Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
मराठी धातुकोश
आत्राट १ [ आ + तृह् + ट ( स्वार्थे ) १ हिंसायाम् ] थोपटणें.
-२ [ आ + तृह् = { तृढ्=तृट्=त्रट् } ] थोपटणें; थापटणें.
उ०- दंड त्राहाटणें म्ह. दंड थापटणें, थोपटणें.
आथ १ [ आ + प्रथ् १० प्रथने ( विस्तारे ) ] प्रसिद्ध असणें. निष्ठा-आप्रथित + ल = आअथिल = आथिला.
उ०- कुबेरु आथिला होए । परि तो नेणे चि माझी सोये ।
संपत्ति मासीं नोहे । श्रीनिवासु ॥ ज्ञा. १६-३५५
-२ [ आ + स्था १ गतिनिवृत्तौ ( {स्लोप} ) ] थांबणें, बनणें. उ०- गुणपंचकें धरित्री आथिली ।
-३ [ आ + स्था] संपन्न होणें.
रंगाथिली - रंगसंपन्न.
चित्ताथिला - चित्तसंपन्न
सत्वाथिला - सत्त्वसंपन्न.
( आथि ३ पहा )
( अस् - अस्ति - आथि ह्या रूपाशीं याचा कांहीं एक संबंध नाहीं. )
-४ [ अर्थ् १० याञ्चायाम् { अर्थ् = अत्थ् = आथ् = आथ ) ] विनंति करणें, मागणी करणें. (आथि ३ पहा)
आथर, आंथर, आँथर [ आस्तरणं ]
आंथर १ [ आस्तृ ५ आस्तरणे ] खालीं पसरणें. ( हाथर २ पहा )
-२ [ आ + स्तृ आंथरूण उघडणें ] ( हंतर पहा )
आथि १ [ आ + स्था १ गतिनिवृत्तौ ] थांबणें, बनणें.
-२ [ आ + स्था १ राहणें ] संपन्न होणें. इतर रूप-आथ ३
-३ [ अर्थ् १० याञ्चायाम् ] विनंति करणें. इतर रूप-आथ ४
-४ [ आ + भा २ प्रकाशने ( आभांति = आहांति = आथि ) ]
उ०- कर्णेविण सोपटें । कणिसें लागलीं आथि एक दाटें ॥
काई कराल गोमटें। वोस नगर ॥ ज्ञा. ९-४२९.
-५ [ अस्ति - अस् २ सत्तायाम् ( अस्ति-अह् ति-आथि)] अस्ति - आथि आणि आभांति - आहांति - आथि हे दोन आथि अगदीं भिन्न आहेत. एक अस् पासून निघतो व दुसरा आभापासून निघतो.
आथिला [ आस्थित + ल = आथिला ] संपन्न.
उ०- पैं राजमुद्रा आथिला । प्रजा भजे भलेतेया ।
तेवि शास्त्रें स्वीकारिलेयां । मार्गमात्रातें ॥ ज्ञा. १८-८४६.