Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Super User

Super User

Thursday, 26 July 2018 10:10

मराठी धातुकोश

चपचप [चर्प्-चर्पटः = बुडबुडे ] चबचबणें, गळण्याइतकें ओलें होणें. ( चबचब पहा )

चपराक [ चपराक ( नाम }] चपराक मारणें.

चपाट [ जंभ् १ चर्वणे ] गिळून संपविणे.

चपाप १ [ चप् १० परिकल्कने-चपयति ]

-२ [ चंप् , चंब् १ आश्चर्ये ] चबाबणें. चंब् पासून आचंबा. इतर रूपें-चबाब, चबक.

-३ [ चि ( द्वि) चायति = चापय् , चपय् ( णिच् ) चपाप = द्वित्त = चपचप् = चपाप् = चपापणें ]

चफस [ सम् + प्रघृष् १ सङघर्षे ]

चबक [ चंप् , चंब् १ आश्चर्ये ] ( चपाप २ पहा )

चबखळ [ सम् + प्र + क्षल् १० शौचकर्मणि ( स = च)] ( चपखळ पहा )

चबचब [ चर्प्-चर्पटः = बुडबुडे ] चपचपणें. इतर रूप-चपचप.

चबाय [ चंप, चंब् १ आश्चर्ये ] ( चपाप २ पहा )

चमक १ [ चक् १ दीप्तौ + मह् दीप्तौ ] इतरे रूप-चमकाव १.

-२ [ चमत्कृ ] चवकणें, चबक = आश्चर्य.(चवक पहा )

-३ [ चंक्रम् ( वक्र चालणें )] उ०-पाय चमकणें.

-४ [ क्रम्-यङ्लुगन्त-चंक्रम् ] अकस्मात् येणें.

-५ [ चंक्रम् हळू हळू चालणें ] हळू हळू पुढें येणें. उ०—तो अलीकडे थोडथोडा चमकावयास लागला आहे.

-६ [ मस्क्]

-७ [क्ष्माय् १ विधूनने-चाक्ष्मायते = चक्मावणें = जम्कावणें = चमकावणें, चमकणें] चमक भरणें. चमक म्ह. कांपरें. इतर रूपें-चम्काव, चमकाव २.

चमकाव १ [ चक् १ दीप्तौ + मह् १ दीप्तौ ] चकचकणें. ( चमक १ पहा )

-२ [क्ष्माय् १ विधूनने चाक्ष्मायते चक्मावणें = चम्कावणें = चमकावणें. ](चमक ७ पहा)

चमडाव [ चर्मन् + ट ( अल्पीभावें ) ( ना. ) चर्मयति] चामडणें, चामड्याने झाकणें. ( चामड पहा )

चमत्कार [ चमत्कृ ] चमत्कार वाटणें.

चम्काव [ क्ष्माय् १ विधूनने-चाक्ष्मायते ] चमकावणें ( चमक ७ पहा )

Thursday, 26 July 2018 10:05

मराठी धातुकोश

चढर [ शृध् बेपर्वा होणें. ( वैदिक }] उ०-तो अलीकडे फारच चढरला आहे.

चढव १ [ चट् १० भेदने ]

-२ [ चर्व् १ अदने ] चावणें.उ०-अफूची गोळी चढवून दिली की पडले ! इतर रूप-चार ४, चाव १

-३ [ चर्वन् ( ना.} चर्वा = चपराक, चपडाक, चर्वण्यति = चपराकणे, चपडाकणें, चढवणे ] उ०-तोंडांत चढवणें.

-४ [ छद् १० आच्छादने छंदयते. ] गुंडाळणें, झांकणें.
उ०- भिंतीला रंग चढवणें.
डोक्याला पागोटें चढवणें.
आंगरखा, पायजमा, जोडा चढवणें.

-५ [ छदयति बलवन्तं करोति = चडवणें, चढवणें. छादेः ऊर्जने] उ०-तो त्याला चढवतो म्हणजे उत्तेजन देतो.

-६ [स्तृप् समुच्छ्राये रुतर्पयाति ] इतर रूप-चढ १२.

-७ [ चृत्, १ संयोगे ] एकत्र करणें. उ०-दोरावर दोर चढवणे; भिंतीवर रंग चढवणें.

चंढव [ सम् + उत् + श्रि १ सेवायाम् ] चढणें, चढावणें, इतर रूपें-चढ ८, चढाव.

चढवि १ [स्वद् १ आस्वादने ( णिच् )] उ०-दारू, अफू चढविणें ( आस्वादणें ) इतर रूप-चढ १५

-२ [ स्वर्द् १ आस्वादने ( णिच् )] उ०दारू, अफू चढविणें. ( आस्वादणें ) इतर रूप-चढ १४

चढाव [ सम् + उत् + धि १ सेवायाम् ] चंढवणे, चढणें. ( चंढव पहा )

चणक १ [ चण् १ दाने ] चणचणणे.

-२ [ चण्ड् १ कोपे ] चणचणणें, इतर रूप-चणचण ४.

चणकाव १ [ चण्ड् १ कोपे चंडते ] एकदम चापटी मारणें.

-२ [ चण्डक ( नाम )]

चणचण १ [ चण् १ दाने] चणकणें.

-२ [ चण् १ शब्दे ] इतर रूप-चणाण.

-३ [ चण् १ हिंसायाम् ] उ०--भाव थोडेसे चणचणले आहेत.

-४ [ चण्ड् १ कोपे ] ( चणक २ पहा )

चणाण [ चण् १ शब्दे ] ( चणचण २ पहा )

चपखळ [ सम् + प्र +क्षल् १० शौचकर्माणि ( स=च)] तर रूप-चबखळ.

Thursday, 26 July 2018 09:52

मराठी धातुकोश

चटपट [ चट् १० भेदने + पट् १० भेदने ] चडफडणें. इतर रूप-चडफड.

चटवंच [ चट् १० वञ्चने ( चाट फसविणें ) + वंच् १० प्रलंभने]

चटाव [ चष् १ भक्षणे-चष्ट ( ना. }] गोडी लागणें.

चड [ स्कद् ( इ ) रोहणे ] चढणे. ( चढ ११ पहा )

चडचड १ [ चटचटायितं ] कडकड आवाज होणें.

-२ [ चटचटायते ]

चडफड १ [ चट् १० भेदने + पट् १० भेदने ] चटपटणे. ( चटपट पहा )

-२ [ चड्-चंड् १ कोपे + स्फर् ६ स्फुरणे ] रागाने कंपायमान होणें. उ०-चडपडतं
( मुद्राराक्षस, प्रथमांक, श्लोक १७)( संस्कृतकाराला प्रतिसंस्कृत शब्द देता आला नाही.)

चढ १ [ चड् १ कोपे ] उ०—डोके चढणें म्ह. कुपित होणें.

-२ [चह् १० परिकल्कने-परिकल्कनं दंभः चहति (ह= ढ)] उ०-तो अलीकडे फार चढला आहे.

-३ [ चह् १० शाठ्ये, दंभे ] चहडणें, गर्विष्ठ होणें. ( चहड १ पहा )

-४ [ चर्घ् १ गतौ (र = ढ)]  उ०- पर्वतं चर्घति = पर्वत चढतो.

-५ [ छद् १ ऊर्जने ( बलिष्ट होणे ) छदति ] चहडणें. इतर रूप-चहूड २.

-६ [ छर्दनं ] अजारी पडणें.  उ०- मस्तक चढणें म्हणजे डोकें अजारी पडणें.

-७ [ शृघ् बेपर्वा होणें. ( वैदिक }] उ०- तो फारच चढला आहे.

-८ [ सम् + उत् + घि १ सेवायाम् ] चंढवणें, चावणें. ( चंढव पहा )

-९ [ सध् to succeed, ( whitney ) ( विजयी होणें, सिद्धि पावणें )] उ०- बाप मेला, मुलगा चढला.

-१० [ सम् + ऋघ् ४ वृद्धौ ] उ०- तेज चढो = तेजः समृघ्यतम्

-११ [ स्कद् ( इ ) रोहणे ] इतर रूप-चड.

