Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

संस्कृत भाषेचा उलगडा

१० भिन्न भाषा बोलणाऱ्या भिन्न समाजांचे संमिश्रण होऊन वैदिकसमाज निर्माण झाला या बाबीच्या सिद्धयर्थ वैदिकभाषेतील आणिक काही शब्दांचे परोक्षण करू, तस्थिवस् हा शब्द, याची रूपे येणेप्रमाणे :


या रूपावलीत रूपांचे तीन भेद आहेत. १ कित्येक रूपे तस्थिवान्स् या अंगावरून साधलेली आहेत; २ कित्येक तस्थुष् या अंगावरून निघाली आहेत व कित्येक तस्थिवत् या अंगावरून बनली आहेत. हा असा त्रिविध प्रकार का? पाणिनी सांगतो की, हे असे होते. कोठे होते तेही तो सांगतो. या तीन प्रकारांचे पद, भ व सर्वनामस्थानविशिष्ट, असे त्याने तीन वर्गही केले आहेत. परंतु, एकाच मूळ शब्दाच्या २१ रूपांच्या या अशा तीन तऱ्हा का याचा खुलासा त्याने केला नाही. वैदिकसमाजापूर्वी अशी स्थिती होती की, उष्, इवान्स् व इवत् असे तीन निरनिराळे प्रत्यय लिटाला लावून तीन निरनिराळी कृदन्ते बनविणारे तीन निरनिराळे समाज होते. तस्थिवान्स्वाले आपले कृदन्त येणेप्रमाणे चालवीत :

         १                 २                                ३
१ तस्थिवान्           तस्थिवान्सौ               तस्थिवान्स:
२ तस्थिवांसम्        तस्थिवांसौ                तस्थिवान्स:
३ तस्थिवांसा          तस्थिवांभ्याम्            तस्थिवांभि:
७ तस्थिवांसि          तस्थिवांसो:              तस्थिवांसु
तस्थुष् वाले आपले कृदन्त असे चालवीत: