Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

महिकावती (माहिम)ची बखर

माहाल, मुहिम, जमी, जमा, सरसुभेदार, सरसबनीस, सरचिटणीस, हवालदार, मुजुमदार, लस्कर, खजिना, सरजमातदार, ताबा, मुलुख, फौज, काबिज, जाब, विलाथ, कागद, रहित (रयत), मुजा, इनाम, फरास, बखाल, मोफत, दुकान, मसाला, जखात, बंदिस्त, खत, तालुका, हवाला, वसूल, खलक, बंदरकी, सिकाबंद, खूम, खासा, कबिला, सरफौजदार, वरातदार, गुमस्ता, कबूल, तागाईंत, खोती, शहाबाज, खबर, नामुस, खुशाली, बकसीस, हल्ला, अफदागीर, बेइजती, निशाण, महालदार, परगणा, हिसाब, महजर (मझर), सही, खबर, सुलतान, दरकार, जरूर, अर्ज, पातशा, मशीद, फत्ते, हुजूर, मजलस, कजिया, हासिल, दस्त, हरामखोर, कुफराणदार, मातबर, पैका, दिवाण, हुकूम, साहेब, गैबत, दुवा, ज्वाब, माफिल, हुशार, खेरीज, खून, खुषू, मुस्तेद, गर्ज, जाहागीर, वतन, अजम, शेख, वतनदार, बाबत, रुजू , पैराब, मदत, तह, जमीदार, (ठिकाण) दार, इजारदार, माह्, हे १०३ फारसीआर्बी शब्द ह्या बखरीच्या ३२ व्या पृष्टा पासून ६२ व्या पृष्टा पर्यंतच्या ४० पृष्टांत आले आहेत, त्या ४० पृष्टांत सुमारें बारा हजार शब्द आहेत. बारा हजार शब्दांत १०३ फारसी ऊर्फ यावनी शब्द ह्या बखरींत ज्या अर्थी आले आहेत, त्या अर्थी शक १३७० त कोंकणांतील मराठी भाषेंत शेकडा पांच षष्ठांश शब्द फारसी येत म्हणजे सरासरीनें शेकडा एक शब्द उत्तर कोंकणांतील लेखी गद्य मराठी भाषेंत फारसी येई, असे म्हणावें लागतें. हे १०३ फारसी शब्द वगळले म्हणजे बाकी राहिलेले सर्व शब्द ह्या शक १३७० तील बखरींत अस्सल मराठी आहेत. सबंद बखरींतील ह्या अस्सल मराठी शब्दांतून जुन्या अपरिचित अश्या सर्व शब्दांची व प्रयोगांची याद अपरिचत अर्थां सह खालीं देतों.
(पुढील मजकुर वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा.)

वर दिलेले सर्व शब्द रूपांच्या व अर्थांच्या दृष्टीनें जुनाट आहेत, हें जुनें मराठी सारस्वत व वाङमय पढणा-यांच्या नित्यपरिचयाचें आहे. प्रत्यय व प्रयोग पहातां, करूं आदरिली, विचार मांडिला, मुहिम अनमानिली, इत्यादि प्रयोग किंचित् जुनाट भासतील. सुंतो पासून निघालेला अर्वाचीन मराठी सून किंवा हून प्रत्यय ह्या बखरींत होन व होवोन अश्या अपभ्रंशरूपानें ब-याच स्थलीं आलेला आढळतो. त्या वरून दिसतें कीं होवोन हा पंचमीचा प्रत्यय सुंतो पासून निघालेला आहे, डाक्टर भांडारकर आपल्या प्राकृत भाषे वरील व्याख्यानांत म्हणतात त्या प्रमाणें हो धातू पासून निघालेल्या होऊन ह्या ऊनप्रत्ययांत धातुसाधिता पासून निघालेला समजण्याची अपरिहार्य अवश्यकता किंचिन्मात्र हि नाहीं. पाशीं बद्दल पें, पासून बद्दल पैं, स, ला, तें बद्दल पें-पैं हे प्रत्यय ह्या बखरींत आढळतात. ते जुने समजण्या पेक्षां अर्वाचीन अपभ्रष्ट समजणें जास्त सशास्त्र. चतुर्थींच्या स बद्दल सि व तृतीयेच्या सह बद्दल सिं हे जुनाट प्रत्यय ह्या बखरींत ब-याच ठिकाणीं योजिलेले आढळतात. तर बद्दल त (पृष्ट ४९ खालून तिसरी ओळ) हें तोंडी भाषेंत सध्यां येणारें अव्यय ह्या बखरींत एकदा आलेलें आहे. कीं ह्या अर्थाचा जे हा जुना अव्ययशब्द सर्वांच्या परिचयाचा आहे. त्याचा उपयोग ह्या बखरींत क्वचित् झालेला आहे. त्याच्या ऐवजीं कीं ह्या अन्वयार्थी जर हा शब्द ह्या बखरींत सररहा योजिलेला आढळतो. यत् तर्हि ह्या संस्कृत अव्ययाचा कीं या अर्थाचा जर हा अव्ययशब्द कोंकणांतील मराठींत त्या कालीं योजीत असें दिसतें. निदान बखर लिहिणारा जो केशवाचार्य त्याच्या तोंडी हा शब्द फार होता, इतकें तरी म्हटल्या शिवाय गत्यन्तर नाहीं. हेत मीं (देवी) पुरवितों (पृष्ट ५३, ओळ ९) हा प्रयोग हेत मीं (देवी) पुरविते किंवा पुरवित्ये ह्या अर्थी योजिलेला आहे.