि [ कर्द ( ना. }] ( गाद १ पहा )

गाबळ [ कर्पटते ( कर्पट = फाटलेला कपडा ) { कर्पट = गावाळ, गाबळ } ] कोणत्याही गोष्टींचा गबाळपंथ करणें. इतर रूपें–गाबाळ, गाभाळ.

गाबाळ [ कर्पटते ] | ( गाबळ पहा )

गाभ [ गर्भ ( ना. )] गाभ धरणें.

गाभट [ गर्भ + भ्रंश ( ना. } { गर्भभ्रंश=गाभट, गाभड, गाभुट, बाभुड }] इतर रूपें-गाभड, गाभुट, गाभुड.

गाभड [ गर्भ + भ्रंश ( ना. )] ( गाभट पहा )

गाभसंड [ गर्भस्यन्दनं { गर्भस्यन्दन = गाभसंड }] गर्भगळित होणे. इतर रूप-गाभसांड.

गाभसांड [ गर्भस्यन्दनं ] ( गाभसंड पहा )

गाभाट [ गर्भधातनं { गर्भपात = गाभाट }]

गाभाड [ गर्भार्ति ( ना. ) { गर्भार्ति = गाभाड } ] अकाली प्रसूतिवेदनांनीं व्याकूळ होणें.

गाभाळ [ कर्पटते ] ( गाबळ पहा )

गाभुट [ गर्भ + भंश ( ना. )] ( गाभट पहा )

गाभुड [ गर्भ + भ्रंश ( ना.)] "

गाभुळ [ गर्भ + ऊळ ( ना. } { गर्भ + ऊठ = गड = भाभोळ = गाभुळ }] अति गाभा सांठणे, भरणे, इतर रूप-गाभोळ

गाभोळ [ गर्भ + ऊढ ( ना.)] ( गाभुळ पहा )

गाय [ नै १ गाने, शब्दे { गै = गाय }]

Thursday, 26 July 2018 05:22

मराठी धातुकोश

गळाठ १ [ ग्लै - ग्लातिः (ना.)] गळ्हाटणें. ( गळ्हाट पहा )

-२ [ ग्लै + आढ्य ] आजारीपणानें कमी कमी होणे. इतर रूपें- गळाट, गळठ १, गल्हाट, गळहाट, गळांठ.

गळांठ [ ग्लै + आढ्य ] ( गळाठ २ पहा )

गळ्हाट [ ग्लै ( ना.)] गळाठणें, इतर रूप-गळाठ १

गा १ [ गा ३ स्तुतौ ] गाणें म्हणणें, स्तुति करणें.
उ०-तो देवाला गातो = देवान् जिगाति, मला गाऊं नको म्हणजे माझी स्तुति करूं नको. गैपासून निघालेला गाणें धातु निराळा.

-२ [ गानम् ]

गाग १ [ गग्घ् १ हसने { गग्घ् = गाग }] मोठ्यानें ओरडणे.

-२ [ गै १ शब्दे { गै = अभ्यास । गाग } ] ओरडणें.

गांग [ घघ् १ हसने { घघ्य । कर्मणि । गाग; गांग, घाघघ्य = गागाव, गांगाव } ] गोंधळणे, इतर रूप-गांगाव, गागाव.

गागज १ [ गज् १ शब्दे-गागज् । अभ्यास ] मोठ्याने ओरडणें, गुरगुरणें.

-२ [ गर्ज् १ शब्दे-गागर्ज् । अभ्यास ] एखाद्याच्या अंगावर ओरडणें.

गांगर १ [ काकरूकायते ( काकरूक = भित्रा } { काकरुकाय = गागर = गांगर }] भिणें.

-२ [ गागृह् ( गागृह् = गागर्ह् = गांगर )] निंदा होईल म्हणून भिणें.

गागाव [ घघ् १ हसने ] ( गांग पहा )

गांगाव [ घाघप्यते ] ( गांग पहा )

गाज १ [ गज् १ शब्दे { गज् = गाज } ] आवाज करणें, ओरडणें.

-२ [ गर्ज् १ शब्दे ] आवाज करणें, ओरडणें.

गांज १ [ गन्धू १० अर्दने { गन्ध = गांक्ष = गांजणें }] इजा करणें, त्रास देणें.

-२ [ गंधनं ( इजा ) गांजणें = गांजणें. ]

-३ [ गन्ध् १० पीडने ] पीडा देणें.

गाठ [ गतः + ल { गतः = गत + ल = गट + ल = गटल = गाटला = गाठला }] उ०- देवदत्तेन ग्रामः गतः = देवदत्ताने गांव गाठला. ( पाणिनि-३-४-७२)

गांठ १ [ ग्रथ् १० बंधने { ग्रंथ = गाठ } ] गांठ बांधणे, गुंतवणै.

-२ [ ग्रंथ् ९ बंधने प्रथ्नाति ] इतर रूप-गांठव.

गांठव [ ग्रथ् ( णिच् } ] ( गांठ २ पवा )

गांठळ [ ग्रंथिल (ना.) ] गठळ्या होणे.

Thursday, 26 July 2018 05:15

मराठी धातुकोश

गहिवर [ गह् वर ( ना. )] गहिवर येणें, उमाळा येणें, ( गहिवर पहा )

गहिंवर [ गह् वर ( ना. )] उमाळा येणे. इतर रूप-गहिवर.

गळ १ [ गह् १ सेचने { गड = गळ }] फडक्यांतून वगैरे सोधणें, इतर रूप - गाळ ६.

-२ [ गल् १० स्रवणे { गालय् = गाळ } ] गाळणें. इतर रूप-गाळ २.

-३ [ गृ ६ निगरणे { गृ- णिच् । गारय । गालय = गाळ } ] लाळ गळणें. ( गृ - गलति किंवा गरति = गळणें, गल्यते कर्मणि-गळणें = लाळ गळणें ). इतर रूप-गाळ ४.

-४ [ ग्लै १ हर्षक्षये ] हृर्षाचा क्षय होणें. उ० - तो गळला = क्षीण झाला. इतर रूप-गाळ ५

-५ [ ग्लै १ हर्षक्षये-ग्लापय् = गळणें ] थकून जाणें, इतर रूप- गळप ४.

गळठ १ [ ग्लै १ हर्षक्षये + आढ्य ] ( गळाठ २ पहा )

-२ [ प्रथनं ] फसविणे.

गळप १ [ ग्लै-ग्लपय् १ हर्षक्षये ] दैन्यवाणें होणें. ( गळ ५ पहा )

-२ [ ग्लेप् १ दैन्यै { ग्लेप् = गळप }] दैन्यवाणें होणें.

-३ [ ग्लपनं ] हरवणे.

-४ [ ग्लै १ हर्षक्षये-ग्लापय् ] गळणें. ( गळ ५ पहा )

गळपट [ ग्लेप् १ दैन्ये { ग्लेपट = गळपट } ] गळफटणें, दीन होणें. इतर रूप-गळफट १.

गळफट १ [ ग्लेप् १ दैन्ये कंपनेच { ग्लेपन = गेळप = गळफट }] दीन होणे, ( गळपट पहा )

-२ [ ग्लै १ हर्षक्षये + प १ गतौ ] ( गलफट पहा )

गळफस [ मल् + पश् १ बंधने ] चाईट स्थिति प्राप्त होणें, पैचांत सांपडणें. ( गळफास पहा )

गळफाट [ ग्लै + पट् ] ( गलफट पहा )

गळफास [ गल + पाशः (ना.)] वाईट स्थिति प्राप्त, पेचांत सांपडणें. इतर रूप-गळफस.

गळसर [ गृ १ सेचने + शृ १ हिंसायाम् ] ओलेपणानें त्रास होणें.

गळहाट [ ग्लै १ हर्षक्षये + आढ्य { ग्लैआढ्य = ग्लायाढ्य = गळाठ }] आजारीपणानै कमी कमी होणे ( गळाठ २ पहा )

गळाट [ ग्लै + आढ्य ] ( गळाठ २ पहा )

Thursday, 26 July 2018 05:08

मराठी धातुकोश

गलगल १ [ गृ १ सेचने { (र् = ल्) { द्विरुक्त }}] ओलसर होणें, दमटणें.

-२ [ गृ ९ शब्दे गृणाति ] बडबडणे.

गलफट [ ग्लै १ हर्षक्षये + पद् १ गतो (द्विधातुसंयोग)] गोंधळून जाणें. इतर रूपें-गळफट २, गलफाट, गळफाट.

गलफाट [ ग्लै + पट् ] ( गलफट पहा )

गलबल १ [ गृ ९ शब्दे + बद् १ शब्दे ] गोंगाटणें.

-२ [ ग्लै + विल्कै १ हर्षक्षये ] ( गरबर पहा )

गल्हाट [ ग्लै १ वैक्लव्ये + आढ्य ] ( गळाठ २ पहा).

गव [ गम् १ लाभे { गम् = गअ = गव }] सांपडणें, मिळणें, ( गंव पहा )

गंव १ [ गम् १ लाभे] इतर रूपें-गांव, गव, गाव ७.

-२ [ गवेष् १० मार्गणे ]

गवगव [ गु १ अव्यक्ते शब्दे (वैदिक) (द्वि.) { गु= गव् = गवगव । द्विरुक्त ( गवगवः = गवगवा )}] गवगवा - मोठ्याने बोलणे, ओरड करणें.

गवगवा [ गु ( द्वि. }] ( गवगव १ पहा )

गवतळ [ गवत ( ना. ) मराठी ] गवतानें भरणें. इतर रूप-गवताळ.

गवताळ [ गवत ( ना. }] ( गवतळ पहा )

गवस १ [ गवेष् १० मार्गणें ] हुडकणें, ( गोस पहा )

-२ [ गुह् ( लुङ्-स ) १ संवरणे { गुह् । = घुक्ष् }] आच्छादिणें.

-३ [ गुह् ( लुङ्-स ) ९ उपादाने ( गुह् । घ्रक्ष् । णिच् = जिगुङयिष. कर्मणि जिगुङयिष्यते । जिलोप = गावसणें] = गवसणें, गिवसणें.)] सांपडणें, मिळणें.

गवंस [ गम् । गतौ { गम् = जिगंस । अभ्यास }] जवळ जाण्याचा प्रयत्न करणें. इतर रूप-गंस.

गवेष [ गवेष् १० मार्गणे ] हुडकणें, ( गोस पहा )

गव्हर [ गो + बर्ह् १ परिभाषणे { गो = वाणी ( गौबर्ह = गव्हर ) } ] व्याख्यान करणें, सांगणे.

गंस [ गम् १ गतौ ] ( गवंस पहा )

गहळ [ गल् १० स्रवणे { गल् । णिच् कर्मणि । गाल्यतै = गहाळणे }] नाहीसे होणें. ( गाहळ १ पहा )

गहाळ १ [ गल् १० स्त्रवणे ] उ०- नोटा, कागद गहाळले. ( गाहळ १ पहा )

-२ [ ग्लै १ हर्षक्षये ग्लायति ] थकून जाणे.