Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57

मराठी धातुकोश

उखांड [ अव + खड् ६ छेदे; अव + उ; खड् = खंड् = खांड } ] उखाडणें = उखडणें. ( उखड पहा )

उखिंड [ उत् + खिद् ६ परिघाते खिंदति; { उत्+खिद् = उखिंड } ] उखडणें. उ०- मीं खिळा उखिंडला.

उखित [ उषित ( वस् ), व्युषित = उखित = वस्ती केलेला, बि-हाड दिलेला. ]

उग [ उत् + गु १ अव्यक्ते शब्दे गवति ] स्तब्ध राहणें, शब्द न करणें. [ णिच् उद्गावय = उगाव ]  उ०- उगा बाळा = बाल ! उद्गव. मुलांना उगावून बाई देवळांत शिरली.

उगड [ अव + ग्रह् ९ उपादाने, मोचने; { अव = उ; ग्रह् = गढ् = गड } ] सोडणें, जाऊं देणें, लक्षांत न घेणें.

उगण १ [ उत् + गण् १० संख्यायाम्; { उत् + गण् = उग्गण् = उगण } ] आंगाशीं न लावणें. उ०- तें उगणिलें मज कर्म । तेव्हांचि पुसलें जन्म ॥ जन्मासवें श्रम । वरिचिल ही गेले ॥ ज्ञा. ९-४००

-२ [ उत् + क्षण् ८ हिंसायाम् ] लुटणें, हल्ला करणें. ( उगाण ३ पहा )

-३ [ उत् + क्षन् ८ हिंसायाम् ] लुटणें, हल्ला करणें. ( उगाण ४ पहा )

-४ [ उत् + गृ ९ अव्यक्ते शब्दे ] सांगणें, प्रतिपादणें, प्रसार करणें. ( उगाण १ पहा )

उगर [ उत् + ग्रह् ९ उपादाने; { उत् + ग्रह् = उद् + ग्रह् = उग् + ग्रह् = उगर } ] मारण्याकरितां वर घेणें. ( उगार ३ पहा ).

उगल १ [ उत् + गृ ६ निगरणे; { उत् + गृ = उद् + गर् = उग् + गर् = उगल } ] देणें. उ०- उगलिती निर्मलें। गुणमय मुक्ताफलें ॥ दैवी सुप्तिकले । गीतार्णविची ॥ ज्ञा. १६-३०९ ( उगिल पहा )

-२ [ उत् + गृ ६ निगरणे ] ओकणें.
उ०- उधवीचें तोंड । उगलीत धूमाचे उभड ॥
हें जाणिजे त-हीं उघड । सांघों ते बोल ॥ ज्ञा. १६-२९२ इतर रूप - उगळ ३

उगव १ [ उत् + गम् १ गतौ; { त् = द् = ग् ( लोप ) म् = व् } ] वर येणें. उद्गत + ल = उगेलें = भरणें, वरून वाहणें.
उ०- जैसें उंचीं उदक पडिलें । तरी तलवटूवरि ये उगेलें ॥ तैसें नमिजे भूत देखिलें। ऐसा स्वभाओ तेयांचा ॥ ज्ञा. ९-२२३

-२ [ उत् + इ ( गा. ) ] वर येणें.

-३ [ अव+गम् १ गतौ, ज्ञाने; { अव = उ; गम् = गव } ] जाणणें, समजणें, सोडवणें. ( अवगम्यते-उगवतो; नावगम्यते-नुगवतो ) उ०- माझा उखाणा उगव. इतर रूप - नुगव.

-४ [ उद् + गुंफ् ६ ग्रंथे ] { द् = ग् ; फ्ँ = ह्ँ = अँ = वँ }

-५ [  उत् + क्री ९ द्रव्यविनिमये; { उत् + क्री; उद् + क्री; उद् + ग्री; उग् + ग्री; ग् लोप. र = य = इ = व } ] पैसे उगवणें. ( उगिव पहा )