-१२ [ स्तृप् समुच्छ्राये स्तर्पयति ] चढवणें पासून चढणें. ( चढव ६ पहा )

-१३ [ स्यद् to move on ( whitney) (पुढे सरकणे)] 

-१४ [ स्वर्द् १ आस्वादने ( णिच् }] उ०- दारू, अफू चढणें ( आस्वादणें ). ( चढवि २ पहा )

-१५ [ स्वद् १ आस्वादने ( णिच् )] उ०-दारू, अफू चढणें ( आस्वादणें ). ( चढवि १ पहा )

Thursday, 26 July 2018 09:26

मराठी धातुकोश

चकाट १ [ कथ् १० वाक्यप्रबंधे-चकथ्, अभ्यस्त ] चकटणें. इतर रूप-चकट.

-२ [ कत्य् १ श्लाघायाम्-यङ्लुगन्त-चाकत्थ् ] गप्पा मारणें.

-३  [चक् १ दीप्तो ] चाकाटणें, चकित होणें. इतर रूप-चाकाट ३

-४ [चक्षणं ( चक्ष् २ व्यक्तायांवाचि )] चाकाटणें.

-५ [चक्ष् २ व्यक्तायांवाचि ] चाकाटणें, वायफळ बोलणें, चकाट्या पिटणें. इतर रूप-चाकाट ४

चक्कर [ क्रम्-यङ्लुन्त चंक्रम् . क्रम् १ पादविक्षेपे ] भोंवळ येणें.

चख [ चष् १ भक्षणे ]

चघळ १ [ गल् १ अदने-जगल् ] खाणे.

-२ [गृ ६ निगरणे जिगृ = जिघळणें = चघळणें. गृजेगिल्यते = चघळणें.]

चघळस [ गिल् ( सन् ) जिगलिषति ] गिळंकृत करणें.

चच १ [ चंच् १ गत्यर्थे ] मरणें, कायमचे जाणे. इतर रूप-चंच १

-२ [ चर्च् १० अघ्ययने ] चाचणें. उ०-वेदान्त चांगला चेच, चाच किंवा चच. इतर रूपें-चाच १, चेच १.

-३ [ चष् १ हिंसायाम् चसणें=चचणें ] इतर रूप-चचवि.

-४ [ छम् १ हिंसायाम् ] चसणें, चेचणें. इतर रूपें- चस २, चेच २.

-५ [ जस् १, ४ हिंसायाम् ] मरणें. ( चस ३ पहा )

-६ [ शस् १ हिंसायाम् ] उ०-मी त्याला चांगला चचला.

-७ [ शस् १ दुर्गतौ ] वाईट अवस्थेत सांपडणे. उ०-तो चचला.

-८ [ शंस् १ दुर्गतौ ] उ०- तो चचला.

चंच १ [ चंच् १ गत्यर्थे ] चचणें. (चच १ पहा )

-२ [ जस् १, ४ हिंसायाम् , मोक्षणे ] मरणें. (चस ३ पहा )

चचकर [ शच् १ अव्यक्तायां वाचि ]

चचवि [ चष् १ हिंसायाम् चसणें = चचविणें ] ( चच ३ पहा )

चटचट १ [ चट् १० भेदे ] चटचट आवाज करणें.

-२ [ चटचटायते ( ना. )] चटचट आवाज करणें.

-३ [ यत् प्रयले कर्मणि द्विरुक्त ] उ०-धान्य चटचटणें. म. घा, १२

Thursday, 26 July 2018 09:19

मराठी धातुकोश



ङोङाव [क् ] गोंगावणे. ( गोंगाव २ पहा)





चक १ [ चक् भ्रांतौ ( सौत्रधातु )] गौंधळून जाणें.

-२ [ चक् भ्रांतौ ( सौत्रधातु }] गोंधळून जाणें. उ०- मी तर अगदीं चकून गेलों.

-३ [चक् १ तृप्तौ ( चकित )]

-४ [ चक् १ प्रतिघाते ] उ०- चकते खलः साधुं ( चकव २ पहा )

चकचक १ [ चकचक ( शब्दधातु ) ] पालीसारख आवाज करणें.

-२ [ चक् १ प्रकाशने ]

चकचकाच [ चक्क् १० व्यथने चक्कयति ] मारणें.  उ०-एक मुसकटांत चकचकावली.

चकट [ कथ्-चकथ् १० वाक्यप्रबंधे, अभ्यस्त ] चकाटणें, बडबड करणें. ( चकाट १ पहा )

चकमक [ चक् १ प्रकाशने + मह् १० प्रकाशने ( ग्रंहति प्रकाशणें ) ( ह = क )] चकाकणें.

चकर १ [ चक्र ( ना. )] भोवती फिरणें

-२ [ कच्चर ( ना. ) कच्चरति ]

चकव १ [ चक्क १० व्यथने चक्कयति ]

-२ [ चक् १ प्रतिघाते ] इतर रूप-चक ४

चकस १ [ घस्-जघस् १ अदने ( ज = च; घ = क)

-२ [ चष् १ भेदे-चाचष् ( च = क )]

चकाक १ [ काश् १ दीप्तौ-चकाश् अभ्यास (श् = ख् = क्)]

-२ [च-काश् दीप्तौ ( श = क )]

-३ [चक् १ दीप्तौ, यङ्लुगन्त ]

Thursday, 26 July 2018 09:08

मराठी धातुकोश

घोट [ घुट् १ परिवर्तने-पुनः त्याच ठिकाणी परत येणें घेटनं ] उ०-तेंच तेच घोटतो म्हणजे तेंच तेंच पुनः पुनः सांगतो. इतर रूप-घोटवि.

घोटवि [ घोटनं ] ( घोट पहा )

घोटळ [ घुट् १ परिवर्तने + टल् १ वैक्लव्ये ] गोंधळणे. ( घोटाळ पहा )

घोटाळ [ घुट् + टल् ] गोंधळणे. इतर रूपें-घोटळ, घोंटाळ, घोटिळ, घोंटिळ.

घोंटाळ [ घुट् + टल् ] गोंधळणे. ( घोटाळ पहा )

घोटिळ [ घुट् + टल् ] ,, ( घोटाळ पहा )

घोंटिळ [ घट् + टल्] ,, ( घोटाळ पहा )

घोणाट [ घु १ शब्दे + नृत् ४ गात्रविक्षेपे ] घों घों आवाज करीत फिरणें.

घोर [ घुर् ६ ( शब्द करणें ) पासून घुरणं ]

घोलावि [ घुण् १ भ्रमणे ( णिच् }] फुस लावणे. ( घुलगावि पहा )

घोष [ घुष् १० शब्दे ]

घोस १ [ गवेष् १० मार्गणे ] शोधिणें, सांपडणे.

-२ [ गवेष् १० मार्गणे ] शोधणें, ( घोंस पहा )

-३ [ गवेष् अभ्यास-गंगवेष् ] शोध करणें. (घांघोस १ पहा)

-४ [ गेष् १ अन्विच्छायाम् ] शोध करणें. (धांघोस २ पहा)

-५ [ ग्लैष् १ अन्विच्छायाम् ] शोध करणे. ( घांघोस २ पहा )

घोंस [ गवेष् १० मार्गणे ] शोधणें. इतर रूप-घोस २.

घोंसळ [ घृष् १ सङ् घृषल] चांगलें चोळणें. इतर रूप-घोंसाळ १.

घोंसाळ १ [ घृष् १ सङ्घर्षे घृषालु ] बारीक दळणें.

-२ [ गुत्स ( घोंस ) ( ना. ) ] घोंस येणे. उ०-फांद्या फुलांनी घोंसाळल्या.

-३ [ गुत्सल ( ना. )] उ०-फांद्या फुलांनी घोंसाळल्या.

घोळ १ [ घुर्ण १ भ्रमणे ] ( घुळ २ पहा )

-२ [ घूर्णनं = घोणणें] = घोळणें = घूर्ण् १ भ्रमणे ]

घोळमाड [ घूर्ण् १ भ्रमणे + मृघ् १ हिंसायाम् ] घोळून कांजणे.

धोळस १ [ चूर्ण १ भ्रमणे + स् (लुङ्)] थोडेसें घोळणें. त्याचा अर्थ रूपांतर करणे.

-२ [ घूर्ण् १ + स् ( लुङ् )] लोळणें. इतर रूप-घोळसाव.

घोळसाव [ पूर्ण १ + स् (लुङ्) ] लोळणें. (घोस २ पहा)

Thursday, 26 July 2018 08:56

मराठी धातुकोश

घेपल १ [ ग्लेप् १ दैन्ये ] विपत्तींत पाडणें. उ०-तुला घेपलतों, ये.

-२ [ ग्लैप् १ दैन्ये ग्लेयते णिच् ग्लेपयति ] विपत्तींत पाडणें. उ०—येऊं दे, मी त्याला चांगला घेपलतों.

-३ [ ग्लेप् १ दैन्ये ] निराश्रित स्थितीला नेणें. इतर रूप-घेपळ.

घेपळ [ ग्लेप् १ दैन्ये ] निराश्रित स्थितीला नेणें. ( घेपल ३ पहा )

घेपे [ गृभ्यते ] ( घाप ३ पहा )

घेर १ [ गृह् १ गर्हणे-गर्हते ] ग्रासणें. इतर रूप-घेरवि.

-२ [गृह् १० ग्रहणे-गृहणं = घेरणें ( गृह् = गिह. ऋ = ए ) गृण्हाति = घेरणें. घिण्ण = घेणें] उ०- दुष्ट ग्रहांनी घेरला = दुष्ट ग्रहेः गृहीतः

-३ [ ग्रह् ९ उपादाने-गि-जि-ग्रह् = घेरणें. ]

-४  [ ग्राहः ( ना. ) ग्राहयति ] घेरी येणें. ( ग्राहिः = घेरी)

घेरवि [ गृह् १ गर्हणे गर्हते ] ग्रासणें. ( घेर १ पहा )

घैकूत [ हय् १ गतौ + कुथ् १ हिंसाल्केशनयोः ] घयकुतणें. ( हयकूत पहा )

घैंघर [ कुप् ( णिच् ) १० दौर्बल्ये ] ( गैव्हर पहा )

घैवार [ कृप् ( णिच् ) १० दौर्बल्ये ] ( गैव्हर पहा )

घोक १ [ घु १ शब्द करणे-घुकरणम् ]

-२ [ घुष् १० विशब्दने ]

-३ [ घोषणं ] 

घोकर [ घुकृ ] = घो घो करणें.
उ०- आणि कृष्णार्जुनाचें बोलणें । घोकरि आलें श्रवणें ॥
किं देहस्मृतीचा तेणें । वापसा केला ॥ ज्ञा. ९-५२६

घोंग [ घु ( अ.) १ शब्दे-घुघु अभ्यस्त ] मोठ्यानें घुघु आवाज करणें.

घोंगाड [ गुह् १ ( अ. ) संवरणे अभ्यास-गोगुह् ] दाट आच्छादन घालणें.

घोंगाव [ घु १ शब्दे अभ्यास-घोघु ] भीतीनें घों घों आवाज करणें. इतर रूपें-घोंघाव, घोघाव, घोघोव.

घोघाव १ [ घु १ शब्दे अभ्यास-घोघु ] ( घोंगाव पहा )

-२ [ घुङ् १ शब्दे-घोघूयते ] घो घो, घोघावणें. उ०-नदी घोघावत जाते म्हणजे घो घो शब्द करीत जाते.

-३ [ घु शब्दे ] इतर रूप-गोगाव १

घोंघाव [ घु १ शब्दे-घोघु ] ( घोंगाव पहा )

घोघोव १ [ घु शब्दे-घोघु ] ( घोंगाव पहा )

-२ [ घुङ् १ शब्दे-घोघूयते ] उ०-वा-याचें घो घो शब्द करीत वहाणें.

Thursday, 26 July 2018 08:48

मराठी धातुकोश

घुळ १ [ घुण १ भ्रमणे ] ( घुळघुळ १ पहा )

-२ [ धुर्ण भ्रमणे ] इतर रूपें-घोळ १, घुळघुळ २

-३ [ घूर्ण् १ भ्रमणे ] इतर रूप-घुळघुळ ५

घुळघुळ १ [ घुण १ भ्रमणे ] घुळणें. इतर रूप-घुळ १

-२ [घुर्ण १ भ्रमणे ]( घुळ २ पहा )

-३ [ घुम् १ भ्रमणे ]

-४ [ घूर्ण् भ्रमणे ]

-५ [ घुर्ण १ भ्रमणे द्वित्व]

घे १ [ घिण् १ ग्रहृणे ( घिण्णते = घेतो )]

-२ [ गह् १० गहृयति ] मनांत पक्कें धरणें.
उ०-येथ विज्ञाने काइ करावें । ऐसें घेंसि जरि मनोभावें ।।
तरि पैं आदिं जाणावें । तें चि लागे ।। ज्ञा. ७-३

-३ [ जि १ अभिभवे-जिगी-गिगी ] जिंकणें. उ०-त्यानें किल्ला घेतला.

-४ [ ग्रहणं ( ग्रह् ९ उपादाने )]
ग्रहणं = घेणें
ग्लहणं =घालणें ( र = ल )
गृहीत + ल = घेत + ल = घेतल (ग+ह = घ +इ+त)
घाललें = घातले ( ल = त )
ग्लहापनं = घालवणें
ग्राहृयति } = घेविणें.
ग्रहृयति

-५ [ घ्रा १ गन्धोपादाने ] वास घेणें. वासं घ्राति = वास घेतो.

-६ [क्री ९ द्रव्यविनिमये ] विकत घेणे, क्रयणीयं = केणे. क्रीत + ल = घेतले.

-७ [ गृह् १० ग्रहणे ] ग्लङ् = घालणें. ग्लाहृयति.

घेंगाव [ हुन् २ हिंसागत्योः अभ्यास घघन् ] जोरानें हल्ला करणें. ( घेंघाव पहा )

घेंघाव [ हन् २ हिंसागत्योः अभ्यास-घघन् ] इतर रूप-घेंगाव.

घेप १ [ गृभ् कर्मणि गृभ्यते = घेपे णिच् कर्मणि ग्राम्यते = घापे.] इतर रूप-घाप.

-२ [ गृभ् ] घेणें. घेपे = घेतलें जाणें.

-३ | गृम्य ] ( धाप पहा )

-४ [ ग्रम् ] ( धाप पहा )

-५ [ ग्रम् ] ( ग्रह् ) = घेप्पॅ् = घेपणें ] अभ्यते = घेप्पहृ ( कर्मणि ) उ०-घेपे ना दीजे.

Thursday, 26 July 2018 08:41

मराठी धातुकोश

घुरदळ [ खुर्द् १ क्रीडायाम् ] जुगार खेळणे.

घुरमळ [ घुर्ण् ६ भ्रमणे + मूह् वैचित्ये (ह् = ढ् = ळ् ] घिरट्या घालणें, घुरमुळणें.

घुलकाव [ घुण् ६ भ्रमणे ] ( गुलकाव पहा )

घुलगावि [ घुण् १ भ्रमणे णिच् ] फुसलावणें. इतर रूपें-घुलावि, घोलावि.

घुलघुल [ घुलघुल ( ना. ) ( पारव्याचा शब्द }]

पुलप [ घुर्ण् १ भ्रमणे + लत् १ शब्दे ] बोलतांना त्रास होणें. ( गुलप पहा )

घुलावि [ घुण् १ भ्रमणे ( णिच् )] ( घुलगावि पहा )

घुस १ [ गुध् ४ परिवेष्टनै + ( लुङ् ) स् गुस् ] इतर रूपें-घुसड २, घुसद १, घुसवि २, घुसावि २.

-२ [ गुह् १ संवरणे +{ लुङ् ) स् घुक्ष् ] इतर रूपें-घुसड १, घुसद २, घुसवि १, घुसावि १.

-३ [ गुद्द् ( इच्छार्थक ) जुघुक्षति ] आंत शिरणें.

घुसड १ [ गुह् १ संवरणे + स् ( लुङ्) ] आंत शिरणें ( घुस २ पहा )

-२ [ गुध् ४ परिवेष्टने + स् ( लङ् ) ] आंत शिरणें ( घुस १ पहा )

घुसद १ [ गुघ् ४ + स् ( लुङ् )] आंत शिरणें ( घुस १ पहा )

-२ [ गुह् १ + स् ( लुङ् ) ] आंत शिरणें (घुस २ पहा)

घुसमट [ गुह् १ संवरणे + स् ( लुङ् ) = घुक्ष् + मृघ् । हिंसायाम् ] गुदमरणें.

घुसमर [ गुह् १ संवरणें + स् ( लुङ् ) = घुक्ष् + मृण् । हिंसायाम् ] गुदमरणें.

घुसवि १ [ गुह् १ + ( लुङ् ) स् णिच् ] घुसणें (घुस २ पहा)

-२ [ गुध् ४ + स् ( लुङ् ) णिच् ] ( घुस १ पहा )

घुसळ १ [ धृष् १ सङ्घर्षे ]

-२ [ ग्रच् १ स्तेयकरणे ] इतर रूप-घुचळ १. उ०-चोरांनी त्याला चांगला घुसळला.

-३ [ ग्लुच् १ स्तेयकरणे ] इतर रूप-घुचळ २.

-४ [ घूर्ण भ्रमणे ( लुङ् ) स् = घूर्णस् ] मंथन करणें.

-५ [ घूर्ण १ भ्रमणे + शल् १ गतौ ] फिरविणें. उ०- रवी घुसळणें.

घुसावि १ [ गुह् १ संवरणे + ( लुङ् ) स् ( णिच् )] घुसणें. ( घुस २ पहा )

-२ [ गुध् ४ परिवेष्टने + ( लुङ् ) स् ( णिच् )] ( घुस १ पहा )

Thursday, 26 July 2018 08:32

मराठी धातुकोश

घिसधिस १ [ ग्रह् ९ उपादाने जिघृक्ष् अभ्यास ] वस्तु मिळवण्याकरितां निकड दर्शविणें.

-२ [ घृष् १ सङ्घर्षे द्वित्व ( स्पर्धा करणें )] स्पर्धा करणें.

घुगराव [ घुर्घरी ( ना. ) ( डुकराचे ओरडणें )] हिसकावून घेणें. इतर रूप-घुगरावि.

घुगरावि [ घुर्घरी ( ना.)]( घुगराव पहा )

घुंघात १ [ घु १ शब्दे ] घुषडानें शब्द करणें.

-२ [ घु + घातय् ( घुं घातयति ) ] घु असा आवाज काढणें.

घुचळ १ [ ग्रुच् १ स्तेयकरणे ] घुसळणें. उ०-चोरांनी त्याला यथेच्छ घुचळला. ( घुसळ २ पहा )

-२ [ ग्लुच् १ स्तेयकरणे ] घुसळणें. ( घुसळ ३ पहा )

घुटमर [ घुट् १ परिवर्तने + मृ ६ प्राणत्यागें ] घुटमळणें, मरते वेळीं जीव अडकणें. इतर रूप-घुटमळ २

घुटमळ १ [ घुट् १ परिवर्तने + मलिन ( ना.)] मागें नेणें, मन द्विधा होणें. ( गुटमळ पहा)

-२ [ घुट् १ परिवर्तने + मृ ६ प्राणत्यागे ] मरते वेळी जीव अडकणें. ( घुटमर पहा )

-३ [ घुट् १ परिवर्तने + म्लै १ हर्षक्षये ] म्लान होऊन परत येणें.

घुटवळ [ घुट् १ परिवर्तने + ह्यल् १ चलने ] झोंबाझोंबी करणें.

घुड [ गुड् १ हिंसायाम् ] मरणप्राय इजा होणें. (गुड पहा )

घुमघम १ [ घुण् १ भ्रमणे द्वित्व ] एकसारखे जोरानें हालणें. उ०- नातरी महामेघांचे उमाले । घडघडीत एकें वेलें ॥ कां घुमघुमी मंदराचलें । क्षीराब्धि जैसा । ज्ञा. ११-४७९

-२ [ घम्ब् १ गतौ ( द्वित्व )] घुमघुमित (सुगंध सुटणें ). इतर रूप-घमघम.

घुमर [ घूर्ण् १ भ्रमणे ] आंगांत आलें असतां शरीर हालणें.

घुरक [ घुर् ६ भीमार्थशब्दयोः ] ( गरक २ पहा )

घुरगुट [ शुघ् ४ परिवेष्टने, अभ्यास-गुघ् गुघ् ] गुरगुटणें. इतर रूप-गुरगुट ५.

घुरघुर १ [ घुर् ६ भीमार्थशब्दयोः द्विरुक्त ] घोरणे.

-२ [ घुर् घुरायते ]

-३ [ घुरुघुरुकृ ]

घुरघुराव १ [ गुर् ६ उद्यमने द्वित्व अभ्यास ] गर्जना करणें.

-२ [ घुर् ६ भीमार्थशब्दयोः द्वि. अभ्यास ] गर्जना करणें.