Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
मराठी धातुकोश
आ
आइक १ [ अभि + कर्णय् ( ना. ) = अहिकण्णअ = आइक ] कान देणें, ऐकणें.
-२ [ अभि + कर्ण् अहिकण्ण ] ऐकणें.
-३ [ आ + चिख्या २ प्रकथने (लिट्) = आइक्खा ] ऐकणें. उ०- तो मोठा दानशूर आइकतों = दानशूरः इति आचिख्यातवन्तः
-४ [ आ + ख्या यङ् लुगन्त चिख्या ( णिच् ) चिख्यापय् ] जाहीर करणें. उ०- आइकतों कीं तो विद्वान् आहे = आचिख्यापितवन्तः यत् स विद्वान् इति.
-५ [ आ + ईक्ष् १ दर्शने ] ऐकणें. उ०- खाऊं नको, बोलूं नको, आइक. इतर रूपें-ऐक ४, आईक १
आइकैं [ अयि किंवा अयकि ( अकच् ) ] ऐकणें. ( ऐक १ पहा )
आईक १ [ आ + ईक्ष् १ दर्शने ] विचार करणें. उ०- खाऊं नको, बोलूं नको, आईक. ( आइक ५ पहा )
-२ [ अयि किंवा अयकि ( अकच् ) ] उ०- जाऊं नको, आईक. ( ऐक १ पहा )
आउळ [ आकुलनम् ( ना. ) ] मान आकुळणें, अवघडणें. ( आकुळ पहा )
आंक [ अंक् १ लक्षणे ] ठसा उठवणें, मुद्रा ठोकणें. उ०- जे आंकूनि नाणें विस्तारी । पाठिं तेयाची चि आटणी करी ॥ माझि कर्माकर्मांचा व्यवहारीं । प्रवर्तु दावी ॥
ज्ञा. ७–२६
आकर्ण [ आ + कर्ण् १ श्रवणे ] कान देणें.
आकल [ आ + कल् १० गतौ संख्यानेच ( ल = ल ) ] बांधणें. ( कल १ पहा )
आकळ १ [ आ + कल् १० कामधेनौ ( कामधेनुवत् सर्वार्थप्रदः ) ( ल = ळ ) } ] बांधणें.
-२ [ आ + कल् १० गतौ, संख्यानेच ( आकलय् = आकळ) ]
-३ [ आ + कल् १० संख्याने गतौच ( ल = ळ ) ] समजणें. ( कल १ पहा )
-४ [ आकुलनम् ( ना.) ] ( आकुळ पहा )
आकार १ [ आकार ( ना. ) ] आकार प्राप्त होणें.
-२ [ आ + कृ ८ करणे, कृ शब्दे ] १ बोलावणें. २ हिशेब तयार करणें.
-३ [ आ + कृ ८ करणे ( णिच् )] मागणें, लादणें. उ०- त्यानें माझ्यावर खर्च आकारला.
-४ [ आ + कार (कर) (ना.) ] कर लादणें. ( कारनाम्निच प्राचां हलादौ ६-३-१० पाणिनि अष्टा.)
-५ [ आकारणम् ( ना. ) ] आकार = रक्कम, हिशेब.
आकुळ [ आकुलनम् ( ना. ) १ संस्त्याने ( संस्त्यानं = संघीकरणम् ) ] मान आकुळणें = अवघडणें. इतर रूपें-आकळ ४, आउळ, औळ, आवळ ६, आवुळ.
आक्रंद [ आ + क्रद् क्रंद् १ आह्वाने रोदने ] रडणें, वाईट वाटणें.
आक्रम [ आ + क्रम् १ पादविक्षेपे ] ओलांडणें, जाणें.
आक्रस १ [ आ + क्रस् वांकडें असणें ] वांकडें होणें.
-२ [ आ + कृश् ४ तनूकरणे ] आंखूड होणें, लहान होणें, आकसणें.
आक्रांत [ आक्रांत ( ना. ) ] दुःख होणें, बेजार होणें.