श्री.

लेखांक १६२.

१६९८ ज्येष्ठ शुद्ध १४.

राजश्री लक्ष्मण आप्पाजी गोसावी यांसि:-
सु॥ सीत सबैन मया व अलफ. तुम्हीं विनंतिपत्र पाठविलें तें प्रविष्ट जालें.

जनराल यासी जवाहिराचा मजकर बोलून पाहातों, ह्मणोन लिहिलेंत. ऐशास मेस्तर हो याचें लिहिलें तेथून आलें. त्यांणीं लिहिलें आहे कीं, आपली कुमकच होईल व आपलें जवाहीर अमानत आहे तें देववयाविसीं बंगाल्याचे कोसलदार याणीं मुंबईस लिहिलें आहे. त्यास जवाहिराविसीं परवानगी आली. आपटणांनीं केल्याचा गैरवाका सर जनराल यास समजला. त्या अर्थें मुंबईकर जनराल आमचे जवाहीर आमचे हवालीं करितील. त्यांत सध्यां विलायतेच्या लिहिल्याची शौरत जाहाली आहे, हें लिहिलें खरें. जनराल यांसहि आलें असेलच. तेव्हां लौकर मसलत मारून न्यावी हा त्याचे इराद्याचा डौल नजरेस पडत असल्यास, आजच जवाहीर मागितल्यानें मसलतीची उभारणी करीत असतां जवाहीर मागतात तेव्हां मसलत तुटते असें जनराल यास भासत असल्यास लौकर कुमक करावी, मसलत मारावी, हेंच बोलून तसेंच घडवावें तथापि या गोष्टी बादजबरसातेवर गेल्या असा अर्थ असल्यास जनराल याजवळ आपले येथील खर्चाचा मजकूर बोलून जवाहीरहि त्याजवळ मागावें. समागमें कारखाने वगैरे पागा व सिलेदार व हत्तीचा खर्च व उष्ट्रखान्याचा खर्च चालतो कसा ? जवाहीर घेऊन हरकोठें ठेऊन च्यार दिवस खर्च चालऊं. सारांश कीं, हे दोन्ही प्रकार लिहिले आहेत. सध्यांच मसलत मारून न्यावयाचा डौल नसल्यास जवाहीर जनराल याजवळ मागावेंच आणि खर्चाचीही निकड त्यास समजाऊन, खर्चाविसींही बोलावें. बाराशें रुपये नित्यचा खर्च जरूर जरूर केल्यास लागतो. त्यास, दरमहा तीस हजार रुपये दिल्हे तरी जवाहिराविसीं निकड न करणें. मागावें तरी खरेंच. निकड मात्र करूं नये. नाहीं तरी, करावी. कलम १.

फितुरी याची फाज पुढें आली होती ते माघारा कुच करून गेले. हालीं त्याचा मुक्काम सोनगडानजीक आहे. त्यांनीं डबईकडे कृष्णाजी पवार सातआठशें स्वार रवाना केले असेत. कांहीं फौज इकडे लावणीस ठेवितात. परंतु फौज बेदिल. कोणी इकडे छावणीस रहात नाहीं. याप्रमाणें वर्तमान आहे तुम्हांस कळावें. कलम १.

नबाब हैदरअल्लीखान बहादर यांचीं पत्रें व राजश्री बाजीराव गोविंद यांची पत्रें छ १० रबिलाखरी हुजूर आलीं. बाहादर बमें फौज पायदळ मिळोन साठपासष्ट हजार व तोफखाना वगैरे सरंजामानसी तुंगभद्रा उत्तरतिरीं आले. लौकरच कृष्णातीरास येऊन पोंहचणार. फितुरियास बाहादारांनीं ताण चांगला बसविला आहे. तुह्मांस कळावें. कलम १.

येथील खर्चाचा मोठा गलाठा. नित्य खर्च चालणें कठिण. जवाहिराचा येखादा दागिना मोडावा तेव्हां रोजचा खर्च दाणावैरणीचा चालतो. याप्रों दररोज चाललें आहे. खर्चाविसीं काय करावें ? इंग्रजाचे पेट्यांत आल्यावर सर्व प्रकारें भरंवसा जनराल याचा आहे. तरी खर्चाची निकड त्यास समजावून, त्याजकडून खर्चाची बेगमी होय तो अर्थ करणें. कलम १.

जवाहिरही सरल्यांत आहे. हेच फिकिरींत आहों. १

कारनेल टामस किटीण येथें कितेक कामकाजाचे अर्ध उगीच समाधानयुक्त बोलत होते ह्मणोन लिहिलें तें कळलें, ऐशास, कारनेल याजकडे फत्तेसिंग गायकवाड याजबाबत दहा लक्ष रुपयांचा हवाला आला. त्यांपैकीं बाकी ऐवज राहिला असतां, दहा लक्षांची पावती द्यावी. हें कारनेलीचें बोलणें; परंतु सरकारांतून पावती न दिल्ही, याजमुळें तें रुष्ट होऊन गेले. वाजबी ऐवज निघेल तो देवावा ह्मणोन जनराल याजवळ बोलावें. याप्रमाणें पेसजी तुह्मांस सविस्तर लिहिलेंच आहे. हल्लीं कारनेलही तेथें गेलेच आहेत. तरी हा मजकूर जनराल यासी बोलोन वाजवी ऐवज फिरले तो मागावा. फत्तेसिंगाकडील कारकून तेरा चवदा पावले ह्मणत होते. परंतु कारनेल बडोद्याचे मुक्कामीं दाहा रोख पावले ऐसें बोलले होतें. त्यास पावती आमची असे. ते वजा करून बाकीचे रुपये घेणें. पावतींत दीड लक्षाची रयात आहे. कलम १.

जनरल इत्यादिक इंग्रज यांस विलायतेचा भरंवसा फार आहे, म्हणोन लिहिलें. त्यास, विलायतेहून बादशहाचें व कंपनीचें लिहिलें आलें कीं, मुंबईकर जनराल यांणीं सरकारची कुमक केली, साष्टीचा किल्ला घेतला, हे गोष्ट उत्तम केली, आमची मसलत सेवटास न्यावी, म्हणोन कलकत्त्येकरास लिहिलें आलें. त्यांणीं लढाई सुरू करावयाची परवानगी जनराल यास पाठविली ह्मणोन कलकत्त्याहून येथें साहुकाराचीं लिहिलीं आलीं आहेत व इंग्रेजहि येथील बोलतात. मुंबईहून फत्तेमारी आली त्यास, मेस्तर बाडम यांस हा मजकूर जनराल याणीं लिहिला आहे, ह्मणोन साहुकारींत वर्तमान आहे. परंतु बाडमाचें बोलणें इतकेंच. मात्र खुशालीचें वर्तमान आहे. याप्रों येथें सर्वत्र बोलतात. तेव्हां मुंबईस लिहिलें नसेल आलें, असा अर्थ कांहीं दिसत नाहीं. हें जनराल तुम्हांसी बोलतात किंवा हा मजकूर गुप्त ठेवितात, हें न कळे आम्हांस साहुकाराकडून व इंग्रेजाकडून बातमी कळली. हा पत्तेवार अर्थ त्यास बोलावयाचा नाहीं. परंतु याप्रों लिहिलीं आलीं हे संकेतार्थ बोलून, त्याच आंगीं लावावें. ह्मणजे काय जो अर्थ असेल त्याचा खुलासा निघेल. कोणी कांहीं बातमी सांगतो त्याचीं नावें नच घ्यावीं. मोघम मात्र बोलावें. नांव घेतल्यास पत जाईल. फिरून बातमी कळणार नाहीं. सावधतेनें बोलावें. कलम १.

जनराल याणीं सांगितलें कीं, श्रीमंतांनीं आम्हांस लिहिलें आहे त्याचा जाबसाल सविस्तर मेस्तर बाडम व मेस्तर गंभीर याणीं खर्चाचा मजकूर वगैरे मजकूर लिहिला. त्याचा जाबसाल उभयतां मशारनिलेस लिहिलें आहे ते सविस्तर सांगतील. म्हणून लि॥ ऐशास, येविसीं बाडम यास विचारलें; परंतु ते म्हणतात कीं, हा मजकूर जनराल याणीं लिहिला नाहीं. मागाहून लिहिलें येईल. मेस्तर गंभीर काल छ १२ रबिलाखरीं भेटीस आले. दोहोंचहूं रोजीं गंभीर भडोचेस जाणार. कलम १.

राजश्री सखाराम हरि फितुरियाकडे गेले. त्यास फितुरी ह्मणतात कीं, श्रीमंतांनीं साहा सात लक्ष रुपयेखेरीज किल्ले करून देशीं जहागीर देतों ते कबूल करावा. आणि सर्व बंदोबस्त फितुरियानें करावा. ह्मणोन मशारनिलेनीं लिहिलें होतें. ऐशास सखाराम हरि तेथें गेले. तेव्हां ते सांगतील त्याप्रों त्यास लिहिणेंच. फितुरियांचा इतबार काय ? यांचा इतबार कोणत्याही गोष्टीचा नाहीं. निदानीं आठ नऊ कबूल होतील. परंतु ते बेइतबारी. याजकरितां भडोच सुरतेस राहूं. हाच पक्ष मशारनिलेस लिहिला आहे. कलम १.

येकूण कलमें आठ असेत. जाणिजे. छ १३ रबिलाखर.

(लेखनावधि:)

पैवस्ती छ २० रबिलाखर.