Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
संस्कृत भाषेचा उलगडा
त् व अत् शब्दांचे अनेकवचन हलन्त नपुंसकलिंगी शब्दांच्या अनेकवचनाप्रमाणे होते, हे लक्षात ठेवण्यासारखे आहे. कमल् व ददत् शब्दांचे अनेकवचन कम ३ लि व दद ३ ति जसे होते तसेच अत् शब्दाचे अनेकवचन अ ३ ति होते. आता अत् शब्द कोणत्याच लिंगी नाही. त्याचप्रमाणे काही पूर्ववैदिकभाषांत कम ३ लि व दद ३ ति ही रूपे कोणत्याच लिंगीं नव्हती; फक्त अनेकवचनी होती. म्हणजे या शब्दांना काही पूर्ववैदिकभाषांत फक्त वचनांचे प्रत्यय लागत, लिंगांचे म्हणून प्रत्यय लागत नसत. अनेक पूर्ववैदिकभाषांचे मिश्रण होऊन वैदिकभाषा निर्माण होत असताना यांच्यावर नपुंसकलिंगाचा छाप मारला गेला इतकेच. गच्छंत् शब्दाचे नपुंसकलिंगी अनेकवचन गच्छंति होते तसे अत् शब्दाचे अनेकवचन अंति होई. अन्ति हे रूप कोणत्याच लिंगी नाही. तसेच गच्छंति हेही रूप जुनाट पूर्ववैदिकभाषात कोणत्याही लिंगी नसे. संमिश्र वैदिकभाषा जन्मास येताना गच्छंतिला लिंग लागले.
लुङ्, लङ्, लृङ् परस्मै
त् व अत् ही परोक्ष ऊर्फ परस्मायक सर्वनामे धातूंना लागत. एकवचनी शून्य, द्विवचनी आम् व अनेकवचनी अन्त्य हलाच्या पूर्वी नुमागम होई किंवा अत् स्थानी उस् आदेश होई.
अपच् धातु :ह्न अपच् + अत् = अपचत्
अपच् + अताम् = अपचताम्
अपच् + अन् = अपचन्
आपिपर् अपिप्ट धातु:ह्न अपिपर् + त् = (त् लोप व र् चा स्)
अपिप:
अपिपृ + ताम् = अपिप्टताम्
अपिपर् + उस् = अपिपरु:
अदा धातु :ह्न अदद् + ताम् = अदत्ताम्
अदद् + उस् =अददु:
अशक् धातु :ह्न अशक् + अन् =अशकन्
अस्था धातु:ह्न अस्थ् + उस् = अस्थु: