Deprecated: Required parameter $article follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $helper follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
Deprecated: Required parameter $method follows optional parameter $type in /home/samagrarajwade/public_html/libraries/regularlabs/src/Article.php on line 57
मराठी धातुकोश
खड १ [ खद् १ स्थैर्यहिंसाभक्षणेषु { खद् = खड} ] एके ठिकाणीं ठाम असणें. उ०- खडून उभा आहे, तो खडा उभा राहतो.
-२ [ शद् १ शातने ( शद् - शातयति. शत् वा धातु असला पाहिजे )] पडणें, तुटून पडणें.
-३ [ शद् १ अवसादने { शद् = षट् = खट् = खड }] थकणें, थोपणें. इतर रूपें-थक १, थोप १
-४ [ खद् १ स्थैर्ये ] खडणें, खडा. खडा उभें राहणें म्हणजे स्थिर उभें राहणें.
खंड १ [ स्कन्द् १ समादृतौ { स्कन्द् = खण्ड } ] शेतसारा खंडणें-खांडणे. इतर रूप-खांड ३
-२ [ स्कन्ध् १ संचये ] शेत खंडणें = शेताची लागवड वसूल देऊन करणें. खंड = वसूल, खंडणी = खंडनी = वसूल.
खडक १ [ स्कन्द् १ शोषणे + अकच् { स्कन्द् + अकच् = खटक }] वाळणें. इतर रूप-खडखडित
-२ [ खर-खरक (ना.) { र्= ड् }] कठीण होणें, सुकणें.
-३ [ शट् १ अवसादने { शट् = षट् = खड }] एकदम थांबणे.
खडकर [ खंडी के { खंडी कृ = खांडक; खडकर }] तुकडे करणें. इतर रूप-खांडक २
खडकाव १ [ खड् १० भेदने खंडयति ] प्रगति थांबविणें.
-२ [ खड् + इष् ; खडू १ मन्थे. ] ( खडस पहा )
खडखड १ [ खड् १ मंथे ( द्वि. )] भांड्यांत रवि घालून आवाज काढणे; त्यांत कांहीं नाहीं असें सुचविणें.
-२ [ खटखटायते ] आवाज होऊन बाहेर पडणें. इतर रूपें-खडखडाव, खडखळून
-३ [ खडखड ( ना. ) ]
खडखडवि [ खंडू १० भेदने ] रागें भरणें, खडसणें.
खडखडाव [ खटखटायते ] आवाज होऊन बाहेर पडणें. ( खडखड २ पहा )
खडखाडित [ स्कन्द् + अकच् ] ( खडक १ पहा ) उ०- खडखडित वाळणें.
खडतर १ [ खंड् + तूंह् ; खंडू १० भेदने, तृंह् ७ हिसायाम् ( द्विधातुसंयोग )] शस्त्र अंगांत खोंचणें.
-२ [ खरतर ( ना. } { खरतर = खडतर, र = ड }] अतिशय कठिण होणें, एकाद्या वस्तूवर जोरानें घाव घालणें.
खडपड [ खट् १ कांक्षायाम् + पद् ( पटु नाम )] उ.- जैसें वासरु देखिलेयां दीठी । धेनु खडपडौनि मोहें उठी ।। मग स्तनामुखाचिये भेटी । काइ पान्हा धरे ॥ ज्ञा. ११-४०