Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
संस्कृत भाषेचा उलगडा
संमिश्र भाषेत आली आहेत. अन् अक्ष, स्वप्, श्वस्, या धातूंचीही पूर्वपीठिका रुद् प्रमाणे च लिट् पासून आहे. लङांतील अरोदीत् व अरोदत् ही रूपे यङ्लुकाचे संक्षेप आहेत.
द्विष् : देद्वेष्मि, देद्विष्मि यापासून द्वेष व द्विष ही दोन अंगे निघाली आहेत. यङ्लुक्
इ : लुङ् व लिट् यात इ चे काम गा करतो; म्हणजे लुङ् व लिट् यात इ चालत नाही; म्हणून वैय्याकरण सांगतात. ब्रु, अस् , हन् इत्यादी धातूंसंबंधानेही असाच प्रवाद आहे, की हे धातू व्यंग आहेत, लंगडे आहेत, काही लकारांत चालतात व काही लकारांत चालत नाहीत. या लंगड्या धातूंची थोडीशी परोक्षा करू. अस् धात् परोक्षणार्थ प्रथम घेऊ. अस्ते र्भू: म्हणून सूत्र आहे. अस् चे काम काही लकारांत भू करतो म्हणून पाणिनी सांगतो. कोणाचे काम कोण करतो व लंगडा कोणता धातू आहे ते ठरविण्याकरता, या दोन्ही धातूंची पूर्ववैदिक रूपे, वैदिकरूपे व पाणिनीय रूपे यांची तुलना करू. एका पूर्ववैदिकभाषेत आहे या अर्थी अस् व स् असे दोन धातू होते आणि दुसऱ्या पूर्ववैदिकभाषेत आहे या अर्थी भू म्हणून धातू होता. अस्, स् व भू यांची काही रूपे येणेप्रमाणे :
अस् स् भू
अस्मि स्मि भूमि
वर्तमान अस्व: स्व: भूव:
अस्ति स्ति भूति
आसम् सम् अभूवम
आसी: सौ: अभू:
भूत आसीत् सीत् अभूत्
आसु: सु: अभूवु: